روایت فرمانده نیروی دریایی ارتش از شاهکار اقتدار 360 درجه

یک فرمانده جسور و شجاع که از تجربه کردن کارهای سخت و شاید در ظاهر نشدنی ترسی ندارد. این را در انجام ماموریت 360درجه دور دنیا با همه سختی‌ها و خطراتش نشان داد. امیر دریادار شهرام ایرانی، فرمانده نیروی دریایی ارتش بیش از دو سال است سکان این نیروی راهبردی را در نیروهای مسلح کشورمان بر عهده دارد و در این مدت برگ‌های زرینی به صفحات دریانوردی نظامی ایران افزوده است. با او در یک عصر پاییزی بیش از یک ساعت گفت‌وگو کردیم تا از آن‌چه در این مدت در نیروی دریای اتفاق افتاده برای مخاطبان روزنامه خراسان بگوید؛ از شاهکار اقتدار 360 درجه تا افزایش توانمندی‌های متنوع در سطح و زیرسطح و هوایی نیروی دریایی و البته از محصول جدید و غرورآفرینی به نام ناوشکن دیلمان که جدیدترین، مرگبارترین و پیشرفته‌ترین ناوشکن ایرانی تا امروز است. متن این گفت‌وگو را در ادامه می‌خوانید.

*نیروی دریایی ارتش در سالی که گذشت یک شاهکار در تاریخ نیروی دریایی ایران به یادگار گذاشت و توانست دنیا را با ناوهای خودش دور بزند. تبعات و فواید این کار از جهات سیاسی و نظامی چیست؟

ناوگروهی که به دور زمین اعزام می‌شود و از کشورهای زیادی بازدید می‌کند یکی از ماموریت‌هایش نمایش پرچم است. این نشان توانمندی آن کشور در حوزه حضور نظامی در دریاست یعنی برقراری امنیت و ایمنی، یعنی این کشور می‌تواند خودش را حفظ کند و به بقیه هم کمک کند. در کنار این در دنیا کشوری نداریم که با این ابعاد تجهیزات چنین ماموریت سنگینی انجام دهد یعنی از سه اقیانوس بزرگ جهان عبور کند بدون این‌که ساحل قابل اتکایی برای کمک گرفتن داشته باشد. لذا باید سطح آمادگی بسیار بالایی در حوزه‌های آموزش، دانش تخصصی، مهارت، فنی و آمادی در همه ابعاد داشته باشد و پایداری در دریایی که بتواند از توفان‌ها عبور کند. در حوزه اقتداری چند سرفصل داریم. یک حوزه اقتدار نظامی است که این اتفاق افتاد چون بیشتر تجهیزات ساخت داخل کشور بوده و این‌که این‌ها را بیایید و با اعتماد به نفس در عرصه خطیر این ماموریت وارد کنید و بدون کمک گرفتن از کسی موفق شوید اقتدار نظامی را نشان می‌دهد. اقتدار فرهنگی و اقتدار دینی، اقتدار امنیتی، اقتدار سیاسی و بین‌المللی اقتدار دانشی و اقتدار حقوقی حوزه‌هایی بوده که در طول این ماموریت اتفاق افتاده است. وقتی می‌گوییم اقتدار دینی و فرهنگی یعنی ناو ما برای اولین بار به بندر ریودوژانیرو در برزیل می‌رود و مقامات آن‌جا با توجه به حسن رفتار کارکنان ما مدت اقامت را از دو روز به هفت روز افزایش می‌دهند که در عرف بین‌المللی بی‌سابقه است و زمانی هم که بدرقه می‌کنند می‌گویند تا به حال چنین سربازان دریایی را تجربه نکرده بودیم. در حوزه اقتدار امنیتی توطئه‌ها را خنثی کردیم. همچنین تسلط به دریا یعنی باید علم بسیار بالایی داشته باشید تا بتوانید از وسط توفان‌های شدید، ناوگروه را عبور دهید در حالی که ناوشکن ما سبک بود و برای دشمنان ما این تسلط همچنان مبهم است و به ویژه ناوشکن دنا که در داخل کشور ساخته شده و اولین ماموریت طولانی خود را تجربه می‌کرد اما با اقتدار توانست پرچم نظام را برافراشته کند. در حوزه حقوقی تمام قوانین بین‌المللی به طور صددرصد به گونه‌ای رعایت شد که کمترین تذکری هم نبوده مثل محیط‌زیست که در دریا سخت‌گیرانه است و باعث تعجب آن‌ها شد. هشت ماه ناوگروه روی آب بود و به گونه‌ای زباله‌هایی که تولید شد مدیریت شد که نه یگان و نه بنادر میزبان به چالش زیست‌محیطی کشیده نشدند و هیچ خسارت زیست‌محیطی ایجاد نشد. اقتدار آمادی به گونه‌ای بود که نه فقط غذا بلکه بهداشت کارکنان هم صدمه‌ای ندید و نشان می‌دهد مواد غذایی که پیش‌بینی شده کفایت می‌کرد چون در این مدت هیچ خریدی از هیچ بندری در مسیر انجام نشد و همه از ایران تامین شده بود و طوری نگهداری شد که مشکلی ایجاد نشود. با استفاده از دانش نخبگان کشور تا یک سال مواد غذایی صدمه ندید و حتی کیفیت خود را از نظر مواد مغذی حفظ کرد. در مجمع الجزایری که مستعمره فرانسه در اقیانوس آرام است به فرانسوی‌ها اعلام کردیم آمادگی تمرینات مشترک نظامی را با نیروی دریایی شما داریم اما پاسخ دادند که این آمادگی را نداریم و گفتند در اقیانوس هند این تمرینات را انجام دهیم و ما گفتیم همزمان در اقیانوس هند و اقیانوس آرام رزمایش انجام می دهیم که قبول نکردند. آن‌ها پیام را به خوبی گرفتند که این توانایی را ایران به دست آورده و به رخ می‌کشد.

*این ماموریت بزرگ هزینه‌های زیادی هم داشته است. الان که بررسی می‌کنید آیا به اندوخته‌هایش می‌ارزید؟ چقدر این اقدام روی اقتصاد و سفره مردم اثر مستقیم یا غیرمستقیم دارد؟

درباره هزینه‌ها نکته جالبی وجود دارد که تا به حال نگفته‌ایم. بیشترین صرفه‌جویی در این ماموریت اتفاق افتاد؛ از جمله در مصرف سوخت که بیشترین سهم را در هزینه‌های ناوگروه دارد و اگر بخواهیم با یک نیروی دریایی خارجی که بتواند این ماموریت را انجام دهد مقایسه کنیم واقعا هزینه آن‌چنانی در قبال اقتداری که تولید کرده نداشته است. ما دستاوردهایی داشتیم که در همه حوزه‌ها در کشور قابل استفاده و در اقتصاد اثرگذار است. در ملاقات با وزیر علوم یک مورد را به ایشان گفتیم که گفتند اگر همین یک دستاورد باشد بسیار آورده برای کشور دارد. تقریبا دو ماه بعد از این ماموریت، در سواحل برزیل آمریکایی‌ها خواستند یک شناور نفت‌کش ما را مورد بازرسی قرار دهند. تیم اسکورت ما روی شناور بود و وقتی پشت بی‌سیم اعلام کردند تیم اسکورت نیروی دریایی ارتش ایران روی این نفت‌کش مستقر است فقط 24 ساعت دنبال کردند و بعد جدا شدند و رفتند در حالی که ارتش آمریکا رسما سابقه دزدیدن نفت‌کش ما را داشت. تاثیر این روی اقتصاد مشخص است و دشمن این حساب را می‌کند که اگر اقدامی کند با او مقابله می‌شود.

*پس می‌توان گفت همین جلوگیری از دزدی یک نفت‌کش بسیاری از هزینه‌های این ماموریت را برمی‌گرداند؟

بسیار بیشتر است و در مقابل هزینه‌های ما قابل قیاس نیست. ما در ایران و در شمال اقیانوس هند هستیم و این اتفاق که گفتم در اطلس جنوبی با 15هزار مایل فاصله افتاده است.

*قرار نیست این آخرین ماموریت باشد و می‌تواند تکرار شود یا با مقاصد طولانی دیگری انجام شود. حضور در آب‌های آزاد و مداومت ماموریتی در این محیط نیاز به تجهیزات سنگین‌تری دارد. برنامه شما برای اجرای چنین ماموریت‌هایی چیست؟

ما دو حوزه داریم. یک حوزه پشتیبانی است که امروز دانشمندان جوان ما آن‌قدر خلاق هستند که شرایط پشتیبانی را فراهم می‌کنیم و شناورها هم آماده می‌شود. در حوزه ناوشکن‌ها و یگان‌های رزمی کلاس جماران هم که دنا از همان کلاس هست برنامه داریم که ناوشکن‌های سنگین با تناژ بالاتر به میدان بیایند که ماندگاری بیشتری نسبت به دنا خواهند داشت اگرچه با تجربه دنا دیگر نگران ابعاد نیستیم. دنا 1200تن است و حالا دیگر صحبت از شش هزار تن به بالاست یعنی ناوشکن‌های در دست کار تناژ سنگین چند برابر کلاس جماران دارند.

اصولا چرا ما ناوشکن می‌سازیم؟ به دلیل تحریم است؟ یعنی اگر از جای دیگر تامین می‌شد، نمی‌ساختیم یا این که ساخت این ناوشکن‌ها اهمیت دارند و ربطی به این‌که از جای دیگر تامین شود یا نشود، ندارد؟

  ناوشکن‌ها بعد از زیردریایی‌ها دومین تجهیزاتی هستند که در دنیا نماد دانش و صنعت کشور به شمار می‌روند. این‌که بگوییم تحریم عامل اصلی بوده خیر و اگر تحریم هم نبود قطعا در دستور کار بود چون زمانی که رهبری دستور دادند کسی در فکر ساخت ناوشکن نبود اما ایشان ظرفیت‌ها را دیدند و وقتی نیروی دریایی توانست ناوشکن سبلان را که آمریکا در جنگ صدمه زده بود بازسازی کند این خودباوری در کارکنان نیروی دریایی ایجاد شد که این کار شدنی است. حتی ایشان تاکید بر حمل بالگرد داشتند که خودش برای ناوشکن ظرفیت است. وقتی شما ناوشکن می‌سازید یعنی شما در لبه دانش حرکت می‌کنید و همین باعث می‌شود انواع علوم و تجهیزات بخش غیرنظامی هم توسعه پیدا می‌کند و مورد استفاده قرار گیرد که یک درآمد سرشار است. ضمن این‌که حوزه اقتداری هم دارد. از نظر اقتصادی هم مدیریت شده چون باید پول بیشتری بدهید و چیزی که می‌خواهید هم به دست شما نمی‌رسد. اتکا به خودمان دلیل اصلی بود.

 *پس تحریم یک نوع تسریع‌کننده بوده؟

-هم این بوده و هم این‌که شما باید طبق تجربه هشت سال دفاع مقدس روی پای خود بایستید.

*خرید این ناوها از نظر اقتصادی چقدر به صرفه است؟ از بازار سیاه قابل خرید نیست؟

حداقل باید سه برابر هزینه‌ای که الان می‌شود پرداخت و باز هم چیزی که مد نظر  است تحویل نمی‌دهند چون طراح این کار پیش شماست. این طراحی مثلا در دنا اتفاق افتاده و در طول زمان هر موشک یا تجهیزاتی که در طول ساخت تولید می‌شود ما استفاده می‌کنیم و این نشان از توان طراحی دارد. مثلا دنا را برای 28.5 درجه کج شدن طراحی می‌کنند اما ناوشکن دنا 48درجه در اقیانوس آرام دچار کجی می‌شود اما غرق نمی‌شود.

*بعداز ساخت شش نمونه ناوشکن ایرانی، مشتری خارجی هم پیدا کردید؟

 بله، به ویژه بعد از پایان ماموریت دور دنیای ناوگروه 86 به صراحت در اجلاس‌هایی که حضور داشتیم و در ملاقات با فرماندهان می‌گفتند برنامه‌های خود را تغییر دادیم و الان ناوشکن کلاس موج را برای ما بسازید. خیلی از این‌ها سازنده هستند اما عملکرد دنا را که دیدند آن هم با قیمتی که جذاب است باعث شد تا نقشه راه خود را تغییر دهند و بگویند تعداد یا ناو دسته از این ناوشکن‌ها می‌خواهند. یکی دو کشور هم نیستند.

*برای فروش ناوشکن به کشورهای دیگر محدودیت هم دارید؟

قطعا در اختیار کشورهایی که با دشمن هستند قرار نمی‌دهیم اما برای کشورهای دوست و کسی که به مردم ما احترام می‌گذارد قابل ارائه هست و در اولویت اول قرار دارند.

*ویژگی‌های ناوشکن جدید شما به نام دیلمان چیست؟ چه تفاوتی با نمونه‌های قبلی دارد؟

 اولین ویژگی دیلمان از نظر شکل ظاهری است که تا حدود زیادی تفاوت دارد و به‌روزتر است و اصطلاحا می‌گوییم «رادارگریزتر» است. دکل دیلمان طوری است که ظرفیت پذیرش تجهیزات الکترونیک بیشتری دارد. در حوزه تسلیحات به‌روز هستند اما بیشتر برای دفاع از خود و پدافندی است. نگاه ما به دیلمان بیشتر این است که در دریای خزر بحث آموزشی ما را در کنار امنیتی که با همکاری پنج کشور برقرار می‌شود تامین کند و همرزمان ما که می‌خواهند در ناوگان جنوب به ماموریت بروند در ناوگان شمال با آخرین تجهیزات آشنا شوند و آموزش بگیرند. در حوزه‌های راداری و ارتباطی به‌روزترین و در کشف و شناسایی بسیار پیشرفته است.

*به نظر می‌رسد ما در مورد حضور نظامی در دریای خزر یک احتیاطی داریم و مراقب هستیم که کشورهای ساحلی دیگر دچار نگرانی نشوند و مسابقه تسلیحاتی شکل نگیرد. این دستور کار نیروی دریایی در خزر وجود دارد؟

بله و طبیعی هم هست. این سیاستی است که هم کشور ما دارد و هم چهار کشور دیگر. اینجا ویژگی خاص خود را دارد و نیازی نیست به سمت نظامی‌گری برود و همان عنوان زیبای دریای صلح و دوستی باقی بماند. کشورهای ثالث بیشتر دنبال تفرقه هستند و این هم چیز جدیدی نیست مضاف بر این‌که به اصطلاح دریای خزر می‌تواند به عنوان یک کریدور اقتصادی مورد بهره‌برداری قرار بگیرد و آن‌ها می‌خواهند این هم‌افزایی بین پنج کشور انجام نشود و با تفرقه‌افکنی درنهایت هیچ کدام از این کشورها از فواید خزر بهره‌مند نشود. قطعا ما و سایر کشورهای ساحلی این اجازه را نمی‌دهیم اما هم ما و هم روسیه بحث آموزشی داریم. امروز اگر دیلمان الحاق دارد به همه کشورهای ساحلی اطلاع‌رسانی می‌کنیم که در مراسم شرکت کنند و ببینند چون هیچ مورد پنهانی نداریم و این شناور می‌تواند کمک به امنیت و ایمنی دریای خزر برای همه کشورها باشد.

*زمانی شما صحبت از یک نهاد امنیت دسته‌جمعی در خلیج‌فارس با حضور نیروهای دریایی کشورهای حاشیه کردید. آن ایده به کجا رسید و آیا چنین طرحی برای دریای خزر هم وجود دارد؟

 در ذیل همه پیمان‌هایی که ایران حضور دارد یک بخش نظامی دارد چون تامین امنیت اقتصاد در دریا را نیروهای دریایی باید ایجاد کنند. طرحی که ما گفتیم فقط برای خلیج‌فارس نبود و برای شمال اقیانوس هند هم بود. کشورهای منطقه امروز به آن بلوغ لازم رسیدند که خودشان می‌توانند امنیت‌شان را برقرار کنند. گام اول انجام شده و الان کشورهای خلیج‌ فارس، شمال اقیانوس هند و دریای سرخ ذیل کمیته امنیتی آیونس در کنار هم هستند که دو دوره هم ایران مسئولیتش را دارد. در دریای خزر هم این به شکلی وجود دارد و پنج کشور ارتباط دریایی را دارند. در حوزه‌های آموزشی، مسابقات دریایی و بازدید ناوگروه‌ها از بنادر یکدیگر وجود دارد.

*در مورد نمونه بعدی کلاس موج که در دست ساخت دارید توضیح می‌دهید؟

- نمونه بعدی کلاس موج تفتان نام دارد که در ناوگان جنوب خواهد بود. امیدواریم تفتان به چند سال دیگر نکشد و به زودی رونمایی کنیم.

*در حوزه موشک‌ها و پهپادها چه پیشرفت‌هایی داشته‌ایم؟ هوشمندسازی موشک‌های ما چقدر در دستور کار نداجا قرار دارد؟

ما بخشی از کارهای‌مان انجام شده اما قرار نیست رسانه‌ای شود به ویژه در حوزه‌های موشکی و پهپادی. امروز در حوزه هوشمندسازی و هوش مصنوعی در سه حوزه زیرسطح، سطح و هوا با کمک صنایع دفاعی حرف برای گفتن زیاد داریم. اولین ناودسته پهپادبر را که ابتکاری در جمهوری اسلامی ایران بود رونمایی کردیم و بعدها در کشورهای دیگر تقلید شد. این توانمندی را در هر سه حوزه داشتیم یعنی هم از زیرسطح می‌توانیم پهپاد پرتاب کنیم هم از روی یگان شناور و هم از خشکی. در هوشمندسازی و هوش مصنوعی امروز محدودیت برد نداریم و در کنار آن بحث این است که دسته پهپادی پروازی بروند و یک ماموریت انجام دهند یعنی هرکدام یک ویژگی دارند و ماموریتی که دارند انجام می‌دهند.

*شما شهپاد (شناور هدایت‌پذیر از راه دور) هم دارید؟

ساخته‌ایم و هر زمان تدبیر ستادی ابلاغ شود اعلام رسانه‌ای خواهد شد. آن چیزی که آمریکایی‌ها دارند و ما از آن‌ها گرفتیم دو هدف داشت اولا اقتداری بود چون شناور بی‌نام و نشان بود و ایمنی کشتیرانی را به خطر می‌انداخت و یک دلیل هم این‌که توانمندی آن را بفهمیم که متوجه شدیم به اندازه تبلیغاتش توانمندی ندارد و جوانان ما بسیار بهتر از آن را ساخته‌اند. 

الان یک کشتی ما به صورت دایم در دریای سرخ قرار داد و ناوگروه‌های ما هم در آن‌جا تردد دارند. در فضای فعلی جنگ در غزه که یمن هم وارد شده آیا برای هر اتفاقی در دریای سرخ آمادگی دارید؟

این یک پایگاه شناوری بوده و با اقتدار در محدوده خودش مستقر است و گشت زنی می‌کند و ناوگان نظامی ما هم در کنارش هست. ماموریت اصلی ما اسکورت نفت‌کش‌ها و کشتی‌های تجاری تا دهانه کانال سوئز است و مدام از خلیج عدن تا سوئز اسکورت می‌شوند تا دزدان دریایی و آمریکایی‌ها نتوانند دزدی کنند. آن‌ها جز حرف و شعار چیز بیشتری نداشتند و اتفاقی نمی‌افتد و نبوده است.

منبع: خراسان