برجام سرد در هشتمین سالگرد

روز گذشته 23 تیرماه هشتمین سالگرد امضای توافق هسته ای برنامه جامع اقدام مشترک یا همان برجام بود و در حالی این رویداد را گذراندیم که عملا هیچ تحول جدیدی در حوزه احیای توافق رخ نداده و همه گفت وگوهای 19ماه گذشته نیز به جایی نرسیده است و حتی بیشتر اعضای برجام ناامیدانه از مرگ محتمل برجام سخن می گویند. روز پنج شنبه«سرگئی لاوروف» وزیر امور خارجه روسیه گفت که اکنون انتظار هرگونه توافق جدید درباره برجام و توافق هسته ای ایران غیرواقعی است.لاوروف طی نشست خبری در حاشیه اجلاس «اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا» موسوم به «آسه‌آن» در جاکارتا توضیح داد که با توجه به باقی‌ماندن کمتر از یک سال تا انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ آمریکا، انتظارات از حصول هرگونه توافق جدید برای احیای برجام در شرایط کنونی غیرواقعی است. به نوشته خبرگزاری «تاس»، وی در این‌باره اظهار کرد:«من شک دارم که انتظار [احیای برجام] با روی کار آمدن یک دولت جدید در آمریکا در یک سال آینده، به واقعیت نزدیک باشد. چه کسی می‌داند که آن دولت دموکرات خواهد بود یا جمهوری‌خواه.»وزیر خارجه روسیه ادامه داد: «هیچ کس نمی‌تواند تضمین کند که این دولت جدید از ترفند خروج از برجام بار دیگر استفاده نکند. برجام به سادگی توسط آمریکا از بین رفت و به ‌رغم همه الزامات منشور سازمان ملل، واشنگتن از اجرای قطعنامه تصویب شده با اجماع در شورای امنیت خودداری کرد.» طبق این گزارش، لاوروف در ادامه توضیحات خود گفت: «زمانی که دولت جدید جو بایدن به قدرت رسید، آن ها گفتند که آماده بازگشت به برجام هستند، اما به جای این که تصمیمی برای احیای کامل قطعنامه 2231 و خود برجام بگیرند، برای درخواست چیزهای بیشتری از تهران چانه‌زنی کردند.» وی افزود: «رایزنی‌های غیررسمی و در سکوت خبری بین مقامات ایرانی و آمریکایی در باره چگونگی احیای مذاکرات از طریق آزادسازی دارایی‌های ایران در خارج از کشور - که غیرقانونی مسدود شده‌اند - در ازای حل‌وفصل سرنوشت برخی از اتباع آمریکایی که در ایران با اتهامات کیفری روبه رو هستند، انجام شده است».به نوشته تاس، رئیس دستگاه دیپلماسی روسیه اظهار کرد: «ما فقط از سناریویی استقبال می‌کنیم که در آن، این روابط عادی شود، اما همان طور که گفتم این ارتباط چندانی با برجام ندارد.»

جزئیات جدید از مذاکرات مالی و ایروانی 

از سوی دیگر در حالی که این روزها موضوع مرخصی اجباری رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره کننده ارشد این کشور در مذاکرات هسته ای مورد توجه رسانه هاست ، یک منبع آگاه در اردوگاه محافظه کاران در گفت‌وگو با نشریه آمریکایی المانیتور گفت که رابرت مالی نماینده ویژه آمریکا در امور ایران چندین گفت وگوی رو در رو با امیر سعید ایروانی، سفیر ایران در سازمان ملل متحدداشته و پیشرفت‌های چشمگیری به دست آورده است. به گفته این منبع، مالی گفت که دولت بایدن دیگر تمایلی به بازگشت به برجام اولیه ندارد، زیرا آن‌ها با دولتی در ایران روبه‌رو هستند که به تعهدات خود عمل نمی‌کند، چراکه در سپتامبر ۲۰۲۲ به یک توافقی «بله» گفته  بودند، اما روز بعد، عقب نشینی کردند.المانیتور نوشت: این منبع همچنین گفت  که مالی پیشنهاد تمدید برخی بندهای غروب برجام را برای 10 تا 15 سال داده است. این منبع مدعی شد: علاوه بر این، مالی از سیاست دولت ایران مبنی بر مذاکره نکردن مستقیم با مقامات آمریکایی انتقاد کرد. ایروانی در پاسخ به طنز گفته بود: «سوال سخت نپرس.» همان منبع فاش کرد که مالی اذعان کرد: تحت فشار برخی از ایرانیان مقیم آمریکا و جمهوری خواهانی است که مخالف توافق با تهران بودند.علاوه بر این، یک دیپلمات سابق ایرانی که خواست نامش فاش نشود به المانیتور گفت: «این اعتقاد من است. فکر می‌کنم ویژگی‌های رابرت مالی به گونه‌ای است که تعلیق وی را می‌توان اتفاقی منفی در جریان مذاکرات تلقی کرد.» او افزود: «رویکرد جدید دولت آمریکا به رهبری جیک سالیوان و برت مک گورک برای امضای یک توافق نامه غیررسمی موقت ممکن است با منافع ایران همخوانی نداشته باشد.» وی گفت: «به نظر می‌رسد قصد کاخ سفید رهایی از دردسری به نام تهران به صورت موقت و در عین حال کاهش محدود تحریم‌ها در میان انبوهی از مسائل اولویت دار مانند اوکراین است. در نتیجه، این رویکرد به ایالات متحده زمان کافی می‌دهد تا در آینده امتیازات بیشتری را از تهران دریافت کند، زیرا اهرم ایران به دنبال حل نگرانی‌ها و اولویت‌های آمریکا مانند جنگ اوکراین تا حدودی کاهش خواهد یافت.»

پاسخ ایران به اتهامات بی اساس سران ناتو

همچنین در پی برگزاری نشست سران ناتو در ویلنیوس لیتوانی در ۲۰ تیر ۱۴۰۲ و طرح اتهامات بی اساس در اعلامیه سران این سازمان علیه جمهوری اسلامی ایران درباره کمک نظامی ایران به روسیه در جنگ اوکراین و این که نوشته شده است: «ما از ایران می‌خواهیم که حمایت نظامی خود را از روسیه، به‌ ویژه با انتقال پهپاد متوقف کند.»، سفارت ایران در بلژیک در بیانیه‌ای این اتهامات بی اساس را قاطعانه رد کرد.در این بیانیه آمده است: ادعاهای مربوط به دخالت ایران در بحران اوکراین ادعاهایی بی پایه و در جهت کسب منافع کوتاه مدت است. ایران نقش بی طرفانه خود را در منازعه اوکراین حفظ کرده و به عنوان یک بازیگر منطقه‌ای قانون مدار و تأثیرگذار بر اهمیت پایبندی کامل به اهداف و اصول مندرج در منشور ملل متحد و اصول مربوط به حقوق بین‌الملل از جمله احترام به استقلال، حاکمیت و یکپارچگی سرزمینی همه کشورها، تأکید می‌ورزد.ایران پیش از این اتهامات مطرح شده درباره جنگ اوکراین از جمله ارسال سلاح به روسیه برای استفاده در جنگ را به شدت رد کرده بود. جمهوری اسلامی ایران از ابتدای جنگ اوکراین دو طرف را به پرهیز از جنگ دعوت کرده و بر راه‌حل سیاسی در این زمینه تأکید کرده است. حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه نیز روز چهارشنبه ۱۴ تیر ماه در نشست وزیران خارجه جنبش عدم تعهد در باکو بار دیگر بر لزوم خاتمه جنگ اوکراین و حل سیاسی آن تأکید کرد.بیانیه سفارت ایران در بروکسل می‌افزاید: به‌رغم پایبندی ایران به رعایت مقررات حقوق بین‌الملل کشور ما به واسطه اقدامات چند عضو ناتو در حمایت فعالانه از آشوب در کشور از طریق پناه دادن و کمک به عناصر و سازمان‌های تروریستی خرابکار در داخل کشور آسیب دیده است.سفارت ایران در بلژیک در این بیانیه با یادآوری این نکته که جمهوری اسلامی ایران در مبارزه با تمامی انواع و اشکال تروریسم بین‌المللی نقش پیشگام را دارد و هزینه قابل توجهی در این رویارویی مداوم پرداخت کرده است، خاطرنشان می کند: ایران همچنین نقش سازنده‌ای در کمک به دولت‌های منطقه‌ای در مقابله با نیروهای بی‌ثبات کننده که عمدتا از خارج از منطقه حمایت می‌شوند، ایفا کرده است.در این بیانیه درباره برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران نیز بیان شده است: جمهوری اسلامی ایران همچنان بر عزم قاطع خود در رعایت تعهدات خویش در چارچوب برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) استوار است. با این حال برخی از کشورهای عضو ناتو که همچنین در زمره طرف‌های برجام هستند، به طور مداوم تعهدات خود در چارچوب این توافق و قطعنامه مربوط در شورای امنیت سازمان ملل متحد (قطعنامه ۲۲۳۱) را نقض کرده‌اند. اتهامات مطرح شده درباره پایبندی ایران به تعهدات هسته‌ای باید با توجه به واقعیت اجرا نشدن برجام توسط این کشورهای عضو ناتو مورد توجه قرار گیرد.در بیانیه پایانی اجلاس سران ناتو از ایران خواسته شد تا «تعهدات قانونی خود بر اساس معاهده منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای و تعهدات سیاسی خود در ارتباط با عدم اشاعه هسته‌ای را بدون تاخیر انجام دهد».