بحران در سودان؛ خارطوم در آستانه جنگ/ داعش لانه جدید پیدا می کند؟

خبر فوری نوشت: سودان در اوج التهاب به سر می برد. جنگ داخلی در این کشور در آستانه وقوع است. کشورهای اسلامی و عربی سعی در وساطت دارند و سازمان ملل هم جلسه ای اضطراری تشکیل داده است. اما علت واقعی جنگ در این کشور آفریقایی چیست؟

سودان کشوری بزرگ اما فقیر در آفریقا است که از مدت ها پیش صحنه درگیری ها، اختلافات و کش و قوس های گروه های مختلف نظامی و غیرنظامی بوده است. سودان مانند بسیاری از کشورهای توسعه نیافته که ساختاری قبیله ای دارند، تا چندی پیش توسط دیکتاتورهایی اداره می شد که با زور و البته فساد کشور را برای مدت کوتاهی امن نگه می داشتند اما ریشه اقصاد، فرهنگ و سیاست ملت را می خشکاندند. عمر البشیر آخرین دیکتاتور رسمی سودان بود که بیش از ۳۰ سال سودان را در ید قدرت خود داشت. او یک نظامی بود که در عصر کودتای نظامیان توتالیتر در خارطوم کودتا کرد و تا سال ۲۰۱۹ در قدرت ماند.

در سال ۲۰۱۹ بار دیگر نظامیان دست به اعتراض و شورش زدند و عمرالبشیر را مجبور به استعفاء کرده و خود قدرت را به دست گرفتند.

اوضاع سودان پس از استعفاء عمر البشیر به سرعت خراب شد. ارتشی ها به جان هم افتادند و احزاب سیاسی نیز نتوانستند با نظامیان کنار بیایند. این اوضاع نابسامان هر دو طرف (نظامیان و احزاب سیاسی) را بر آن داشت که پس از سه سال به توافق با هم روی آورده و ضمن اصلاح ساختار و قوانین کشور، قدرت را به صورت نرم و قانونی به منتخبان مردم انتقال دهند. در راس نظامیان سودان ۲ چهره پرنفوذ و شاخص قرار دارند: ژنرال حمیدتی (نیروهای واکنش سریع )‌ و ژنرال برهان (فرمانده ارتش). این دو در ابتدا متحد هم بوده و زمینه ساز ائتلاف ارتش با نیروهای سیاسی شدند. طی توافق ملی پاییز گذشته، قرار شد نظامیان صحنه سیاست را ترک و قدرت را به یک دولت مدنی واگذار کنند. همچنین طبق این توافق، قرار شد تمام گروه‌های مسلح از جمله نیروهای واکنش سریع در ارتش ادغام شوند و ارتش ملی و حرفه‌ای سودان تشکیل و تحت نظارت دولت مدنی فعالیت کند.

با این حال، ژنرال حمیدتی مدتی بعد از این توافق نامه انتقاد کرد و به همراه احزابی مانند حزب بعث سعی کرد آن را غیرقانونی نشان دهد. این اقدام حمیدتی با واکنش ارتش و ژنرال برهان رو به رو شد و سبب شد که او به عنوان رئیس شورای حاکمیتی سودان، اختیارات سرلشکر حمیدتی را کاهش دهد. به دنبال این تصمیم، ارتش نیروهای واکنش سریع را مجبور کرد از مناطق مرزی با آفریقای مرکزی عقب‌نشینی کنند.

این سیاست باعث واکنش ژنرال حمیدتی و نیروهای واکنش سریع شد و پس از پاسخ ارتش، جنگ میان دو طرف درگرفت و سراسر خارطوم و فرودگاه مرکزی سودان را درگیر کرد.

داعش؛ خطری که بیخ گوش ما است

همانطور که گفته شد سودان کشوری پهناور اما فقیر است. ساختار و بافت این کشور قبیله ای است. سودان یکی از کشورهایی است که در صورت به هم خوردن اوضاع امنیتی اش، می تواند محل مناسبی برای پرورش گروه های مسلح شود. فقر و ناامنی باعث شده سودان یکی از رکوردداران پرورش سربازان مزدور باشد. بسیاری از این سربازان در جنگ های منطقه ای آفریقا و حتی غرب آسیا (مانند جنگ عربستان و یمن) شرکت کرده اند. همچنین، سودان کشوری با چند گروه مسلح سلفی - تکفیری است. این کشور در همسایگی کشورهایی مانند لیبی، چاد، اتیوپی، اریتره، چاد و ... است که همگی پرورش دهنده گروه های تکفیری بوده و به خصوص شاخه آفریقای داعش که هر روز در حال قدرتمندتر شدن است، در بیابان ها و مناطق دورافتاده این کشورها پایگاه تشکیل داده اند. اگر جنگ در سودان ادامه یابد و امنیت این کشور به هم بریزد بعید نیست، داعش آفریقا در سودان نفوذ کرده یا اعضاء گروه های تکفیری از اتیوپی، لیبی و کشورهای اطراف به سودان بیایند.

آنچه بیش از همه سودان را تهدید می کند دو دستگی نظامی در این کشور است. در حال حاضر، ارتش و نیروهای واکنش سریع از هم جدا شده و به صورت مستقل عمل می کنند. تحلیلگران معتقدند این مشکل زودگذر است و ممکن است مشکلات موجود بین ارتش و نیروهای واکنش سریعا حل شود. اما اگر این مشکل حل نشود، احتمالا سودان وارد عصر تاریکی شده و با خودش تمام منطقه را هم وارد تاریکی می کند.