نظر مهم جمیله علم‌الهدی درخصوص موضوع حجاب

نشست دانش افزایی اساتید این دانشگاه با محوریت کتاب «هنر زنانه زیستن» با حضور مؤلف کتاب، جمیله علم الهدی، عضو هیئت علمی دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید بهشتی تهران، در سالن شهید آوینی دانشکده علوم اجتماعی برگزار شد.

علم الهدی، نویسنده کتاب « هنر زنانه زیستن» گفت: این کتاب در ادامه سه کتاب قبلی من با عنوان های « نظریه تعلیم و تربیت، مبانی آموزش رسمی»، « مبانی تربیت اسلامی و برنامه ریزی درسی»، «نظریه اسلامی رشد انسان» با ادبیاتی متفاوت و در حجم کمتری نوشته شده است. کتاب های قبلی مفصل و مطابق با ادبیات فلسفی و با اشاره دقیق و ارجاع به آیات قرآن به نگارش درمی آمدند که همین تخصصی بودن محتوای آن، موجب محدود شدن مخاطبین آن شده است. با این حال میتوان گفت کتاب هنر زنانه زیستن همچنان یک اثر با ادبیات فلسفی محسوب می شود و برای مخاطب اهل مطالعه و اندیشه به نگارش در آمده و ممکن است برای مخاطب عام کمی سنگین باشد.

الگوی سوم زن، انگیزه نوشتن کتاب بود

استاد دانشگاه شهید بهشتی درباره انگیزه نوشتن این کتاب گفت: انگیزه اصلی من برای نوشتن این کتاب بیانات حضرت آقا درباره معرفی الگوی سوم زن بود. بدیهی است برای پیگیری این مفهوم نمی توانیم صرفا به تکرار بیانات بپردازیم. بلکه یک عده باید به دنبال مبانی بحث بروند و متخصصین دیگر باید به دنبال توضیح کارکردها، ارائه راهکارها و لوازم بحث باشند. وقتی حضرت آقا می فرمایند که انقلاب دربرابر ادبیات رایج غرب و شرق درباره زن ایستاده است، من سعی کردم مبتنی بر فرمایشات ایشان درباره الگوی سوم زن، به دنبال تشریح و توضیح مبانی موضوع زن بروم.

وی با آسیب شناسی اقدامات صورت گرفته در راستای گام دوم انقلاب گفت: آنچه که باعث شده است که ما درگام دوم انقلاب موفق عمل نکنیم این است که صرفا به دنبال تکرار مباحث در اینفوگرافی ها ، کتاب ها و سخنرانی ها هستیم و از پرداخت دقیق موضوع به صورت اصولی پرهیز کرده ایم. باید دلسوزان انقلاب که میتوانند مطالبی را بیان کنند، قلم به دست بگیرند و بنویسند اما باید بدانند که جایگاه حضرت آقا رهبری جامعه اسلامی است. ایشان با نقطه زنی دقیق مطلبی را بیان می کنند که یکی از نقاط بسیار مهم ، موضوع زن است که امامین انقلاب اسلامی مطرح کرده اند.

پرچم داری مقام معظم رهبری در پرداختن به موضوع زنان

علم الهدی با اشاره به پرچم داری امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری در پرداختن به موضوع زن و معرفی الگو برای جوامع اظهار داشت: عده ای که پرداختن به موضوع زن را یک امر جنسیت زده و در اثر افکار فمنیستی می دانند باید به پرچم داری مقام معظم رهبری در این امر توجه کنند. این موضوع نه ناشی از جریان فمنیستی بلکه در مبارزه با آن است. من نیز سعی کرده ام با پرداختن به قسمت کوچکی از بحث در حیطه مبانی به موضوع ورود کرده و آنها را بیان کنم.

حجاب یک بحث زیربنایی و پرچم دار موضوع زنان است

این استاد دانشگاه با اشاره به جایگاه حجاب و عفت زنان در این گفتمان اظهار کرد: یکی از اولین موضوعاتی که امام خمینی (ره ) مطرح کرده اند، موضوع حجاب است. اگر ما پیش از این به دنبال بیان مبانی دیدگاه های حضرت امام رفته بودیم، امروز با این مشکلات درباره بدحجابی و بدپوششی برخی از زنان روبرو نبودیم. در واقع ما 45 سال در کار فرهنگی موثر و زیر بنایی دیر کرده ایم.

وی افزود : مقام معظم رهبری نیز به عنوان اولین بحث موضوع حجاب را مطرح کرده اند. زیرا حجاب به عنوان پرچم و نمادی از هویت جمهوری اسلامی است و دشمن نیز این را به خوبی متوجه شده است. این چادر مشکی و حجاب اسلامی از نظر من مقدس ترین پرچم در جهان است که علیه جریان باطل و استعمار شعار می دهد و به دنبال یافتن حقیقت و ارزش های گرانبهای انسانی میرود. جریان ضدحجاب نیز این امر را می داند و با آن دشمنی می کند.

«هنر زنانه زیستن» یک کتاب دانشگاهی است

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی گفت: کتاب هنر زنانه زیستن ابتدا به زبان انگلیسی منتشر شده بود که مدتی بعد به علت درخواست های فراوان، به دنبال انتشار نسخه فارسی آن در انتشارات سمت رفتیم. در حقیقت این اثر به عنوان کتاب درسی در زبان فارسی منتشر شده و این به آن معنی است که از الزامات مطالعه آن، همراه بودن استاد و تشریح و توضیح مطالب کتاب برای دانشجویان است. در حقیقت استاد به کمک دانشجو می آید و ابهامات و مبانی فلسفه آن را برطرف می کند. همچنین در طول تدوین کتاب ، بخشی از آن در دانشگاه به دانشجویان درس داده می شد تا کنش های دانشجویان بر نحوه ارائه و تدوین مطالب اثر داشته باشد و در نظر گرفته شود.

کار هنر الهام بخشی و روایت است

نویسنده کتاب «هنر زنانه زیستن» با اشاره به عنوان کتاب بیان کرد: هنر امری خلاقانه است و به دنبال ارائه راهکار نیست . این کتاب نیز از همین جنس است . هر زن در ایران اسلامی بنا به فطرت و سرشت خود نشان داده است که متکی بر خلاقیت، ابتکار و شرایط اقتضائی به زیبایی از عهده زیست زنانه و هنرمندانه بر می آید. بر همین اساس جریانی که در میان زنان انقلاب اسلامی به برکت امام و انقلاب شکل گرفته و ظهور و بروز یافته است جهان را تحت تاثیر قرار داده است.

وی افزود: هنر به گونه ایست که الهام بخش است. راوی داستانی را تعریف می کند و دیگران از آن الهام و الگو می گیرند اما در نگاه صنعتی مانند مباحث مدیریتی مدل ها مطرح می شوند. به عنوان مثال شاعری اشعاری از دیگران می خواند و شعری نو می گوید که شبیه هیچکدام از شعرهای قبلی نیست. این الهام بخشی کار هنر است.

وی ادامه داد: کتاب « هنر زنانه زیستن» با ذکر خیری از زنان آسمانی تلاش کرده تا با الگو قراردادن آنها برای زنان الهام بخشی کند. در واقع زنان با توجه به سرشت خود هنرمندی را از این مبانی دریافت و احصاء می کنند.

خشونت کهنه و نو مانعی بر سر راه کنش گری فعال زنان

این استاد دانشگاه با اشاره به صحبت های منتقدین در فمنیستی خواندن موضوع خشونت علیه زنان گفت : ابتدا باید بگویم خشونت دو نوع است. خشونت کهنه و خشونت نو. در نوع اول که سعی می کردند زنان را در حبس خانگی نگه دارند و میگفتند ما آسایش و رفاه تو را تامین می کنیم ، در خانه بنشین و همین مدل کفایت می کند و طرفدار خانه نشینی و انفعال زنان بود که این نگاه همچنان وجود دارد.

وی افزود: در برابر خشونت نوع اول عده ای ایستادند و گفتند می خواهند زن را نجات دهند. این مبارزه آورده هایی نیز داشت. زنان با سواد و فعال شدند و ارتباطات و ثروت هایی به دست آوردند، اما مسیری که طی شد به گونه ای بود که آسیب هایی را نیز به همراه داشت.

حبس سازمانی زنان از حبس خانگی آنان بدتر عمل می کند

 علم الهدی گفت: یک نگاه بدتر از خشونت نوع اول در حال حاضر وجود دارد که خشونت نو است. در این نوع خشونت زنان را از حبس اول به حبس در نقطه دوم و در حبس در ادارات و سازمان کشانده اند. در حالیکه ما به دنبال کنش گری فعال زنان در اجتماع هستیم. کنش گری اجتماعی فرض در اجتماع است. حال ما این سوال را مطرح می کنیم که اجتماع کجاست؟ آیا اتوبوس و اداره و کارخانه اجتماع است؟ در حقیقت این ها بلوک های سازمانی ای هستند که در اجتماع ساخته شده اند.

وی با اشاره به خشونت نو و حبس زنان در بلوک های سازمانی ادارات و کارخانه ها گفت: امروز زن را از خانه نشینی و حبس نوع اول در آوردند و در اداره و کارخانه حبس کرده اند. این اتفاق زن و مرد هم ندارد. در حالیکه اجتماع و کنش گری اجتماعی هنوز شکل نگرفته است. به طور مثال منظور از اجتماع مثل آن زمانی است که مقام معظم رهبری از مواسات می گویند و مردم در پاسخ به نحو احسن در اجتماع می آیند. پیوستگی در امر مشترک است که شکل میگیرد. مثالی را مطرح می کنم، به عملکرد برخی از اساتید دانشگاه نگاه کنید هرکدام درگیر دانشجوی خود است و حتی به بغل دستی خود نگاه نمیکند. در حالیکه کنش گری اجتماعی یک استاد دانشگاه یعنی اینکه بداند کدام دانشجو در زندگی فردی خود درگیر فقر یا مشکلات دیگری است . اما اکنون استاد در شغل خود در دانشگاه حبس شده است.

کنش گری اجتماعی بر مبنای « زوجیت اجتماعی» تجلی می یابد

این استاد دانشگاه با اشاره به شکل نگرفتن کنش گری اجتماعی گفت: دانشجو به دانشگاه می آید اما کنش گری اجتماعی او بروز نمی یابد. اصلا امر اجتماعی رخ نداده تا زمینه ساز این کنشگری باشد. پس به صرف سر کار رفتن نمی توان گفت کنش گری فعال اجتماعی شکل گرفته است. این نوع جدیدی از انفعال زنان و مردان است. عده ای از زنان در خانه منفعل هستند و عده ای دیگر در اداره ، کارخانه و محل کار خود منفعل هستند.

فرو کاست مفهوم جنسیت و مردانه شدن حضور زنان در اجتماع

علم الهدی با اشاره به مبحث «زوجیت اجتماعی » در کنش گری فعال در محیط های اجتماعی گفت: در زندگی مدرن جنسیت به شدت فروکاست پیدا می کند و زن را مبدل به مرد و مردانه رفتار کردن کرده است. زنان و مردان علاوه بر کنش گری فعال در اجتماع باید تفاوت هایی در رفتار و عملکرد داشته باشند. در حالیکه در حال حاضر فرقی نمیکند به جای یک موقعیت شغلی زن قرار بگیرد یا مرد. زنان به شکلی مردانه در آمده اند و ساختار به گونه ایست که از خصلت های زنانه در محیط کار دور می شوند و خشک و خشن رفتار می کنند. مثلا میگویند فلان قاضی زن خشن تر از همه همکاران مرد خود برخورد میکند. این رفتار زمانی که هشت ساعت در روز و در طول سالیان ادامه پیدا می کند در رفتار زن در خانواده نیز اثر گذار خواهد بود.

وی با تاکید بر مسئله زوجیت اجتماعی بیان کرد: آنچیزی که ما باید در گام دوم به دنبال تحقق آن باشیم مسئله «زوجیت اجتماعی» است. اجتماع فرع بر زوجیت است. جامعه زنان انقلابی متدین و مردان انقلابی متدین باید اراده کنند تا «زوجیت اجتماعی» تجلی داشته باشد نه اینکه زنان و مردان در موقعیت های مردانه زنانه در بیایند. زوجیت در تمام رفتار خانم ها و آقایان مطرح است. بین محبت مادرانه و قدرت پدرانه رابطه ایست. پدر و مادر باید سهمی از محبت و قدرت را نشان بدهند تا محیط خانواده مناسب پرورش کودک شود.

نهاد خانواده یک اصل و دارای شخصیت حقوقی است

عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی با تاکید بر اصل دانستن نهاد خانواده اظهار کرد: در رشته های فقه و حقوق و روانشناسی بیشتر مسائل به صورت موقعیت فردی بیان می شود . در مسائل مربوط به خانواده نیز بحث حقوق زن و حقوق مرد پاس داشته می شود و در حال حاضر با اقداماتی که صورت گرفته این محور به سمت منافع زنان پیش رفته است، در حالیکه نهاد خانواده مثل هر سازمان یا اداره و دانشگاهی، خود یک شخصیت حقوقی دارد و از مصالح و منافع آن در دادگاه ها باید دفاع شود. اصالت با خانواده است و نباید به زن یا مرد داده شود و ما نباید شاهد مرد سالاری یا زن سالاری باشیم . ما باید تلاش جدی برای حمایت از نهاد خانواده و حقوق آن داشته باشیم.

الگوی زیستن خانواده اسلامی، یک الگوی زیستن اجتماعی است

نویسنده کتاب هنر زنانه زیستن با اشاره به «الگوی زیستن خانواده» در «الگوی زیستن اجتماعی» گفت: خانواده یک الگوی زیستن است. ما در روایات متعددی شاهد این الگو هستیم.« اَنا و علی ابوا هذه الامة » من و علی پدران این امتیم و « انّما المومنون اِخوه» شاهد همین نگاه هستیم. در حقیقت الگوی خانواده باید الگوی زیستن اجتماعی ما نیز باشد. در حالیکه استاد و معلم دیگر الگوبخش برای دانشجویان و دانش آموزان نیستند و رابطه استاد و شاگردی رابطه پدر و فرزندی، مادر و فرزندی و خواهر و برادری نیست. خانواده سلول اجتماعی نیست بلکه الگوی جایگزین برای زیستن اجتماعی است. دراینجا بار دیگر الگوی « زوجیت اجتماعی » اهمیت پیدا می کند.

وی ادامه داد: رابطه ها بیش از انکه نیازمند الگوی سازمانی و قاعده های آن باشد نیازمند احترام متقابل و حفظ حقوق یکدیگر است. شگل گیری ارتباطات بر اساس ارادت ، مودت و اعتقادات ایدئولوژیک همان چیزی است که در سال های دفاع مقدس در جبهه ها شاهد آن بودیم .

ضرورت نگارش کتاب های بیشتر در حوزه زن ، خانواده و تعلیم و تربیت

جمیله علم الهدی در پایان با تشکر از دانشگاه جامع امام حسین (ع) و برگزاری نشست دانش افزایی ابراز کرد: امیدوارم کسانی که تفکر انقلاب اسلامی را قبول دارند و دغدغه مند هستند کتاب های دیگری درباره این موضوع بنویسند. من نیز ان شاءالله بعد از این اثر، کتاب های دیگری در همین راستا و در ادامه و در تشریح موضوع زن خواهم نوشت. در حوزه زن و خانواده کتاب های اصیل بسیار کمی نوشته شده است و خلاء نظری در حوزه تعلیم و تربیت مشهود است. هرچه بیشتر بحث های نظری شکل گرفته و قوام پیدا کند ، مسائل راهبردی و کارکرد آنها نیز بیشتر ظهور و بروز پیدا می کند.

منبع: تسنیم