درگیری‌های منطقه چه تاثیری بر ایران خواهد گذاشت؟
در هفته‌های گذشته مبادلات مهمی میان ایران و آمریکا انجام شد؛ از جمله تبادل زندانیان دو کشور و همچنین آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره جنوبی. شرایط منطقه اما تغییراتی در وضعیت ایجاد کرده است. بایدن از خاورمیانه عقب‌نشینی کرده بود تا بر رقابت با چین و بازدارندگی آن تمرکز کند، اما حالا دوباره او به سمت خاورمیانه کشیده شده است.
بایدن و دستیاران ارشد امنیت ملی او تابستان گذشته بر این باور بودند که احتمال درگیری با ایران به خوبی مهار شده است. پس از ماه‌ها گفتگوی محرمانه، دولت بایدن به قراردادی با ایران رسید که طی آن ۵ آمریکایی زندانی در ایران و همجنین تعدادی از زندانیان ایرانی آزاد شدند؛ جنگ اسرائیل در ۷ اکتبر و پس از آن ماجرای حمله به یمن ظاهرا شرایط را تغییر داده است.
از لبنان گرفته تا دریای سرخ و عراق، چند بار در هفته گذشته درگیری‌هایی با نیرو‌های آمریکایی رخ داد که از روز گذشته به حمله آمریکا و انگلستان به یمن منجر شد؛ این در حالی بود که تا پیش از این برنامه هسته‌ای ایران روی غلتک افتاده بود و بازرسان بین‌المللی در اواخر دسامبر اعلام کردند که ایران افزایش سه برابری غنی‌سازی اورانیوم را آغاز کرده است.
نیویورک تایمز در گزارشی نوشته «براساس تخمین‌های تقریبی، ایران سوخت لازم را در اختیار دارد و برخی مقامات اطلاعاتی آمریکا معتقدند قدرت ایران به گونه‌ای است که اگر بخواهد غنی‌سازی مورد نیاز برای تبدیل این سوخت به بمب فقط طی چند هفته را در اختیار دارد.» «نیکلاس دی ریویر» دیپلمات ارشد فرانسوی که در جریان مذاکره بر سر توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ ایران مشارکت داشت، هفته گذشته گفته «ما به نقطه اول بازگشته‌ایم.»
روابط بین‌المللی در حال حاضر از هر زمان دیگری پیچیده‌تر شده است. مقامات اطلاعاتی آمریکا و اروپا می‌گویند که ایران خواهان درگیری مستقیم با ایالات متحده نیست اما در عین حال آنها قادر به حمله و هماهنگ کردن هدف قرار دادن پایگاه‌ها و کشتی‌های آمریکایی حامل کالا و سوخت هستند.
افزایش چشمگیر دامنه کمک‌های ایران به روسیه را هم به این پیچیدگی‌ها اضافه کنید. قدرت ایران اکنون به گونه‌ای است که آنچه با فروش قطره‌ای پهپاد‌های شاهد به روسیه آغاز شده بود، امروز به سیل تبدیل شده است. مقامات اطلاعاتی آمریکا بر این باورند ایران حتی آماده فروش موشک‌های کوتاه‌برد خود به روسیه است.
همه این شرایط نمایانگر تغییر چهره داینامیک قدرت است؛ از زمان جنگ روسیه و اوکراین، ایران قدرت خود را به دنیا نشان داده است. ایران در یک ائتلاف با مسکو و چین، دو عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد که در دوره گذشته از واشنگتن برای محدود کردن برنامه هسته‌ای ایران حمایت می‌کردند، قرار گرفته است. از سوی دیگر اگرچه اکنون توافق هسته‌ای قبلی وجود ندارد و پنج سال پیش دونالد ترامپ به آن خاتمه داده و ناگهان ایران دو ابرقدرت را نه تنها به عنوان متحد، بلکه به عنوان مشتریانی که می‌توانند تحریم‌ها را شکست دهند، پیدا کرده است.
نیویورک تایمز: ایران آمریکا را در خاورمیانه مات کرده است
«صنم وکیل» مدیر برنامه خاورمیانه و شمال آفریقا در چتم‌هاوس به نیویورک تایمز گفته «ایران را در موقعیت خوبی می‌بینم که توانسته آمریکا و منافع آن در خاورمیانه را مات کند. ایران در تمام مرز‌ها فعال است، در برابر هر نوع تغییری از داخل مقاومت می‌کند و در عین حال در سطوح بسیار هشدار دهنده اورانیوم غنی می‌کند. بایدن با هدف احیای توافق هسته‌ای ایران وارد کار شد و می‌خواست ایران را ملزم کند که سوخت هسته‌ای تازه تولید شده خود را مانند سال ۲۰۱۵ به خارج از کشور ارسال کند، اما آن اقدام آمریکا هم به شکست انجامید.
نیویورک تایمز نوشته «یک سال بعد ایران برنامه هسته‌ای خود را تسریع بخشید و برای اولین بار اورانیوم را با خلوص ۶۰ درصد غنی‌سازی کرد و حتی توانایی غنی‌سازی ۹۰ درصدی دارد. ایران قصد داشت نشان دهد تولید بمب برای آنها کاری ندارد اما خطوط قرمز خود عبور نکرد.»
در تابستان ۲۰۲۳ «برت مک گورک» هماهنگ کننده خاورمیانه جو بایدن، بی سر و صدا دو قرارداد جداگانه را با ایران منعقد کرد. یکی از آنها آزادی پنج زندانی آمریکایی بود و دیگری آزادسازی ۶ میلیارد دلار دارایی ایران در کره جنوبی. نیویورک تایمز نوشته در جریان همین مذاکرات، ایران غنی‌سازی خود را محدود کرد؛ با این حال در همین اثنا درگیری‌هایی در دریای سرخ رخ داد. برخی از تحلیلگران می‌گویند ایران به دنبال آن است که آرامش را در منطقه حفظ کند؛ چنانچه مقامات اطلاعاتی آمریکا می‌گویند که ایران حماس را تحریک یا تایید نکرد و نشانه‌هایی وجود داشت که ثابت می‌کرد ایران می‌خواست درگیری را محدود کند و در آن سو دستیاران بایدن استدلال می‌کردند که ارزیابی‌های اسرائیل اشتباه است.
اسرائیل علاقه‌ای به ثبات منطقه ندارد
با این حال در روز‌های اخیر ماجرای ترور صالح العاروری رخ داد و اسرائیل نشان داد علاقه‌ای به ثبات در منطقه ندارد. ارتش اسرائیل همچچنین اعلام کرده از تاکتیک‌های متفاوتی در جنوب غزه استفاده می‌کند. برخی در دولت اسرائیل، مانند «یوآو گالانت» وزیر دفاع گفته‌اند که رویکردی که در مورد حماس در پیش گرفته بودند نباید در مورد حزب‌الله تکرار شود.
در واشنگتن، نگرانی در مورد حمله حزب‌الله به اسرائیل کمتر از نگرانی آنها از حمله اسرائیل به حزب الله است. ایالات متحده به اسرائیل گفته که اگر حزب الله از مرز عبور کند، واشنگتن از اسرائیل حمایت خواهد کرد، اما نه برعکس.
مالونی از مؤسسه بروکینگز به نیویورک تایمز گفته «معتقدم ایران علاقه چندانی به افزایش تنش‌ها ندارد، زیرا آنها بدون درگیری بیشتر به منافع خود دست پیدا می‌کنند.» اما برخی مقامات آمریکایی به ویژه جمهوری‌خواهان می‌گویند شدت حملات دور از مرز لبنان و اسرائیل می‌تواند جرقه‌ای برای درگیری بزرگتر باشد.
بخشی از درگیری در دریای سرخ متمرکز شده است؛ جایی که آمریکا و انگلستان در عملیاتی مشترک به یمن حمله کردند. آمریکا مدعی است تجارت دریای سرخ «تا اطلاع ثانوی» به حالت تعلیق درآمده و چون برخی شرکت‌ها درباره تاخیر‌های به وجود آمده در زنجیره تامین هشدار داده‌اند، اقدام به حمله کرده است.
بایدن با انتخاب‌های سختی روبروست. او از خاورمیانه عقب‌نشینی کرده بود تا بر رقابت با چین و بازدارندگی آن تمرکز کند. حالا دوباره او به سمت خاورمیانه کشیده شده است.
دیدگاه تان را بنویسید