تحلیل متفاوت فلاحت پیشه از توافق ایران و عربستان

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با برنا، درخصوص توافق ایران و عربستان، اظهار داشت: در این توافق دو طرف ایران و عربستان نشان دادند که به دنبال دیپلماسی پایدار هستند.

وی ادامه داد: دو طرف تجربه دو توافق شکست خورده داشتند یکی توافق ایران با آمریکا درموضوع برجام که با عهدشکنی آمریکایی ها شکست خورد یکی هم توافق عربستان با دولت ترامپ که 500 میلیارد دلار قرارداد  به کشور عربستان تحمیل شد که عربستانی‌ها آن مولفه‌های امنیت ملی را که به دنبالش بودند در قبال آمریکا قابل تامین ندانستند و با آمدن دولت بایدن شرایط دیگری بر مناسبات عربستان و آمریکا حاکم شد.

فلاحت‌پیشه با بیان اینکه دو کشور ایران و عربستان هر کدام منافعی را در قبال آمریکا دنبال می کردند که تا حدودی متعارض بودند، گفت:  هر دو به یک نتیجه مشترک رسیدند و آن این بود که توافقات بلند مدت با دولت آمریکا قابل دوام نیست.

وی درباره موضع و جایگاه چین نسبت به این توافق بیان داشت: این نوعی شکست برای آمریکا در قبال چین در چالش هژمونی بین دو طرف بود و چین هم به دنبال منافع بین ایران و عربستان نیست و منافع خودش را دنبال می‌کند؛ چین در سیاست نقشه راه خود نیز ایران و عربستان را در دل معادلات اقتصادی خود دیده و وقتی که دید آمریکایی ها که ید طولایی در حفظ تنش‌های کهنه دارند و این باعث سرخوردگی دوست و دشمن آمریکایی ها شده، از این فرصت استفاده کردند و با سیاست صلح پیش رفتند؛ یعنی سیاست توسعه مسالمت آمیز چین که در دهه 60 شکل گرفت و در روابط دو جانبه دنبال می شد و چینی ها این سیاست را در عرصه جهانی و منطقه ای دنبال می کنند و پیشنهاد را در اوکراین هم مطرح کردند. 

این کارشناس مسائل بین الملل بیان داشت: در موضوع ایران و عربستان آنچه که نگرانی ایجاد می کند این است که این دو کشور بخاطر یک سری منافع متعارض به یک توافق رسیدند و در طول دو ماه آینده دو طرف ساختاری بچینند که اگر در این سه گام شکل بگیرد در جهت پایداری چین حرکت می‌کند.

وی در تشریح این‌ گام‌ها اظهار داشت: گام اول تنش زدایی است  که نماینده ها فعال می شوند و در جاهایی که تنش های نیابتی هست، پایان تنش و آتش بس را نهایی می‌کنند؛ گام دوم اجرای موافقت نامه هایی هست که در سال 1380 توافق نامه های امنیتی، فرهنگی و ورزشی و غیره بین ایران و عربستان است که از دل این موافقت نامه‌ها در گام بعد کاهش تنش شکل می گیرد و اگر از قِبَل این دیپلماسی دو طرف به سمت مثبت حرکت کند، طرفین آثار این مثبت اندیشی را در کشورهایی مثل عراق، لبنان، یمن و سوریه و بعضی کشورها می بینند. باید دید آیا طرفین حاضرند به این سمت پیش بروند یا خیر.

وی افزود: مورد سوم اینکه انتظار عمومی این است که عمق استراتژیکی که علیه هم بوده، تبدیل به یک کانون همکاری شود که آن وقت توافق پایداری بین ایران و عربستان شکل می گیرد چون دو کشوری که در منطقه از کانون حضور استراتژیک برخوردارهستند وقتی با هم تنش داشته باشند، این گسل در کل منطقه گسترش پیدا می کند.

فلاحت پیشه تاکید کرد: اگر این تنش پایان پیدا کند و درگام سوم طرفین از طریق همکاری های اقتصادی به هم نزدیک شوند من معتقدم که توافق پایدار و غیر قابل برگشت تبدیل می شود.

وی با اشاره به عامل سوم تصریح کرد: این توافق نوعی بدعت است و به همین دلیل عوامل اختلافی هم تهدید تلقی می شود؛ اول اینکه بازیگر تعامل هژمونی آمریکا با چین و عربستان هستند برای همین آمریکایی ها از این توافق استقبال عملی نمی کنند و سعی می کنند از طریق عمل به یک سری خواسته های عربستان و سیاست فشار به آنها در آینده نوساناتی در توافق ایجاد کنند.

رئیس اسبق کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجه ادامه داد: قسمت دوم گروه های افراطی اند که از دل این چالش ها شکل گرفتند و تجربه منطقه خاورمیانه و شبه قاره هند و بویژه افغانستان نشان داده که گروه های نیابتی و افراطی، وقتی دولتها به سمت چالش رفتند منافع خودشان را تداوم تنش دیدند و ممکن است این تنش ها در داخل دو کشور توسط گروه هایی که از چالش سود می برند و در خارج که برای گروه‌هایی که برای چالش آفریده شدند ایجاد شود. این منافع ممکن است توافق با تهدید و خاک ریز مواجه شوند که طرفین بر آن باید غلبه کنند.

وی ضمن ابراز خوش‌بینی از این موضوع گفت: دلیل اصلی این است که یک اراده سیاسی محکمی پشت این بوده و بعد از جنگ ایران و عراق مناسبات ایران با کمتر کشوری  از جمله عربستان قربانی بی گناه بر جای گذاشته است؛ به همین دلیل این عزم شکل گرفته که این توافق صورت گیرد و برخی گروه‌های افراطی که الان در داخل ایران هم مخالف توافق هستند و مخالف برجام نیز بودند زیرا معتقدند منافع آنها از یک سری روابط شفاف تحریم می‌شود و به همین دلیل آنها به مانع هم تبدیل می شوند.