جزئیات ناگفته از ماجرای اخطار هوایی «کرّار» به پرنده‌های دشمن

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

پدافند هوایی کشور در دهم شهریور ماه 1387 با ساختاری متفاوت سازماندهی و تقویت شد و این روز به نام پدافند هوایی شناخته شد.

از سوی دیگر نیروی پدافند هوایی ارتش در سال 1395 با تفکیک از قرارگاه پدافند هوایی خاتم الانبیاء(ص)، به عنوان چهارمین نیروی ارتش جمهوری اسلامی ایران کارش را آغاز و بعنوان خط مقدم مقابله با پرنده‌های متجاوز حراست از آسمان ایران را برعهده دارد.

پدافند هوایی با کشف، رصد و مقابله با هرگونه تهدید هوایی در ایران و پایش کیلومترها دورتر از مرزهای کشور در کنار دیگر یگان‌های پدافندی نیروهای مسلح بارها به پرنده‌های خارجی هشدار داده و از نزدیک شدن آنها به مرزهای هوایی ایران جلوگیری کرده و به مقابله مستقیم با آن‌ها نیز پرداخته‌ است.

در همین راستا و به مناسبت دهم شهریورماه سالروز پدافند هوایی کشور با امیر علیرضا الهامی جانشین نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی به گفتگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید.

***

تسنیم: ضمن تبریک روز پدافند هوایی در ابتدا در خصوص نامگذاری این روز و تشکیل نیروی پدافند هوایی ارتش و توان این نیرو در دفاع از آسمان کشور نکاتی را بفرمایید.

امیر الهامی: از منظر فرمانده کل قوا، امروز پدافند هوایی اولویت اول نظام دفاعی کشور نام گرفته است. چند سال پیش که تحلیل‌های مختلفی را در نوع‌ شکل‌گیری تهدیدات نظامی از مبادی مختلف به محضر فرمانده معظم کل قوا تقدیم می‌کردند، جمع‌بندی همه کارشناسان و خبره‌های حوزه نظامی به این ترتیب بود که اگر خدایی نکرده تهدیدی علیه کشور صورت بگیرد به احتمال زیاد از راه هوا خواهد بود. بنابراین دفاع هوایی اساسا به یک مفهوم کلی بسیار مورد توجه قرار گرفت. در آن مقطع زمانی فرمانده معظم کل قوا یک تصمیم بسیار راهبردی و شجاعانه گرفتند مبنی بر اینکه باید پدافند هوایی در کشور یک ماهیت مستقل پیدا کند.

لذا تدبیر و دستوری را صادر فرمودند و به این ترتیب پدافند هوایی به طور مستقل در ارتش جمهوری اسلامی ایران و همچنین در نیروهای مسلح کشور یک ساختار مستقل پیدا کرد و به طور مستقل در تابعیت ارتش جمهوری اسلامی ایران با در اختیار قرار گرفتن تمام توان رزم پدافند هوایی از سایر نیروهای مسلح ازجمله سپاه، نیروی انتظامی آن موقع، بسیج یا سایر نیروهای دیگر ارتش جمهوری اسلامی ایران و حتی بخش‌های کشوری، همه این ظرفیت‌ها در پدافند هوایی تجمیع شد و با فرمان تاریخی فرمانده معظم کل قوا پدافند هوایی بواسطه اهمیتش یک ساختار مستقل پیدا کرد.

معظم له بارها نسبت به حساسیت و اهمیت بسیار و در اولویت بودن پدافند هوایی تاکید داشته‌اند، حتی اخیرا که فرمانده محترم نیروی پدافند هوایی توفیق شرفیابی به محضر ایشان داشتند، مجددا فرمانده معظم کل قوا، با همین کیفیت و با همین مضمون اشاره فرمودند که امروز پدافند هوایی حساس‌ترین بخش نیروهای مسلح ما است. چرا؟ به واسطه اینکه اولین خط دفاعی در مقابل حمله هوایی دشمن خواهد بود و ما به وظیفه سنگینی که از طرف رهبر معظم انقلاب ابلاغ شده افتخار می‌کنیم و با کمال مباهات برای خدمت‌گذاری به مردم و نظام و تامین امنیت هوا فضای کشور انجام وظیفه می‌کنیم.

تسنیم: قطعا نیروی پدافند هوایی ارتش با توجه به گستره‌ و ماموریتی که دارد باید در کل کشور حضور و یگان داشته باشد زیرا چشم بینای نیروهای مسلح محسوب می‌شود. الان وضعیت ما در رصد فضای کشور و مرزها به خصوص برای مقابله با هر تهدیدی در خارج از مرزها به چه صورت است و افقی که قرار است به آن برسد، کجاست؟

امیر الهامی: البته در ماموریت‌های پدافند هوایی اولین قدم کشف است. یعنی ما اول باید بتوانیم آنچه را که در فضا و هوا مشغول فعالیت پروازی هست ببینیم و بعد از آن شناسایی و سپس مراحل بعدی ماموریت پدافند هوایی روی آن صورت بگیرد.

بنابراین، اولین قدم و اولین تمرکز ما ارتقاء و توان کشف در حوزه‌های مختلف است. به همین دلیل هم هست که ما در بازه‌های فرکانسی مختلف رادارهای اکتیو و پسیو را توسعه داده و در تنوع کاربردی و بردهای مختلف استفاده می‌کنیم و نتیجه‌اش این شده که تا کیلومترها فراتر از مرزهایمان ما اشراف کامل نسبت به فعالیت‌های پروازی داریم.

هواپیماهای ریز و درشت با ماموریت‌های مختلف امروز در دید کامل رادارها و شبکه کشف پدافند هوایی در ارتش جمهوری اسلامی ایران قرار دارند. شبکه کشف یک بخشی از آن چیزی است که مردم شریف ایران با آن آشنا هستند و مطرح شده است اما عناصر مختلفی در شبکه کشف دخیل هستند تا در نهایت ماموریت کشف را به طور کامل انجام دهد.

امروز ما با قاطعیت تمام لایه‌های ارتفاعی هوا و فضا را در بیرون از مرزهایمان به طور کامل می‌بینیم، تجزیه و تحلیل می‌کنیم، در لحظه به مراکز فرماندهی کنترلمان منتقل می‌کنیم و آماده هر نوع واکنش قاطع در خصوص پرنده‌هایی که نظر سوئی نسبت به منافع ملی ما داشته باشند داریم.

توفیقی که الان حاصل شده وابسته به غیرت، همت، دانش و تجربه جوانان و صددرصد این توان درون‌زا و از توان داخلی کشور برآمده است و بدون وابستگی به هیچ کشور خارجی این توفیق امروز حاصل شده که ما با قاطعیت عرض کنیم به کیلومترها خارج از مرزهای کشور اشراف کامل داریم.

* ماجرای جلوگیری از فرستادن رادار به خارج برای تعمیر

تسنیم: با توجه به تحریمی که از سال‌های ابتدای انقلاب صورت گرفته، قاعدتا در بحث تجهیزات در پدافند هوایی در ابتدا شاید با مشکلاتی مواجه بودیم و علاوه بر اینکه امکان تهیه تجهیزات خارجی را نداشتیم، برخی از تجهیزاتی هم که داشتیم ممکن بود به مرور با مشکل مواجه شوند. آیا در گذشته موردی بوده مثلا سامانه و رادار خارجی که خودتان بهینه‌سازی یا تعمیر کنید؟

امیر الهامی: بله. تا دلتان بخواهد از این نمونه‌ها داریم. سالها پیش که یکی از سامانه‌های خریداری شده از خارج از کشور را استفاده می‌کردیم، با توجه به ماموریت‌های مختلفی که این سامانه انجام داده بود، به طور طبیعی دچار ایراد شده بود. تیم فنی ما روی آن کار کردند و نتوانستند اشکال را رفع کنند زیرا آموزش‌هایی که تیم فنی در کشور سازنده رادار دیده بودند، مربوط به تعمیرات رده جاری بود  تعمیرات عمیق‌تر و وسیع‌تر در حد رده کارخانه‌ای را اصلا ندیده بودند و منابع مکتوب بابت نقشه، عیب‌یابی و امثال اینها که در بحث‌های فنی مرسوم است و باید وجود داشته باشد اصلا در اختیار همکاران فنی ما نبود. به همین خاطر تیم فنی در لحظه اول نتوانستند اشکال را برطرف کنند. به التبع برابر روش جاری آن موقع، از کشور سازنده دعوت شد و در دو مرحله تیم فنی از آن کشور آمدند و حالا یا نخواستند یا در اینجا نتوانستند عیب آن رادار را برطرف کنند و نتیجه دو بار آمدن تیم فنی از کشور سازنده این شد که گفتند باید این سامانه از ایران خارج و در خود کارخانه سازنده تعمیر شود.

ما به آنها اعلام کردیم که تعمیر آن چه مدت طول می‌کشد؟ ما به این سامانه نیاز داریم. گفتند نمی‌توانیم به شما قول بدهیم که چه مدت طول می کشد؟ گفتیم که هزینه آن چقدر می‌شود؟ گفتند که وقتی تعمیر کردیم مشخص می‌شود! پذیرش این دو مدل پاسخ برای ما خیلی سخت بود. اینکه نه به ما تعهد می‌دهند چه زمانی سامانه ما را بر می‌گرداند و نه به ما اعلام می‌کنند هزینه آن چقدر می‌شود و چه میزان از ما پول خواهند گرفت. اما چاره‌ای هم نبود، باید سامانه تعمیر و استفاده می‌شد و به مدار عملیاتی بر می‌گشت.

به هرحال تصمیم‌گیرندگان به این جمع‌بندی رسیدند که دعوت کنیم تا تیم خارجی سر میز مذاکره بیایند و بگوییم که این سامانه را چه زمانی برای تعمیر ببرند و هماهنگی اجرایی آن را انجام بدهیم و دیگر همه پذیرفتند که این سامانه در کشور قابل تعمیر نیست و باید به کشور سازنده برود.

در آن زمان یک تیم جوان با من کار می‌کردند ولی علیرغم جوان بودنشان، غیرت داشتند. به من گفتند که ممکن است یک هفته برای ما وقت بگیرید؟ من در لحظه اول گفتم شما خودتان هم قبلا روی این موضوع کار کردید، دو مرتبه هم که تیم خارجی آمده، این یک هفته چه دردی ممکن است از ما دوا کند؟ گفتند این دو جمله از طرف خارجی‌ها برای ما قابل پذیرش نیست! خیلی سخت است و غیرت ملی ما اجازه نمی‌دهد این دو جمله را بپذیریم. یک هفته دیگر به ما وقت بدهید.

من با فرماندهان رده‌های بالاتر این موضوع را مطرح کردم، آن عزیزان هم ابتدا پذیرش این موضوع برایشان سخت بود ولی فرماندهان به این جوانان اعتماد کردند و به من گفتند سامانه یک هفته در اختیار شما و ما مذاکرات را با تیم خارجی یک هفته به تعویق انداختیم. در این زمان همکاران جوان من تیمی را تشکیل دادند و با وجود اینکه منازلشان هم فاصله زیادی با محل کار نداشت ولی یک هفته تمام و کمال در کنار این سامانه بودند و تمام انرژی‌شان را گذاشتند و بعد از یک هفته با همت این بچه‌های جوان سامانه‌ای که اصلا برایش به اصطلاح در ادبیات تخصصی‌مان داکیومنت فنی و امکان نقشه‌خوانی و عیب‌یابی وجود نداشت، سامانه راداری تعمیر شد.

با وجود اینکه این بچه‌ها اصلا درس آن را در کشور سازنده نخوانده بودند اما کاری کردند که واقعا باید این کارستان را در تاریخ نوشت. وقتی ما خبر را شنیدیم از غروری که برای کشور و برای نظام حاصل شده بود، بسیار شادمان شدیم، کسی نگاه نمی‌کرد که بغل دستی‌اش با چه درجه‌ای و چه کاره است؟ همه همدیگر را در آغوش گرفتند و اشک شوق می‌ریختند و لحظه تست آن رادار بسیار پرغرور و ماندگار برای کشور بود.

از این مدل کارها و آفریدن صحنه‌های غیرتمندی و سلحشوری توسط همکاران من در پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران کم نبوده است. بچه‌ها از جانشان و تمام زندگی‌ و وجودشان مایه گذاشتند تا آن فرمان آقا در کسب عزت، غیرت و افتخار ملی محقق شود، ما اجازه ندادیم در سخت‌ترین شرایط ممکن وابسته به کسی باشیم. البته یک وقت هست که ما با کشوری تعامل داریم و در این تعاملات جاری، سوالی می‌کنیم و خواسته‌ای داریم که محقق می‌شود و متقابلا تعهداتمان را اجرا می‌کنیم ولی وقتی صحبت از غرور ملی هست ما جان دادیم ولی نگذاشتیم نام جمهوری اسلامی ایران خدایی ناکرده از آن قله‌ای که وجود دارد، حتی ذره‌ای پایین‌تر بیاید.

تسنیم: به نظرم بعد از این قضیه، حتی جلوتر می‌توانیم به باور، صیاد و دیگر سامانه‌های پدافندی هم اشاره کنیم.

امیر الهامی: بله اینها مصادیقی است که تا دلتان بخواهد برایشان مدرک و سند وجود دارد.

* منتظر تحویل سامانه‌های بعدی باور 373 هستیم

تسنیم: بنظرم از معدود سامانه‌های نظامی که فرمانده معظم کل قوا در خصوص آن جمله و نکته‌ای دارند پروژه باور است. باور373 الان در چه مرحله‌ای هست؟ بحث عملیاتی شدن آن و استفاده از آن در شبکه یکپارچه پدافند چه میزان است؟ بحث ارتقاء آن هم بحث بعدی است. تا جایی که اطلاع داریم الان برد درگیری باور بیش از 300 کیلومتر است، افقی که برای باور متصور هستید، کجاست؟

امیر الهامی: این موضوع مهم و دلنشینی برای ما است؛ چون باور محصولی است که با آن قدم به قدم خون دل خوردیم و سختی کشیدیم اما امروز که به بلوغ رسیده و تقدیم ملت بزرگ و شریف ایران شده و می‌تواند با افتخار ماموریت‌های مربوطه را بسیار فراتر از آن چیزی که در روزهای اول از آن انتظار داشتیم برای ما انجام بدهد، باعث افتخار و مباهات ماست.

باور 373 الان در چرخه عملیاتی در یکی از سایت‌های پدافندی کشور مستقر شده و صنعت سازنده داخلی، تولیدات بعدی آن را انجام می‌دهد و ما منتظر هستیم تا سامانه‌های بعدی را تحویل بگیریم و در مدار عملیاتی مستقر کنیم. بنابراین باور الان در چرخه عملیاتی است و افسران پدافند با آن کار می‌کنند و به شبکه یکپارچه پدافند هوایی متصل است.

موضوع بعدی بحث ارتقاء این سامانه است که قطعا در دستور کار ماست. هم مجموعه دانشمندان نیروی پدافند هوایی ارتش و هم دانشمندان عزیزمان در وزارت دفاع در یک تیم مشترک تحقیقاتی روی ارتقاء درگیری سامانه باور و رساندن برد درگیری به 400 کیلومتر و بالاتر کار می‌کنند.

مستحضر هستید اخیرا ارتقاء سامانه باور در درگیری بیش از 300 کیلومتر به اطلاع همگان رسید. ما حدودا در 304 کیلومتری و نزدیکی 305 کیلومتری هدف را با سامانه باور با قاطعیت منهدم کردیم. فیلم و اسنادش موجود است. کمتر کشوری در حوزه پدافند هوایی این قدرت را دارد که بتواند هدفی را در 300 کیلومتری با این دقت مورد اصابت قرار بدهد.

البته ما روی 300 کیلومتر متوقف نشدیم و بلافاصله بعد از کسب این توفیق ارتقاء درگیری سامانه باور به 400 کیلومتر در دستور کار قرار گرفته است. این کارگروه مشترک بین ما و وزارت دفاع مدتهاست روی آن کار می‌کنند و پیشرفت خیلی خوبی حاصل شده است. امیدواریم که بتوانیم به زودی این خبر خوب را به ملت بزرگمان تقدیم کنیم.

تسنیم: در مقایسه سامانه باور با سامانه S-300 و S-400 این سامانه بومی در چه رنجی قرار می‌گیرد؟

امیر الهامی: اصلا تردید نکنید که امروز سامانه باور 373 در بسیاری از ویژگی‌ها و پارامترهای فنی و عملیاتی از نمونه S-300 بالاتر است و این را در میدان اثبات کردیم.

البته الان S-300 هم در محل‌های مختلفی مستقر شده و در اختیار شبکه یکپارچه پدافند هوایی کار عملیاتی‌اش را انجام می‌دهد. بالاخره آن هم بخشی از سیستم دفاعی و سامانه‌های پدافندی کشور است و بیت‌المال برایش هزینه شده و جزئی از دارایی‌ها و اموال نظام مقدس جمهوری اسلامی است و ماموریتش را انجام می‌دهد. اما تمرکز ما بر توان داخلی و همانطور که عرض کردم باور 373 چه با همین قابلیتی که الان در درگیری در 300 کیلومتری و چه ارتقاء‌های بعدی که محقق شود، است.

تسنیم: باتوجه به اتفاقی که برای S-200 در پدافند افتاد و به نوعی S-200 را شما خودتان دوباره سرپا کردید و ارتقاء یافت. آیا قرار است S-300 هم این اتفاقات برایش بیافتد یا صرفا بحث استفاده از این سامانه مطرح است؟

امیر الهامی: همانطور که گفتید امروز از S-200 فقط اسمش باقی مانده است. یعنی آنچه در سایت‌های S-200 نیروی پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران ساری و جاری است امروز، اساسا ماهیت کاملا بومی و ایرانی دارد. در S-300 چون این توفیق بزرگ را در حوزه باور به دست آوردیم، روی تغییرات بنیادی خود این سامانه هنوز برنامه‌ریزی خاصی نداریم. زیرا باور 373 با قابلیت‌های بیشتری امروز به ما خدمات می‌دهد.

اما به این نکته توجه کردیم و توفیق بسیار ارزشمندی است که امروز من به شما عرض کنم که از تلفیق کاربردی سامانه S-300 با سامانه باور 373 در میدان شبکه یکپارچه پدافند هوایی استفاده می‌کنیم. تلفیق عملیاتی یعنی اینکه S-300 و باور بتوانند با همدیگر تبادل اطلاعات کنند و بتوانند از قابلیت‌های موشک‌های همدیگر استفاده کنند. این انعطاف‌پذیری بسیار زیادی را به کاربران عملیاتی و شبکه یکپارچه و فرماندهان حوزه رزم پدافند هوایی خواهد داد. این قابلیتی است که توانمندی خوبی به دفاع هوایی کشور اضافه می‌کند لذا ما در این حوزه با S-300 کار می‌کنیم اما اینکه اساسا بخواهیم ماهیت S-300 را مثل S-200 تغییر بدهیم، خیر.

* در صیاد تاکتیکی خودمان را محدود به یک موشک یا یک برد مشخص نکردیم

تسنیم: یکی دیگر از سامانه‌هایی که در دفاع هوایی معروف و مطرح شد، سامانه پدافندی صیاد بود. اخیرا هم تصاویری از صیاد تاکتیکی منتشر شده، بفرمایید صیاد تاکتیکی چقدر نسبت به صیاد قبلی با توجه به اینکه جابجایی آن راحت‌تر و سریع‌تر انجام می‌شود، قابلیت بیشتری در میدان دارد.

امیر الهامی: به نکته دلنشینی اشاره کردید، چون سامانه صیاد تاکتیکی هم به نوعی مثل پروژه باور، تبلور قدرت ملی است. سامانه صیاد تاکتیکی یک روند بلوغ را طی کرد. ما یک پروژه‌ای را با دوستانمان در وزارت دفاع تعریف کردیم و باز هم در یک کارگروه مشترک، به یک سامانه پدافند هوایی در برد متوسط دست پیدا کردیم که پایه‌ها، قدم‌ها و پله‌های اولیه این سامانه صیاد تاکتیکی بود، منتها نقطه‌ ضعف‌هایی در حوزه تعداد کاربرها، در بحث سرعت عمل در جابجایی و امثال اینها و یک سری پارامترهای فنی نرم‌افزاری داشت.

برای ما سرعت عمل  و قدرت تحرک و واکنش سریع بسیار اهمیت دارد. امکان اینکه سامانه خیلی سریع در محل مورد نظر مستقر و آماده درگیری و رزم شود و یا هرچه سریع‌تر بلافاصله در کوتاه‌ترین زمان ممکن بعد از درگیری‌اش بتواند جمع‌‌آوری و به موقعیت جدیدی منتقل شود، از ویژگی‌ها و خط قرمزهای ما بود که برای آن کارگروه مشترک تعریف کردیم. بعلاوه یک سری ارتقاء‌های نرم‌افزاری در بحث جنگ الکترونیک، قدرت پردازش سیگنال‌های دریافتی و اهداف کشف شده و امثال اینها.

سامانه صیاد تاکتیکی که بزودی اسناد تصویری و تحویل‌گیری آن به سمع و نظر مردم کشورمان خواهد رسید، بلوغی است که در سامانه اولیه برد متوسط ما به دست آوردیم و در سامانه صیاد تاکتیکی خودنمایی می‌کند. در حقیقت سامانه صیاد تاکتیکی یک روند تکاملی را طی کرده و امروز یک سامانه‌ بسیار چابک و با قابلیت‌های عملیاتی و فنی بسیار مناسب است. صیاد تاکتیکی انعطاف‌پذیری بسیار مناسبی در صحنه رزم در مقابله با جنگ الکترونیک و شرایط سخت محیطی و عوامل جوی دارد. همچنین تعداد کاربرهای بسیار کمتری دارد. همه اینها سامانه صیاد تاکتیکی را به سامانه‌ای تبدیل کرده که امروز در لبه تکنولوژی دنیا بتواند کاربردی‌ترین سامانه در برد متوسط دفاع هوایی کشور باشد.

تسنیم: برد این سامانه تکامل یافته چه میزان است؟

امیر الهامی: در حوزه درگیری در سامانه صیاد خودمان را محدود به یک موشک یا یک برد مشخص نکردیم. سامانه صیاد تاکتیکی می‌تواند از 75 کیلومتر تا 150 کیلومتر را در درگیری برای ما تامین کند. کشف و رهگیری راداری اهداف که به مراتب بردهای بیشتر از این خواهد داشت.

* دستیابی به رادار محمول بر پهپاد

تسنیم: یک بحثی که در پدافند خیلی مطرح است استفاده از پهپادها است. با توجه به سابقه‌ای که پدافند هوایی در استفاده از پهپاد دارد، فکر می‌کنم باسابقه‌ترین یگان در استفاده از پهپاد به شمار می‌رود. بفرمایید که پهپادها چه وظیفه‌ای در پدافند دارند؟ اگر پهپاد جدیدی هست که قرار است رونمایی شود یا در حال ساخت است نیز اعلام کنید.

امیر الهامی: با افتخار به مردم بزرگمان عرض می‌کنم که پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران در کشورمان با سابقه‌ترین یگان در استفاده از پهپاد بویژه پهپاد جت است. برابر اسناد موجود ما سال‌ها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در پدافند هوایی ارتش از پهپاد جهت در ماموریت‌های مختلف عملیاتی حتی فریب استفاده می‌کردیم. اسناد آن موجود است. بنابراین پدافند هوایی همانطور که گفتید کهن‌ترین، باسابقه‌ترین و با تجربه‌ترین یگان در بکارگیری و استفاده از پهپاد است.

با همین سابقه طولانی من امروز عرض می‌کنم که شاید ما یکی از پرکاربردترین یگان‌ها در حوزه پهپاد باشیم. امروز در پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران از پهپادها با کاربری آموزشی، هدف برای تست و ارزیابی سامانه‌های پدافندی و کاربری ارزیابی برای تحویل‌گیری سامانه‌های هوایی استفاده می‌کنیم.

اخیرا هم رادار را روی پهپاد نصب کردیم بنابراین رادار پرنده و محمول بر پهپاد داریم. همچنین سامانه‌های جمع‌آوری‌های اطلاعات و سامانه‌های جنگ الکترونیک محمول بر پهپاد و سامانه‌های اپتیکی و شناسایی صحنه رزم محمول بر پهپاد نیز داریم که در حال اضافه شدن به سامانه رزم پدافند هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران هستند و پایه و مبنایش پهپادهایی با تنوع برد، ارتقاع و کاربرد است.

ما با یک پهپاد جت در خلیج فارس و دریای عمان، نه یک بار بلکه چند بار پرنده‌های با سرنشین و بدون سرنشین بیگانه را مجبور به تغییر رفتار کردیم. یعنی ما قابلیت بالایی در حوزه پهپاد هم در سرعت و هم در ارتفاع به دست آوردیم.

* ارتفاع 47 هزار پایی با پهپاد فقط در انحصار پدافند هوایی ارتش است

نکته دیگری که باید با افتخار عرض کنم این است که همین الان نیروی پدافند هوایی ارتش تنها یگان و نیرویی است که توانسته در تاریخ پرافتخار ایران با پهپاد به ارتفاع 47 هزار پایی برسد. امروز ارتفاع 47 هزار پایی با پهپاد فقط در انحصار پدافند هوایی جمهوری اسلامی ایران است که با افتخار تقدیم قدرت دفاعی کشور شده است.

ما قبل از این دستاورد، به یک پرنده بیگانه در خلیج فارس و دریای عمان اخطار راداری یا رادیویی می‌دادیم که شما به مرزهای ما یا به آب‌های ساحلی یا محدوده FIR ما وارد شده یا نزدیک می‌شوید و بالاخره برابر روش، تذکرات یا دستوراتی را می‌دادیم که گاها بعضی‌هایشان عامدانه یا سهوا رعایت نمی‌کردند و با یک تغییر ارتفاعی، مثلا می‌خواستند ما را محک بزنند که ببیند ما چه می‌کنیم؟

اما با این قابلیتی که ما در حوزه پهپاد و رسیدن به ارتفاع 47 هزار پایی پیدا کردیم، وقتی که به یکی پرنده خارجی اخطار دادیم و دیدیم  رعایت نمی‌کند، بلافاصله پهپاد پدافند بدون مکالمه رادیویی به صورت کاملا اتوماتیک پرواز کرد و توسط سامانه راداری به سمت پرنده بیگانه هدایت شد، پرنده بیگانه دید هر چقدر ارتفاع اضافه می‌کند پهپاد پدافند هوایی ایران همراهی‌اش می‌کند و به آن نزدیک می‌شود، بنابراین مجبور به تغییر رفتار می‌شود. این یکی دیگر از قابلیت‌هایی است که فرزندان این کشور با افتخار تقدیم قدرت دفاعی کشور کردند.

تسنیم: به نوعی می‌شود گفت که این بار از بالا اخطار دادید.

امیر الهامی: دقیقا. از بالای سر پرنده به آن اخطار دادیم و عملا در صحنه بردیم.

تسنیم: چه پهپادی بود که به این ارتفاع رسید و اخطار داد؟

امیر الهامی: پهپاد کرار با یک موتور صددرصد ایران.

تسنیم: این پهپاد با پهپادهای کرار که نیروهای مسلح دیگر در اختیار دارند، فرق می‌کند؟

امیر الهامی: بله.

تسنیم: آن پرنده که کرار به آن اخطار داد چه مدل و از کدام کشور بود؟

امیر الهامی: این اخطارها یک مرحله نبود. هم در تنگه هرمز و هم در دریای عمان و خلیج فارس در چند مرحله طی یکی دو سال اخیر این اتفاق افتاد. یک بار که هواپیمای شناسایی P8 آمریکایی بود که مجبور به تغییر رفتار شد. یک بار هواپیمای بدون سرنشین RQ-4 بود که مجبور به تغییر رفتار و دور شد. چندین بار هم جنگنده‌هایی با ملیت‌های مختلف بودند که در تنگه هرمز به مرزهای ما نزدیک می‌شدند و ما مجددا کرار را پرواز دادیم و قبل از اینکه به FIR برسند تغییر مسیر دادند و برگشتند.

* تجهیز کرار به موشک هوا به هوا

تسنیم: پهپاد کرار تهاجمی است یا فقط در حوزه راداری و اخطار فعال است؟

امیر الهامی: روی موضوع تهاجمی شدنش هم کار می‌کنیم و قطعا در دستور کار هست که کرار به موشک هوا به هوا مسلح شود. پیشرفت‌های خیلی خوبی هم حاصل شده است. آخرین تست‌ها و مراحل تحویل‌گیری را در میدان دنبال می‌کنیم تا پرنده‌ای که با این قابلیت امروز در اختیار شبکه یکپارچه پدافند هوایی است بتواند در صورت لزوم از تسلیحاتش هم علیه تهدیدات هوایی استفاده کند.

تسنیم: به یک رادار محمول بر پهپاد هم اشاره کردید، این پروژه به چه صورت است؟ رادار خاصی است و اینکه روی همین پهپاد کرار قرار است، نصب شود؟

امیر الهامی: اجازه بدهید فقط در همین حد اکتفا کنم چون یکی دو نمونه تحویل شده و داریم در میدان از آن استفاده می‌کنیم تا بازخوردهایش را به شرکت سازنده پس دهد که به طور کامل و صددرصد اشکالات مختصری هم که در آن باقی مانده است، برطرف شود.

این راداری سبک است و  به صورت قطاعی جلوی پرونده را در یک زاویه مشخص پوشش می‌دهد. این دستاورد برای ما بسیار ارزشمند است و به شدت به آن نیاز داشتیم و خیلی می‌تواند قابلیت‌های ما را در واکنش سریع در کشف تهدیدات ارتفاع کم و در انعطاف‌پذیری نسبت به تنوع تهدیدات افزایش بدهد.

* رصد رادار ماورای افق سپهر تا برد 1200 کیلومتر

تسنیم: حالا که بحث رادار مطرح شد، ما قبلا مطالبی راجع به رادار سپهر یا همان رادار کیهانی شنیده بودیم. این به چه صورت است الان رادار سپهر در چه وضعیتی به سر می‌برد؟

امیر الهامی: رادارهای سپهر جزو رادارهایی است که اصطلاحا کشورهای دنیا به رادار OTH آن را می‌شناسند و به آن رادار ماورای افق یا همانطور که شما گفتید رادار کیهانی می گویند. این هم یکی دیگر از افتخارات کشور است. معدود کشورهایی در دنیا هستند که خودشان سازنده رادارهای ماورای افق باشند. عمدتا رادارهای ماورای افق بردهای بالای 2500 و 3000 کیلومتر دارند. آنچه که ما برای خودمان با یک شرکت دانش‌بنیان صددرصد ایرانیکه مشترکا بین دانشمندان پدافند هوایی ارتش و آن شرکت دانش‌بنیان تکلیف و تعریف کردیم و این کار جلو می‌رود و هدفگذاری‌مان دست پیدا کردن به برد 3 هزار کیلومتری در رادار سپهر است.

امروز اعلام می‌کنیم که ما در حال تحویل گرفتن فاز اول رادار سپهر از شرکت سازنده هستیم. اطلاعات ردار سپهر چند مرتبه به مراکز فرماندهی کنترل منتقل شده است و بازخوردها داده شده، در فاز اول تا برد 1200 کیلومتر این اطلاعات را دریافت و ارزیابی و اشکالاتش را بیان کردیم، شرکت سازنده هم آنها را برطرف کرده و امروز اطلاعات رادار سپهر تا برد 1200 کیلومتر دارد به شبکه یکپارچه وارد می‌شود، منتها هنوز رسما ما اطلاعات این رادار را را به عنوان یک بهره‌برداری عملیاتی نگاه نمی‌کنیم. لذا این خبر خیلی خوب را می‌خواستم به مردم شریف و بزرگ ایران عرض کنم که ما در شرف تحویل‌گیری فاز اول هستیم. فاز دوم هم که به 3 هزار کیلومتر برسد در موقع مناسب به محضر مردم عزیز خواهیم رساند.

تسنیم: باتوجه به سابقه حمله دشمن به پایگاه راداری سوباشی چه برنامه و تدبیری برای عدم تکرار چنین وقایعی دارید و آیا استفاده از رادارهای پسیو در دستور کارتان هست؟

امیر الهامی: اجازه بدهید من جمله شما را تکمیل کنم. اتفاقی که در سایت راداری سوباشی در مردادماه سال 67 افتاد حماسه سوباشی یا حتی کاملتر بگوییم حماسه عاشورایی سوباشی بود. از چند نفر از بازماندگان آن روز شنیدیم که اکثر شهدا از صبح تا بعدازظهر که آن اتفاق افتاد و همه آنها پر کشیدند و به لقاءالله پیوستند به صورت اتفاقی به همدیگر گفتند که من دیشب خواب شهادت دیدم.

 من در سالگرد شهدای سوباشی(5 مردادماه) آنجا بودم یکی از بازماندگان آن اتفاق را دعوت کرده بودیم خاطرات آن روز را تعریف می‌کرد، ایشان خاطره می‌گفت وقتی که از آخرین لحظات شهدای سوباشی تعریف می‌کرد می‌گفت من اتفاقی از چند نفرشان شنیدم از صبح آن روز تا بعدازظهر که این اتفاق افتاد بچه‌ها گفتند ما غسل شهادت کردیم و‌ آمدیم چون خواب دیدیم!

همه 19 نفری که همزمان با همدیگر در اتاق عملیات سایت راداری سوباشی آن روز به شهادت رسیدند چنین مدلی از بیان اتفاقی که دیشب در خواب دیدند یا صبح با یک حس و حال متفاوتی وارد سایت شدند و شیفت را تحویل گرفتند ثبت و ضبط است. بنابراین چون آن شهدا با آگاهی کامل در پوزیشن عملیاتیشان در اتاق عملیاتی رادار سوباشی نشستند می‌توانیم بگوییم شهادت را مثل شهدای کربلا انتخاب کردند و مثل اصحاب حضرت سیدالشهداء شهدای سوباشی هم دقیقا می‌دانستند که دارند چه راهی را طی می‌کنند. آگاهانه نشستند، حتی آنهایی که در آن لحظه خاص تایم استراحتشان بود، همه آمده بودند در اتاق عملیات که کمک کنند.

ما در زمان عادی در پوزیشین‌های عملیاتی‌مان در اتاق عملیات رادار، 19 نفر پوزیشن عملیاتی نداریم ولی 3 شیفت با هم آمده بودند در اتاق عملیات که غیرتمندانه آن لحظه از صحنه رزم را تا آخرین لحظه اداره کنند. ما اصلا فایل ضبط مکالمات شهید دستنبو را هنوز داریم که دارد به سایر مراکز فرماندهی کنترل آخرین اطلاعات هواپیماهای متجاوز بعثی را منتقل می‌کند. یکی از ماموریت‌های پدافند هوایی اعلام خبر و خطر حمله هوایی است که تا آخرین لحظه بچه‌ها ایستادند غیرتمندانه انجام وظیفه کردند.

اما در این حوزه‌ای که سوال کردید، توسعه و گسترش همه سایت‌ها و سیستم دفاعی کشور را در دستور کار داریم. دانشگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء(ص) امروز افسرهای جوان را تربیت و آموزش می‌دهد. ترکیبی از دانش و علوم روز پدافند هوایی بعلاوه تجریبات 8 سال دفاع مقدس امروز در کتاب‌های تخصصی ما در دانشگاه پدافند هوایی خاتم‌الانبیاء افسرانی را تربیت می‌کند که غیرتمندانه پا جای پای شهدای سوباشی می‌گذارند و می‌نشینند و جای خالی آنها را پر می‌کنند و با افتخار خط مقدمی که از منظر فرمانده معظم کل قوا ترسیم شده است پر و در این سنگر انجام وظیفه می‌کنند.

در تولید سامانه‌های جدید، برای اینکه خودمان را متناسب با تهدیدات روز بروزرسانی و حفظ بکنیم، در حوزه‌های مختلف کشف، درگیری، ارتباط، تامین بسترها و زیرساخت‌های ارتباطی، ارتباطات امن، در حوزه فرماندهی و کنترل، در حوزه سامانه‌های جمع‌آوری اطلاعات، اشاره کردید به سامانه‌های پسیو، ما امروز هم سایت‌های جمع‌آوری اطلاعات پیسیومان بومی هستتند با سامانه‌های جدید کاملا بومی و ایرانی. هم رادارهای کاملا پسیو با دانش روز تولید شدند که همانطور که فرمودید تنوعی از سامانه‌های کشف و درگیری داشته باشیم تا بتوانیم ماموریتی که معظم له از ما مطالبه کرده‌اند به شایستگی انجام بدهیم.

حضرت آقا وقتی به فرزندانشان و به سربازانشان در پدافند هوایی این ماموریت مهم را محول می‌کنند وقتی آقا با صراحت با لسان مبارکشان می‌گویند که خط مقدم دفاع از موجودیت و حیثیت و آبروی کشور، این پلاک افتخار بر تارک افتخارات پدافند هوایی به ما حکم می‌کند که این ماموریت را به بهترین وجه ممکن انجام بدهیم و به ملت بزرگ و شریف ایران عرض می‌کنیم که جانمان را تقدیم امنیت کشور خواهیم کرد ولی اجازه نمی‌دهیم امنیت هوافضای کشور خدایی ناکرده به خطر بیفتد با بکارگیری تنوعی از سامانه‌های پدافند هوایی.

تسنیم: بحث حفاظت از مراکز حساس هم یکی از بحث‌هایی است که پدافند خیلی در آن تاثیر دارد هم بحث کشف و رصد و شناسایی تهاجم و هم برخورد با آن، یعنی شما به عنوان تنها نهادی هستید که از مراکز حساس حفاظت می‌کنید یا یگان‌ها و نیروهای دیگری هم در این حوزه فعال هستند؟

امیر الهامی: یکی از ماموریت‌های پدافند هوایی و اساس پدافند هوایی به مفهوم کلی در کنار حراست و صیانت از مرزهای هوایی کشور، تامین امنیت نقاط حساس و حیاتی کشور و تامین امنیت زیرساخت‌های بنیادی کشور در مقابل تهدیدات هوایی است. به طور کلی این ماموریت پدافند هوایی است و مسئولیت دفاع از بخش عمده‌ای از زیرساخت‌های اساسی کشور به عهده نیروی پدافند هوایی ارتش است اما همرزمان عزیزمان در سپاه پاسداران انقلاب اسلامی هم بخشی را به عهده دارند اما هم نیروی پدافند هوایی ارتش و هم همرزمان عزیزمان در پدافند هوایی سپاه تحت هدایت شبکه یکپارچه پدافند هوایی در قرارگاه پدافند هوایی مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران خدمت می‌کنند. در حقیقت هدایت عملیاتی و کنترل عملیاتی در حوزه پدافند هوایی در دفاع از همه مراکز حساس و حیاتی کشور به عهده قرارگاه پدافند هوایی مشترک حضرت خاتم‌الانبیاء(ص) ارتش جمهوری اسلامی ایران است که آن قرارگاه با ابزارهایی مثل نیروی پدافند یا پدافند هوایی سپاه، این ماموریت خطیر را انجام می‌دهد.

تسنیم: در خصوص سامانه‌های مجید، دزفول و باقی سامانه‌های پدافندی هم اگر نکته خاصی دارید بفرمایید.

امیر الهامی: چند تا سامانه‌ای که اسم بردید مثل سامانه مجید در طیف متنوع سامانه‌های پدافند هوایی تعریف می‌شود. شاید یکی از ویژگی‌های منحصربفرد پدافند هوایی این است که باید در تجهیزاتی که از آن استفاده می‌کند تنوع وجود داشته باشد. این یکی از اصول پدافند هوایی است نه فقط در جمهوری اسلامی ایران بلکه یکی از اصول تعریف شده پدافند هوایی در دنیاست. به واسطه اینکه نباید ذره‌ای خطر و خطا در دفاع هوایی وجود داشته باشد. بنابراین ما طیف وسیعی از انواع سامانه‌ها را به کار می‌گیریم تا ضریب اطمینان را برای یک دفاع منسجم و نفوذناپذیر ایجاد کنیم.

سامانه مجید هم در همین سیاست تعریف می‌شود و با افتخار یکی دیگر از سامانه‌های موشکی پدافند هوایی و تولید داخل است که وزارت دفاع جمهوری اسلامی ایران آن را ساخته و ما هم در اختیار داریم، این سامانه برای کشف و مقابله با تهدیدات هوایی در ارتفاع کم به کار می‌رود و الان جزء سازمان رزم ماست و با افتخار از آن استفاده می‌کنیم.

* در حوزه مقابله با ریزپرنده‌ها نسبت به دنیا عقب نیستیم

تسنیم: در بحث مقابله با ریزپرنده‌ها، پدافند چقدر توانسته در حوزه کشف و حتی مقابله با این ریزپرنده‌ها موفق باشد؟

امیر الهامی: ریزپرنده یکی از چالش‌های امروز دنیاست. همه کشورها امروز به نوعی با موضوع ریزپرنده دست و پنجه نرم می‌کنند و واقعا موضوع قابل توجهی هم هست چون قابلیت‌های خاصی دارد و البته باید متقابلا برایش در حوزه دفاع فکر عاجل کرد.

ما هم مثل دنیا در حوزه‌های مختلفی برای مقابله با ریزپرنده‌ها برنامه‌ریزی و پروژه تعریف کردیم و کارگروه تشکیل دادیم و نه فقط در حوزه‌های مختلف بلکه در لوکیشن‌ها و مراکز تحقیقاتی مختلف هم روی آن در حال کار است.

تصور می‌کنم با اطلاعاتی که از شرایط روز دنیا در این حوزه دارم، ما عقب نیستیم. چرا که ما هم تنوعی از تدابیر مقابله‌ای برای ریزپرنده‌ها را داریم و آن را توسعه می‌دهیم.

مثلا دنیا برای ریزپرنده‌ها در کنار سامانه‌ها و تجهیزات انسان‌ساز به پرنده‌های شکاری مثل عقاب و باز هم توجه و اینها را تربیت کرده تا بویژه در محیط‌هایی مثل اماکن فرودگاهی که ممکن است ایمنی پروازها به خطر بیافتد از آنها استفاده کند که البته مورد توجه ما هم بوده است.

این موضوع خیلی متنوع، گسترده‌ و پچیده‌ای است. ما هم در حوزه کشف اکتیو یعنی سیگنال بفرستیم و پرنده با ابعاد ریز را کشف کنیم و پرنده را  در اسکوپ رادارمان ببینیم و هم در سامانه‌های پسیو که اساسا چیزی به اسم ارسال و دریافت سیگنال در آن وجود ندارد و از مکانیزم‌های مختلف دیگری برای کشف این نوع پرنده‌ها استفاده می‌کنیم.

در بحث مقابله ما امروز هم سلاح لیزری در اختیار داریم که بتوانیم با پرتوهای لیزر با ریزپرنده‌ها مقابله کنیم و هم از اخلالگرها استفاده می‌کنیم که بتوانیم با موج قوی در ماموریت پرنده اختلال ایجاد کنیم و هم در حوزه بکارگیری موج مستقیم و موج‌های پرتوان الکترومغناطیس بتوانیم بخش‌های حساس پرنده‌های با ابعاد بسیار کوچک را از کار بیندازیم  و به آن اصطلاحا سلاح‌های ای ام پی الکترو مگنتی پالس‌ها می‌گویند که در دستور کار ما است. بنابراین تنوعی از تدابیر برای مقابله با ریزپرنده‌ها در دستور کار است که بعضا تبدیل به محصول شده و در سازمان رزم‌مان از آن استفاده می‌کنیم و در بعضی از حوزه‌ها هم در حال توسعه آن هستیم.

تسنیم: با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید و آروزی موفقیت در حراست از آسمان کشور، در پایان اگر نکته خاصی دارید بفرمائید.

امیر الهامی: با افتخار عرض می‌کنم که ما سربازان کوچک مردم بزرگ ایران اسلامی هستیم و جانمان را با افتخار تقدیم امنیت کشور می‌کنیم و حاضر نیستیم به هیچ وجه سر امنیت مردم، امنیت هوافضایی کشور و آرامش مردم با کسی مذاکره کنیم. ذره‌ای از این حوزه کوتاه نمی‌آییم و با افتخار شب و روز در ارتش جمهوری اسلامی ایران در خدمت ارتقاء امنیت هوافضایی کشور هستیم.

منبع: تسنیم