حمله تند روزنامه جوان به وزیر آموزش و پرورش

روزنامه جوان در مطلبی با عنوان«آقای وزیر لطفاً در حوزه تخصصی خودتان اظهار‌نظر کنید!» به قلم زهرا چیذری این گونه آورده است:

گاهی اوقات برخی مسئولان وقتی در جایگاه اظهار‌نظر قرار می‌گیرند، راه‌حل‌هایی آنچنان محیر‌العقول ارائه می‌دهند که همه را انگشت به دهان نگه می‌دارد. درست مانند راهکار پیشنهادی وزیر آموزش و پرورش برای جایگزینی تعطیلی مدارس در هنگام آلودگی هوا. یوسف نوری که در میانه بالا گرفتن اعتراض‌ها برای تعطیلات مداوم و یکهویی مدارس به عنوان تنها راهکار و تنها خروجی جلسه اضطرار آلودگی هوا احساس تکلیف کرده‌است، پیشنهاد داده برای مقابله با این تعطیلی‌ها استاندارد‌های شاخص آلودگی هوا را تغییر دهند! پیشنهاد عجیبی که با واکنش جدی رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت همراه بوده‌است.

وزیر آموزش و پرورش درباره اظهارات اخیر خود مبنی بر درخواست تجدید‌نظر در تغییر شاخص‌های در نظر گرفته شده آلودگی هوا برای تعطیلی مدارس گفت: «من شاخص‌های آلودگی هوا در دنیا را دیدم و کاری هم در این زمینه بچه‌های المپیادی ما انجام دادند و من بعد از آن موضع‌گیری کردم. در دنیا مدارس را به دنبال این شاخص آلودگی هوا (شاخص ۱۵۰) تعطیل نمی‌کنند. سلامت دانش‌آموز اولویت و اصل اول ما است، اما نه اینکه با شاخص آلودگی ۱۵۰ تعطیل کنیم. در دنیا تا وقتی شاخص آلودگی کمتر از ۲۰۰ باشد، تعطیلی مدارس نداریم و من روز گذشته هم شاخص‌ها را رصد کردم که هنوز به ۲۰۰ نرسیده بودیم.»

به گفته وی در دنیا در موقعیت آلودگی هوای بنفش مقطع متوسطه را هم اصلاً تعطیل نمی‌کنند و در دوره ابتدایی برخی جا‌ها مدارس را تعطیل می‌کنند. کشور‌هایی نظیر مکزیک و فرانسه با گذر شاخص آلودگی از ۳۰۰ به بعد تعطیل می‌کنند. عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت درباره برخی اظهارات اخیر مسئولان وزارت آموزش و پرورش مبنی بر لزوم تغییر شاخص‌های تعطیلی مدارس ناشی از آلودگی هوا، اینگونه توضیح می‌دهد: «بعضی روز‌ها در تهران غلظت ذرات معلق PM ۵/۲ بیش از ۱۰ برابر راهنمای سازمان جهانی بهداشت می‌شود که این یعنی غلظت ذرات معلق به حدی زیاد است که برای سلامتی مردم و به ویژه گروه‌های حساس خطرناک است.»

شاهسونی با تأکید بر اینکه یکی از گروه‌های حساس کودکان هستند، تغییر شاخص آلودگی هوا را صرفاً پاک کردن صورت مسئله دانست و تصریح کرد: «ما باید اقدام جدی برای کاهش مواجهه و کاهش غلظت آلاینده‌های هوا داشته باشیم.‌ای کاش وزیر محترم آموزش و پرورش پیشنهاد می‌دادند که اقداماتی نظیر نوسازی ناوگان حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن خودرو‌های فرسوده، بهبود کیفیت سوخت و بهبود کیفیت خودرو‌های تولید داخلی برای کاهش غلظت آلاینده‌های هوا صورت گیرد. ما هم در وزارت بهداشت تعطیلی مدارس را راهکار اصلی نمی‌دانیم، اما چاره دیگری جز این نداریم که با این کار مواجهه کودکان را با آلودگی هوا کاهش دهیم.»

طبق اظهارات وی مبنای رسیدن غلظت آلاینده‌های هوا به ۱۵۰ که به دنبال آن غیرحضوری شدن مدارس صورت می‌گیرد، در راستای قانون هوای پاک مصوب هیئت وزیران در سال ۱۳۹۶ است. برای تغییر این شاخص که در قانون مطرح شده‌است باید کمیته‌ای متشکل از وزارت بهداشت، سازمان محیط‌زیست، وزارت کشور، وزارت صنعت، معدن و تجارت تشکیل شود تا تصمیماتی با رویکرد سلامت‌محور اخذ کنند و نه اینکه بیاییم صورت مسئله را پاک کنیم. شاهسونی تصریح می‌کند: «مگر سازمان محیط‌زیست که استاندارد‌های ذرات معلق هوا را افزایش داد، به هدف خود رسید که ما با عدم غیرحضوری کردن مدارس به هدف خود برسیم؟»

از نگاه این مسئول وزارت بهداشت مقایسه کشور ما با سایر کشور‌ها که وضعیت آلودگی هوای بدتری از ما دارند مانند چین و هند نمی‌تواند راهکار باشد. ما باید خود را با کشور‌هایی مقایسه کنیم که آلودگی هوا ندارند یا میزان غلظت آلاینده‌های هوای آن‌ها کنترل شده‌است. باید ببینیم چه استاندارد‌هایی دارند و چه کار کرده‌اند که به آن شرایط رسیده‌اند. استاندارد سالانه ذرات معلق ما در کشور شش برابر راهنمای سازمان بهداشت جهانی است و این یعنی مواجهه مردم با آلودگی هوا بالا است؛ پس باید به جای تغییر شاخص‌ها، رویکرد خود را بر کاهش آلاینده‌ها و کنترل منابع انتشار بگذاریم.

به گفته شاهسونی سیستم تنفسی در کودکان مهم‌ترین بخش آسیب‌پذیر در اثر آلودگی هوا شناخته شده‌است. کودکان در واحد زمان، هوای بیشتری را نسبت به وزن بدن‌شان استنشاق می‌کنند، در حالی که سطح کوچک‌تر از ریه به آن معنی است که هوای تنفسی بیشتری را به ریه‌ها می‌رساند.

از طرفی سطح وسیع فعالیت فیزیکی و گذراندن زمان بیشتر در فضا‌های باز نسبت به بزرگسالان، احتمال مواجهه بیشتر با آلاینده‌ها را در کودکان فراهم می‌کند. نتایج مطالعات نشان داده‌است کودکانی که زمان بیشتری را در فضا‌های باز مناطق شهری آلوده سپری می‌کنند با احتمال نارسایی بیشتری در عملکرد دستگاه تنفسی مواجهند. مجاری تنفسی در کودکان باریک‌تر از بزرگسالان است و تا قبل از بلوغ دستگاه تنفسی رشد نیافته‌تر و عملکرد ضعیف‌تری دارد؛ به طوری که ۸۰ درصد آلوئول‌ها در کودکان پس از تولد تشکیل می‌شود و این تغییرات تا نوجوانی ادامه می‌یابد. به این ترتیب درصد ورود آلاینده‌ها به سیستم تنفسی کودکان بیش از افراد دیگر خواهد بود.

از طرفی به دلیل رشد‌نیافتگی دستگاه تنفسی در کودکان، ترمیم آسیب‌های وارد به سلول‌های اپیتیکال مجرای تنفسی به طور صحیح انجام نمی‌شود. مطالعات نشان داده‌است که آلاینده‌هایی مانند دی اکسید نیتروژن و به ویژه ازن بر توسعه دستگاه تنفسی در سنین کودکان تأثیرگذار است.

وی با اشاره به اینکه کودکان قادر به متابولیزه، سم‌زدایی و دفع مواد سمی همانند بزرگسالان نیستند، توضیح می‌دهد: «به طور نمونه کودکان تا ۷۰ درصد سربی را که وارد بدنشان می‌شود، جذب می‌کنند؛ در حالی که در بزرگسالان حدود ۲۰ درصد آن جذب می‌شود. از طرفی بزرگسالان کمتر از یک درصد از سرب جذب‌شده را حفظ می‌کنند، در حالی که در بدن کودکان تمایل به حفظ سرب بیشتر است. به طور کلی تکامل‌نیافتگی دستگاه ایمنی و دیگر دستگاه‌های حیاتی در کودکان، احتمال آسیب در مواجهه با آلاینده‌های هوا را افزایش می‌دهد.»

پیش از این نیز سمیه رفیعی، رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس نسبت به اظهارات وزیر آموزش و پرورش برای عدم تعطیلی مدارس در هنگام آلودگی هوا واکنش نشان داده و گفته‌بود: «بهتر است آقایان در حوزه تخصصی خود اظهارنظر کنند؛ تشخیص تأثیر آلودگی هوا بر سلامت اقشار مختلف جامعه بر عهده وزارت بهداشت است و هرگونه تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها با توجه به شرایط آلودگی هوا و تشخیص دانشگاه علوم پزشکی باید توسط کمیته اضطرار آلودگی هوا برابر قانون اعلام و اجرا شود.»