اروپایی‌ها برای بازگشت ماشه مقدمه‌چینی می‌کنند؟
دو دیپلمات ارشد آژانس در وین روز سه‌‌شنبه مدعی شدند شورای حکام قصد دارد با صدور قطعنامهای علیه ایران پرونده این کشور را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع دهد.
نامه نیوز - بازیگران غربی پیش از آغاز نشست فصلی شورای حکام قطعنامه ادعایی ضد ایرانی را در اختیار کشورهای حاضر در این نشست قرار دادند. به ادعای برخی رسانه‌های خبری چون رویترز در این بیانیه ادعایی از رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواسته شده تا یک «گزارش جامع» درباره فعالیتهای هستهای ایران برای بررسی در نشست اسفند ماه جاری شورای حکام تهیه کند. این سند همچنین از تهران خواسته تا برای حل و فصل مسائل ادعایی پادمانی «اقدامات ضروری و فوری» صورت دهد. قطعنامه ادعایی همچنین از ایران می‌خواهد در سریع‌ترین زمان ممکن در خصوص «ذرات ادعایی اورانیوم با منشا انسانی در دو مکان اعلام نشده در ایران، توضیحات معتبر ارایه دهد و آژانس را از مکان‌های فعلی مواد هستهای و تجهیزات آلوده ادعایی مطلع کند». این سند ادعایی همچنین از ایران می‌خواهد که «اطلاعات، اسناد و پاسخ‌های مورد نیاز آژانس» را در این زمینه ارایه دهد و دسترسی به مکان‌ها و مواد مورد نیاز بازرسان آژانس را فراهم کند. این در حالی است که مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تاکید کرد که «ایران پیشنهاد عدم گسترش ذخایر اورانیوم غنی شده خود با خلوص ۶۰ درصد را پذیرفت و اقدامات اولیه برای انجام این پیشنهاد را شروع کرده است». همزمان عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران در تماس تلفنی با «ژان نوئل بارو»، وزیر امور خارجه فرانسه، تصمیم سه کشور آلمان، فرانسه و انگلیس برای ارایه قطعنامه در نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به شدت تقبیح و تصریح کرد: این حرکت سه کشور اروپایی در تقابل آشکار با فضای مثبت ایجاد شده در تعاملات ایران و آژانس تلقی می‌شود و صرفا به پیچیده‌تر شدن موضوع خواهد انجامید. به ادعای رویترز به نظر می‌رسد هدف اروپایی‌ها از تصمیم برای صدور قطعنامه علیه ایران وادار کردن تهران به بازگشت به میز مذاکره و گفت‌وگو بر سر محدودیت‌های جدید اتمی در ازای کاهش تحریم‌هاست. به ادعای ناظران نخستین عاملی که انگیزه‌های خصمانه اروپایی‌ها را هدایت می‌کند، پایان برجام در مهرماه سال 1404 است. با توجه به خروج امریکا از برجام در سال 2018 و از آنجایی که تنها کشورهای باقیمانده در توافق امکان این را دارند که با فعال کردن بند حل و فصل اختلافات (معروف به مکانیسم ماشه) تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران را بازگردانند، ممکن است اروپایی‌ها به دنبال زمینه‌چینی برای حرکت در آن مسیر باشند.
خبرگزاری رویترز به نقل از یک دیپلمات ارشد مدعی شد جمهوری اسلامی ایران به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیشنهاد داده در ازای عدم توسعه ذخایر اورانیوم غنی‌شده فراتر از ۱۸۵ کیلوگرم اورانیوم ۶۰درصدی، کشورهای اروپایی از صدور قطعنامه شورای حکام آژانس علیه ایران خودداری کنند. به ادعای رویترز یکی از دو گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به کشورهای عضو اعلام کرده که ایران پیشنهاد داده تا ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود تا خلوص ۶۰درصد را گسترش ندهد و مقدمات اجرای این کار را فراهم کرده است. با این حال به نظر می‌رسد این پیشنهاد ایران مشروط به آن است که قدرت‌های غربی به تلاش‌های خود برای تصویب قطعنامهای ادعایی علیه ایران در نشست فصلی شورای حکام در روز چهارشنبه پایان دهند. این دیپلماتها همچنین افزودند که تلاش‌ها همچنان در این زمینه ادامه دارد. این درحالی است که در یکی از دو گزارش سه ماهه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده است: «در جریان سفر رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی به ایران طی هفته گذشته، امکان عدم گسترش بیشتر ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰درصد توسط ایران، مورد بحث قرار گرفت.» در این گزارش همچنین آمده است که آژانس مدعی شده که ایران «اجرای اقدامات مقدماتی» را آغاز کرده است. در ادامه گزارش ادعایی رویترز اما آمده است که دیپلمات‌های غربی پیشنهاد ایران برای کاهش سطح غنیسازی در ازای جلوگیری از صدور قطعنامه در نشست شورای حکام را رد کرده‌اند.
در این رابطه یک دیپلمات غربی در گفت‌وگو با رویترز مدعی شده است: «متوقف کردن غنیسازی تا میزان ۶۰درصد، عالی است، اما همان‌طور که همه می‌‌دانیم، هیچ دلیلی برای غنیسازی اورانیوم تا ۶۰درصد در کاربردهای غیرنظامی وجود ندارد و اساسا ایران نباید به این سطح از غنیسازی دست می‌زد.» او در ادامه مدعی شد: «این اقدامی است که آنها می‌توانند به راحتی دوباره آن را از سر بگیرند.» در ادامه گزارش رویترز به نقل از یک دیپلمات ارشد آمده است: پیشنهاد ایران نیز این بود که ذخایر اورانیوم غنی‌شده تا ۶۰درصد را در حدود ۱۸۵ کیلوگرم محدود کند. براساس معیار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، این مقدار در صورت غنیسازی بیشتر می‌تواند ایران را در آستانه کاهش گریز هستهای قرار دهد؛ ادعایی که بارها توسط تهران رد شده است.
این درحالی است که در گزارش جدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آمده است که ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران با غنای۶۰درصدی در سه ماهه گذشته حدود ۱۷.۶درصد افزایش یافته و به ۱۸۲.۳ کیلوگرم تا تاریخ ۲۶ اکتبر رسیده است. به ادعای رویترز اما در گزارش دوم آمده است که ایران همچنین موافقت کرده که اجازه دهد چهار بازرس باتجربه آژانس در ایران فعالیت خود را از سر بگیرند. دیپلماتها طی گفت‌وگویی با رویترز مدعی شدند که این بازرسان احتمالا نمی‌توانند همان کسانی باشند که پیش از این ممنوع‌الورود شده بودند.
به ادعای رویترز و به گفته این دیپلماتها پیش‌نویس قطعنامه احتمالی ادعایی که توسط بریتانیا، فرانسه، آلمان و ایالات متحده طراحی شده ایران را با ادعای همکاری ناکافی با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی محکوم می‌کند و همچنین از آژانس می‌خواهد که گزارش جامع‌تری در مورد فعالیتهای هستهای ایران منتشر کند. در ادامه این گزارش نیز ادعا شده است که تردیدی وجود ندارد که این قطعنامه در شورای حکام تصویب خواهد شد، چراکه آخرین قطعنامهای که علیه ایران در ماه ژوئن تصویب شد تنها با مخالفت روسیه و چین همراه بود. به ادعای رویترز هدف از این اقدام، فشار به ایران برای بازگشت به میز مذاکرات و همچنین توافق بر سر محدودیت‌های جدیدی در فعالیتهای هستهای خود است. این درحالی است که برجام پیش از این فعالیتهای هستهای ایران را محدود کرده بود. اما در عین حال و با وجود اینکه بیشتر مفاد این توافق نقض شده است، اما در اکتبر 2025 این توافق رسما منقضی خواهد شد. گفتنی است این آخرین نشست فصلی سه ماهه شورای حکام پیش از آغاز به کار دونالد ترامپ رییس‌جمهور منتخب ایالات متحده، است. ترامپ در سال ۲۰۱۸ ایالات‌متحده را از توافق هستهای خارج کرد که باعث فروپاشی این توافق شد. همچنان اما مشخص نیست که آیا ترامپ در دور دوم ریاستش از مذاکرات با ایران حمایت خواهد کرد یا خیر، چراکه به ادعای برخی ناظران او وعده داده است که احتمالا از رویکردی تقابلی در مقابل ایران پیروی خواهد کرد و کمپین فشار حداکثری را بازتعریف می‌کند.
همزمان و در راستای تحلیل فعل و انفعالات کنونی ایران در قبال اقدامات ادعایی مقابله‌جویانه اروپا وال‌استریت ژورنال به قلم لارنس نورمن در گزارشی تحلیلی مدعی است: براساس گزارش ادعایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ایران در میانه رویارویی با اسراییل، ذخایر اورانیوم با غنای 60درصدی را به طور چشمگیری افزایش داده است. این درحالی است که تصمیم ایران برای افزایش سطح غنیسازی و عدم همکاری کامل با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی (IAEA) احتمالا فشارهای دیپلماتیک جدیدی را ازسوی اروپا به دنبال داشته باشد. همزمان نگرانی‌ها در پایتختهای اروپایی در حال افزایش است؛ چراکه این گروه مدعی‌اند در صورت واکنش تند اروپا ممکن است تهران آستانه گریز هستهای را کاهش داده و دکترین هسته‌ای‌اش را تغییر دهد. این ادعا در واکنش به اظهارات مقامات ارشد ایرانی مبنی بر اینکه تهران به بخش عمده‌ای از فنون لازم برای پیشرفت برنامه هسته‌ای‌اش تسلط یافته مطرح شده است.
به ادعای وال استریت ژورنال تشدید درگیری‌ها و حملات اسراییل به لبنان باعث شده در ایران به شکلی عمومی به مباحث بازتعریف دکترین بازدارندگی از طریق کاهش آستانه گریز هستهای پرداخته شود. این درحالی است که ایران همواره اعلام کرده که فعالیتهای هسته‌ای‌اش صرفا برای مقاصد صلح‌آمیز و غیرنظامی است. همزمان پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست‌جمهوری 2024 دولت جدید ترامپ و نیز تهران درباره اینکه آیا رییس‌جمهوری منتخب امریکا به دنبال رویارویی یا نوعی تعامل دیپلماتیک خواهد بود، پیام‌های ضد و نقیضی را مخابره کرده‌اند. پیش از انتخابات نیز ترامپ گفته بود که به دنبال تقابل با ایران نیست.
نورمن در ادامه گزارش تحلیلی خود در وال استریت ژورنال مدعی است: طبق گزارشی محرمانه که روز سه‌‌شنبه به کشورهای عضو ارسال شده در جریان مذاکرات هفته گذشته مقامات ایرانی با رافائل گروسی، ایران اعلام کرده که آماده است ذخایر اورانیوم غنی‌شده ۶۰درصدی خود را در سطح کنونی برای آینده نزدیک حفظ کند. در ادامه این گزارش ادعایی و نیز محرمانه آمده است که پس از بازدیدهای گروسی که تا روز جمعه ادامه داشت، بازرسان مشاهده کردند که ایران اقداماتی را جهت ایجاد آمادگی برای متوقف کردن افزایش ذخایر ۶۰درصدی انجام داده است. با این حال اما یک دیپلمات ارشد در این زمینه ادعا کرده است اگر ایران با قطعنامه کشورهای اروپایی در نشست شورای حکام مواجه شود، احتمالا به تعهداتش پایبند نخواهد ماند. پس از انتشار این گزارش‌های ادعایی بود که دو دیپلمات ارشد آژانس در وین روز سه‌‌شنبه مدعی شدند شورای حکام قصد دارد با صدور قطعنامهای علیه ایران پرونده این کشور را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع دهد. ایران نیز در مقابل اعلام کرده است که در صورت رخ دادن چنین رویدادی با برداشتن گامهای بیشتر، پیشبرد برنامه هستهای خود را در کنار کاهش دسترسی بازرسان به سایت‌ها در اولویت قرار خواهد داد. در ادامه این گزارش ادعایی به فایل محرمانه دیگری نیز اشاره شده و حاکی از آن است که با وجود سفر مهم رافائل گروسی به ایران در هفته گذشته، تهران اما همچنان اقداماتی برای حل ابهامات ادعایی نهاد پادمانی که مدعی است دو نقطه مبهم همچنان در ایران وجود دارند انجام نداده است. این درحالی است که به ادعای این گزارش مسعود پزشکیان، رییس‌جمهوری ایران و عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان از گامهای آتی ایران برای بهبود هماهنگی با آژانس خبر داده‌اند. ایران همچنین طی مذاکرات خود با مدیرکل آژانس اعلام کرده که آماده است که چهار بازرس جدید این نهاد پادمانی نظارت‌های خود را بر سایت‌های ایران از سر بگیرند. این در حالی است که بریتانیا، فرانسه و آلمان در هفته جاری و پیش از نشست شورای حکام پیش‌نویس قطعنامهای را برای محکومیت ایران به دلیل عدم پاسخگویی تهران منتشر کرده بودند و همچنین خواستار تهیه گزارش ادعایی جامعی شده‌اند که تمامی سوالات در مورد فعالیتهای هستهای ایران را پاسخ دهد. مقامات امریکایی نیز مدعی شده‌اند که از این قطعنامه ادعایی حمایت خواهند کرد. این ادعا همچنان مطرح است که چنین گزارشی احتمالا ایران را به منظور شفاف‌سازی فعالیتهای هستهای خود تحت فشار قرار می‌دهد. دیپلماتها همزمان این ادعا را نیز مطرح می‌کنند که این گزارش می‌تواند گام اول برای آماده‌‌سازی بازگشت احتمالی همه تحریم‌های تعلیق شده تحت توافق هستهای ۲۰۱۵ باشد؛ توافقی که بیشتر تحریم‌های بین‌المللی علیه تهران را در ازای محدودیت‌های سخت اما موقتی بر برنامه هستهای آن لغو کرد.
این درحالی است که درست است پس از خروج ایالات‌متحده پس از خروج ترامپ از توافق، تحریم‌ها علیه ایران بازگشتند اما بیشتر تحریم‌های بین‌المللی همچنان به طور رسمی معلق باقی ماندند و این امکان را برای کشورهایی مانند روسیه و چین فراهم کردند تا به طور قانونی با تهران تجارت کنند. پایتختهای جهان اکنون به بازگشت ترامپ به کاخ سفید می‌‌نگرند. او در دوره اول ریاست‌جمهوری خود ایالات متحده را از توافق هستهای ۲۰۱۵ خارج کرد و مدعی بود که این توافق در بلندمدت نمی‌تواند مانع از عبور ایران از آستانه گریز هستهای شود. ترامپ همچنین سیاست موسوم به «فشار حداکثری» را اعمال کرد و کشورهای اروپایی و دیگر کشورها را مجبور کرد تا بخش عمده‌ای از روابط اقتصادی خود را با تهران قطع کنند. دولت بایدن نیز تلاش کرد اما نتوانست این توافق را احیا کند. در عین حال، ایران نیز به طور پیوسته در برنامه هستهای خود پیشرفت‌هایی را شاهد بود. در تهران نیز همزمان با بازگشت قریب‌‌الوقوع ترامپ به قدرت موجب شده تا بحث‌ها در باب چشم‌انداز روابط تهران و واشنگتن در دوران دومین دوره ریاستش در کانون توجه‌ها قرار بگیرد. عباس عراقچی وزیر امور خارجه کشورمان گفته است که تهران برای مذاکرات آماده است اما به هیچ عنوان تحت فشار مذاکره نخواهد کرد. این درحالی است که مسعود پزشکیان در طول کارزار انتخاباتی‌اش با تاکید بر اصل تنش‌زدایی بر خیز ایران جهت عبور از تحریم‌ها تاکید داشت. با این حال اما عراقچی هشدار داده است که تلاش واشنگتن برای اعمال دوباره رویکرد موسوم به فشار اقتصادی حداکثری امید به مذاکرات را از بین خواهد برد. عراقچی همچنین هفته گذشته در ایکس (توییتر) نوشت: «تلاش برای فشار حداکثری 2 تنها به شکست حداکثری 2 منجر خواهد شد.»
منبع: روزنامه اعتماد
دیدگاه تان را بنویسید