یک کرسی مهم و تجربه عملکرد شمخانی

نامه نیوز - وقت تشکیل کابینه است و پزشکیان علاوه بر انتخاب وزرا باید برای جایگاه‌های مهم دیگری مثل شورای عالی امنیت ملی هم فکر کند. پیش‌تر در این باره هم گمانه‌زنی‌هایی شده و اسامی مثل علی لاریجانی مطرح شده‌اند. آنچه تا کنون در این خصوص گفته شده اما صرفا گمانه‌زنی رسانه‌هاست و نامه نیوز در مقام تایید و تکذیب آن نیست. 

موضوع این گزارش نیز آینده این جایگاه و این که چه کسی در آن قرار می‌گیرد، نیست. موضوع اهمیت این کرسی و نقشی که در به ثمر رسیدن مهم‌ترین پرونده سیاست خارجی کشور یعنی بازگرداندن برجام به مدار اجرا و فراهم کردن شرایط لغو تحریم است. اهمیت شورای عالی امنیت ملی در این مسیر بر همه مشخص است و نیازی به تاکید ندارد که دبیر این شورا باید همسو و همفکر با رئیس جمهور و وزیرخارجه و تیم دیپلماسی باشد. بدیهی است که در غیر این صورت تجربه شمخانی تکرار خواهد شد. 

بد نیست در این مقطع زمانی و برای تاکید بر اهمیت اثرگذاری شورای عالی امنیت ملی بر روند فعالیت‌های تیم دیپلماسی دولت نگاهی داشته باشیم به عملکرد شمخانی، چهره‌ای پیش‌تر در این مقام عملکرد پرحاشیه‌ای داشته است. مقصود البته اشاره به حواشی خانواده شمخانی و یادآوری موضوعاتی مثل شرکت ادمیرال که کشتی آن توقیف شده بود و گفته شد متعلق به پسران دریابان است، نیست. قصد یادآوری حواشی عروسی آنچنانی دختر شمخانی در هتل اسپیناس را هم نداریم. 

آنچه اکنون اهمیت دارد، عملکرد شمخانی و اثری است که بر روند پیشرفت مذاکرات رفع برجام گذاشت. خاطره‌ای که سخنگوی سابق سپاه اخیر ذکر کرده شاهد این مدعا است. رمضان شریف تعریف می‌کند که همزمان با مذاکرات هسته‌ای درباره موضع موشکی ایران سخنانی قاطع گفته که با اعتراض محمدجواد ظریف که در آن مقطع مشغول مذاکره بود، مواجه شده است. وی در عین حال می‌گوید که از سوی شمخانی به او پیام داده می‌شود که آن حرف‌ها را تکرار کند! 

جنجالی که چندی قبل اظهارات محمود واعظی درباره عملکرد شمخانی به پا کرد هم هنوز فراموش نشده است. واعظی به معرفی شمخانی از سوی روحانی اشاره کرده و گفته بود:  «روحانی خیلی دیر متوجه خطای خود در این رابطه شد و نقل است که اقدامات منصوب خود را به «خنجر از پشت» تعبیر کرده است.» آنطور که واعظی قبل گفته بود گویا روحانی چند بار هم اقدام به جبران اشتباه خود و تغییر شمخانی کرده و موفق نشده بود . همین است که می‌گوییم پزشکیان باید همین حالا و در انتخاب دبیر شورای عالی امنیت ملی تامل لازم را داشته باشد و بهترین گزینه را انتخاب کند.

گفتنی است، روزنامه هم‌میهن در گزارشی به عملکرد شمخانی پرداخته و سخنان خلاف مواضع او در بزنگاه آبان 98 و اوج اعتراضات بنزینی را یادآور شده است. آن زمان شمخانی در مصاحبه‌ای، از افزایش قیمت بنزین دفاع کرد اما گفت سوءمدیریت باعث ایجاد یک بحران امنیتی شد. محمود واعظی در واکنش به این مصاحبه گفت که آقای روحانی، رئیس شورای عالی امنیت است و دبیرخانه شورا، باید با رئیس آن هماهنگ باشد.

در این گزارش به قلم سارا معصومی همچنین آمده است: از زبان برخی دیپلمات‌های بازنشسته نقل است که  «گویا آقای شمخانی بدون اطلاع دولت و رئیس شورای امنیت ملی که رئیس‌جمهور بود، مذاکراتی با مجلس و شورای نگهبان داشته یا شاید نامه‌ای دال بر موافقت شورای عالی امنیت ملی به شورای نگهبان نوشته باشد که تصویب قانون راهبردی مجلس برای لغو تحریم‌ها توسط مجلس و تایید سریع آن توسط شورای نگهبان را ممکن کرد.»

نام شمخانی در موضوع شکست مذاکرات برای احیای برجام در دولت سیزدهم نیز به چشم می‌خورد؛ اینگونه نقل است که در تابستان سال ۱۴۰۱ و درحالی‌که توافق حتمی و حسین امیرعبداللهیان، ( وزیر خارجه فقید وقت)   برای امضای آن آماده سفر به وین می‌شد، تا جایی که حتی لیست خبرنگاران همراه هیئت وزیر امور خارجه وقت نیز مشخص و در برخی رسانه‌ها منتشر شده بود، به ناگاه سفر لغو می‌شود چرا که در آخرین تصمیمی که در شورای عالی امنیت ملی و در نتیجه اتحاد نانوشته شمخانی و دشمن شماره یک برجام یعنی سعید جلیلی رقم می‌خورد، بندی به توافق اضافه می‌شود تا واکنش تند طرف‌های غربی را به همراه داشته و در نهایت آغاز روند شکل‌گیری بن‌بست در مذاکرات را شکل بدهد .