پشت پرده تلاش آمریکا برای برقراری آتش بس در غزه؛ آیا تهران کوتاه می‌آید؟

این پرسش که آیا ایران به همراه سایر اعضای محور مقاومت به زودی انتقام وعده داده شده برای ترور اسماعیل هنیه، رئیس فقید دفتر سیاسی حماس و فواد شکر، عضو عالی رتبه حزب الله لبنان در بیروت را از اسرائیل خواهند گرفت یا نه، همچنان در صدر اخبار قرار دارد. آسوشییپتدس پرس ساعتی قبل در گزارشی در این باره نوشت: احتمال حمله تلافی جویانه ایران به اسرائیل قدرت‌های بزرگ جهانی را در ۲۴ ساعت گذشته مشغول یک دیپلماسی پویا نگاه داشته است.

برخی از کارشناسان معتقدند که توقف یا محدود کردن حمله ایران می‌تواند ماه‌ها تلاش برای دستیابی به آتش‌بس در جنگی که نوار غزه را ویران کرده و نزدیک به ۴۰۰۰۰ فلسطینی را کشته، تقویت کند. در آن سوی این تحلیل این نکته نهفته است که اگر تلاشی برای محدود نگاه داشتن دامنه این تنش صورت نگیرد، تداوم این وضع می‌تواند منجر به انجام یک حمله موشکی و پهپادی از سوی ایران در کنار حزب‌الله لبنان شود. حمله نظامی با تلفات گسترده می‌تواند دولت تندرو بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل را به سمت حمله مستقیم به ایران سوق داده و خاورمیانه را وارد یک جنگ منطقه‌ای کند.

این ترس باعث به راه افتادن موجی از دیپلماسی در منطقه شده است. فرانسه، آلمان و بریتانیا روز دوشنبه از ایران و متحدانش خواستند از حملاتی که تنش‌های منطقه‌ای را تشدید می‌کند و فرصت توافق (برای) آتش‌بس و آزادی گروگان‌ها را به خطر می‌اندازد، خودداری کنند.

نخست وزیر بریتانیا در تماسی به مسعود پزشکیان، رئیس جمهور اصلاح طلب جدید ایران هشدار داد که «خطر جدی اشتباه محاسباتی وجود دارد و اکنون زمان آرامش و بررسی دقیق فرا رسیده است.» به نظر می‌رسد که پزشکیان این درخواست نخست وزیر بریتانیا را رد کرده و گفته است که پاسخ تنبیهی به متجاوز، حق ملت‌ها و راه‌حل، توقف جنایت و تجاوز است. وزیر امور خارجه واتیکان، و صدراعظم آلمان نیز با رئیس جمهور جدید ایران در مورد تهدید توسعه دامنه تنش در منطقه گفتگو کردند.

ایران بار‌ها مورد هدف ترور‌ها و کارزار‌های خرابکارانه مشکوک اسرائیل قرار گرفته و اکنون فشار مضاعفی بر روی این کشور برای تلافی ترور اسماعیل هنیه در تهران که اشراف امنیتی تهران را زیر سوال برده، وجود دارد. ایالات متحده، حامی اصلی اسرائیل، بار‌ها از ایران خواسته که این ترور را تلافی نکند. واشنگتن همچنین از تلاش‌های مصر و قطر برای دستیابی به آتش‌بس حمایت کرده است.

با این حال، در صورت تشدید اوضاع در خاورمیانه، آمریکا از نظر نظامی برای دفاع از اسرائیل آماده است. این فقط قدرت‌های غربی نیستند که در هفته‌های اخیر درگیر دیپلماسی با تهران بوده اند. مقامات روسیه نیز به نمایندگی از ولادیمیر پوتین در حال مذاکره با ایران هستند. سرگئی شویگو، دبیر شورای امنیت ملی روسیه، در سفر به تهران، ترور هنیه را «تراژیک» توصیف کرد. به گزارش خبرگزاری دولتی تاس، میخائیل بوگدانوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه اخیرا در اظهاراتی گفت، مسکو از همه می‌خواهد که از تشدید اوضاع و تبدیل آن به فاجعه برای همه بازیگران منطقه خودداری کنند.

برای ایران، روسیه یکی از معدود تأمین‌کنندگان بین‌المللی تسلیحات پیشرفته است که مایل به تجارت با ایران حتی در شرایطی که برنامه هسته‌ای این کشور توسعه قابل توجهی یافته، است. ایران سال‌هاست که درخواست جنگنده‌های سوخو ۳۵ را از روسیه مطرح کرده است. تهران همچنین به دنبال سامانه دفاع موشکی زمین به هوای اس-۴۰۰ روسیه است که یک عامل بازدارنده احتمالی برای جنگنده‌های اف-۳۵ ساخت آمریکا است.

با این حال، فقط ایران نیست که به سلاح نیاز دارد. پوتین در جنگ خود با اوکراین به طور فزاینده‌ای به پهپاد‌های حامل بمب ساخت ایران تکیه کرده است؛ جنگی که در روز‌های اخیر با لشکرکشی کی یف به منطقه کورسک روسیه به عنوان ابزاری برای تحت فشار قرار دادن مسکو، بیش از پیش تشدید شده است.

پوتین همچنین روز سه شنبه در مسکو میزبان محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین بود. پس از روسیه چین است که بی سر و صدا تلاش کرده تا بدون اختصاص قدرت نظامی مشابه ایالات متحده، نفوذ بیشتری در خاورمیانه داشته باشد. چین سال گذشته میانجی‌گری توافقی بین ایران و عربستان سعودی بود که باعث شد این کشور‌ها به توافقی برای تنش زدایی دست یابند، اگرچه ریاض همچنان با احتیاط به تهران نگاه می‌کند.

در ماه ژوئیه، چین میزبان مراسم امضای توافقنامه بین حماس و فتح، نیروی اصلی تشکیلات خودگردان فلسطینی تحت حمایت ایالات متحده بود که بخش‌هایی از کرانه باختری اشغالی را اداره می‌کند. در حالی که این توافق خواستار تشکیل یک دولت مشترک از جناح‌ها است، اما سابقه‌های توافق‌های مشابه شکست خورده قبلی، شانس چندانی برای اینکه این بار قضیه متفاوت باشد، باقی نمی‌گذارد. چین همچنین در بحبوحه جنگ غزه، به جای پیروی از الگوی معمول خود برای درخواست خویشتن داری از همه طرف ها، انتقاد مستقیم از اسرائیل را آغاز کرده است.

لین جیان، وزیر امور خارجه چین روز دوشنبه گفت: چین به شدت نگران عملیات نظامی مربوط به اسرائیل است که تلفات گسترده غیرنظامی در غزه را به همراه داشت. ما تمام اقداماتی را که به غیرنظامیان آسیب می‌رساند، محکوم می‌کنیم، با تمام اقداماتی که قوانین بین‌المللی بشردوستانه را نقض می‌کند، مخالفیم و از اسرائیل می‌خواهیم به درخواست جامعه بین‌المللی توجه و خصومت‌ها را فوراً متوقف کند.

منبع: جماران