سرنوشت FATF چه می‌شود؟

به گزارش نامه‌نیوز، به نقل از بصیرت، در آستانه دور دوم انتخابات ریاست جمهوری موضوع FATF تبدیل به یک چالش در کشور شده است. یک طرف موافق اف‌ای‌تی‌اف و یک طرف هم پذیرش آن را به معنای هدفمند کردن تحریم‌ها می‌دانند.

نکته اساسی که در مساله FATF وجود دارد، تحلیل و ارزیابی آن با شرایط کشورمان می‌باشد، نه اینکه کشور را در حالی که مورد تحریم ایالات متحده است، با اف‌ای‌تی‌اف هماهنگ کنیم؛ بنابراین تصویب FATF به صورت مشروط یا غیر مشروط، مخالف منافع و امنیت ملی است. تحریم بی‌سابقه جمهوری اسلامی توسط آمریکا و اتحادیه اروپا باعث شده است که جمهوری اسلامی ایران برای بی اثر کردن آن، مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها را در پیش بگیرد. سیاستی که باعث شکست تاکتیک فشار حداکثری آمریکا در مرحله اول و بی‌اثر شدن تحریم‌ها در مرحله بعدی باشد؛ بنابراین در وضعیتی که امروز ایران در مسیر پیدا کردن غلبه بر دشمنی آمریکا است، چه توجیهی برای مطرح شدن FATF وجود دارد؟ آیا ممکن است عده‌ای بدنبال بستن مسیر خنثی‌سازی تحریم‌ها باشند و تحریم‌های آمریکا را هدفمند کنند؟

اهمیت موضوع FATF برای آمریکا و غرب به اندازه‌ای است که مقامات آمریکایی چندین بار به صورت علنی خواستار تصویب آن در ایران شدند. موضوعی که نشان می‌دهد موفقیت آمریکا در سیاست‌های اعمالی علیه کشورمان منوط به دستیابی آن‌ها به آمار و نوع تجارت خارجی کشورمان می‌باشد. مایک پمپئو وزیر سابق امور خارجه آمریکا در کنفرانس خبری با وزیر امور خارجه آلمان در سال ۹۸ میگوید: "ایران بطور کامل نتوانسته است تعهدات خود ذیل برنامه اقدام FATF که در سال ۲۰۱۶ پذیرفته است را تکمیل کند. به عنوان بخشی از برنامه اقدام، ایران تعهد داده است که دو کنوانسیون پالرمو (مقابله با جرائم سازمان یافته فراملی) و کنوانسیون CFT (مقابله با تامین مالی تروریسم) را تصویب کند. اما همان‌طور که ما از اصلی‌ترین کشور حامی تروریسم در جهان انتظار داشتیم، آن‌ها تصمیم گرفته‌اند که این کار را انجام ندهند. امروز من از ایران می‌خواهم که هر دو معاهده را بدون تأخیر و بدون هیچگونه حق شرطی به تصویب برساند. موضوعی که چندین بار از طرف اروپاییان درخواست شده است."

شاید بهانه طرفداران FATF، بحث تجارت خارجی باشد هیچ‌گونه پشتوانه استدلالی و استنادی قابل اعتنایی ندارد. آمارها نشان می‌دهد تصویب لوایح FATF تاثیر چندانی بر میزان تجارت خارجی نداشته است.

آمارهای رسمی بانک مرکزی و گمرک جمهوری اسلامی ایران نشان می‌دهند طی دوره ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۸، حجم تجارت خارجی غیرنفتی ایران، چه در حالت حضور در لیست سیاه FATF و چه در حالت تعلیق از لیست سیاه و فراتر از آن، چه در زمان اعمال تحریم‌های سال ۱۳۹۰، چه پس از اجرای برجام و چه پس از خروج آمریکا از برجام، تقریبا بین ۸۰ تا ۱۰۰ میلیارد دلار در نوسان بوده است و از هیچ یک از این رویدادها متاثر نشده است. به‌عبارت دیگر FATF متغیر موثری بر تجارت خارجی غیرنفتی ایران نبوده‌اند.

گروه اقدام مالی (FATF) در اسفندماه ۱۳۸۷، ایران را در لیست سیاه خود قرار داد و تا تیرماه ۱۳۹۵، ایران در لیست سیاه این نهاد قرار داشت. براساس ادعای حامیان FATF، در این بازه زمانی باید حجم مراودات خارجی ایران نسبت به دوره پیش از آن، به‌شدت کاهش یافته یا اساسا آن‌گونه که برخی می‌گویند، باید فاتحه تجارت خارجی ایران خوانده می‌شد. اما آمارها می‌گویند طی این هفت سال حضور در لیست سیاه، نه‌تنها حجم تجارت خارجی غیرنفتی کشور نسبت به دوره پیش از آن کاهش نیافته، بلکه در مقاطعی تحت‌تاثیر متغیرهای واقعی، روند صعودی نیز به خود گرفته است (روی تجارت غیرنفتی تمرکز داریم چراکه فروش نفت هیچ‌گونه ارتباطی به FATF نداشته و با تحریم‌های خارجی دچار نوسان شده است) (برگرفته از روزنامه فرهیختگان)

سال ۱۳۸۸ که ایران در لیست سیاه قرار داشته، حجم تجارت خارجی غیرنفتی ایران (مجموع صادرات و واردات) حدود ۷۷ میلیارد دلار بوده است. سال ۱۳۸۹ با وجود اینکه ایران همچنان در لیست سیاه قرار دارد، حجم تجارت خارجی با افزایش ۱۴ میلیارد دلاری به ۹۱ میلیارد دلار و در سال ۱۳۹۰ به ۹۵ میلیارد دلار می‌رسد.

سال ۱۳۹۰ بانک مرکزی و صادرات نفت ایران تحریم می‌شود و به دلیل کاهش درآمد نفتی، واردات کاهش می‌یابد و طی دو سال، حجم تجارت خارجی حدود ۱۴ میلیارد دلار کاهش یافته و به ۸۱ میلیارد دلار می‌رسد. در واکنش به تحریم نفت، کشور رو به توسعه صادرات غیرنفتی می‌آورد. این رویکرد نتیجه می‌دهد، حجم تجارت خارجی دوباره صعودی می‌شود و در سال ۱۳۹۳ با حدود ۹ میلیارد دلار افزایش، به ۹۰ میلیارد دلار می‌رسد.