طرح ظریف رویایی است/ تندروها از ادامه وضعیت جنگی سود می‌برند

نامه‌نیوز - یادداشت اخیر محمدجواد ظریف در مجله اکونومیست با واکنش‌های زیادی همراه شد. او در آن یادداشت درباره ضرروت ایجاد «مودت» میان کشورهای اسلامی سخن گفت و مطرح کرد که یکی از اولویت‌های طرح مودت برقراری آتش‌بس فوری در غزه، لبنان، سوریه و یمن است. برخی از این مواضع ظریف استقبال کردند و برخی طیف‌های سیاسی مخالف ظریف بر چین مواضعی تاختند و بار دیگر ظریف را چهره‌ای غرب‌گرا معرفی کردند.

قاسم محبعلی، تحلیلگر مسائل سیاست خارجی، درباره این موضوع به «نامه‌نیوز» گفت: «واقعیت‌های منطقه نشان می‌دهد که برقراری امنیت در خاورمیانه صرفا متکی به اراده کشورهای در آن نیست و قدرت‌های بزرگ هم تأثیر خود را می‌گذارند و طبیعی است که آمریکا بدون تأمین امنیت اسرائیل راضی به برقراری ثبات در منطقه نمی‌شود. به هر حال قدرت‌های بزرگ منافع خاص و ویژه خود را در خاورمیانه دارند و مسئله اسرائیل هم برایشان دارای اهمیت زیادی است. با این اوصاف طرح مودت کشورهای اسلامی که از سوی آقای ظریف مطرح شده گرچه خوب است اما رویایی است و لوازم تحقق چنین طرحی در حال حاضر مهیا نیست».

او ادامه داد: «تندروها چه در داخل ایران، چه در آمریکا و چه گروه‌های تندرویی مانند القاعده، وهابی‌ها و داعش خواهان ادامه تنش در منطقه هستند زیرا نفعشان در تنش است. حتی به نظرم روسیه هم می‌خواهد تنش در منطقه ادامه داشته باشد زیرا می‌داند اگر آمریکا و اروپایی‌ها از موضوع خاورمیانه فارغ شوند، تمرکزشان معطوف به جنگ اوکراین می‌شود. حتی چین هم بدش نمی‌آید که تنش در خاورمیانه ادامه یابد زیرا این کشور هم متوجه شده است که اگر دنیا آرام شود آمریکا فشارش را بر شرق آسیا و مشخصا چین می‌آورد».

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی همچنین بیان کرد: «اصل حرف آقای ظریف فارغ از آنکه چه قدر قابلیت اجرایی شدن داشته باشد، درست است  و صلح و آتش‌بس به نفع همه کشورهای منطقه است و حتما اگر منطقه آرام باشد، کشورهای منطقه می‌توانند مسیر توسعه را طی کنند. حتما ثبات و امنیت و برقراری ارتباط با کشورهای مختلف جهان به ویژه کشورهای صاحب سرمایه، صنعت و تکنولوژی بسیار خوب است و مشخصا اگر ما در مسیر توسعه قرار بگیریم به این شکل درگیر مشکلاتی مانند بی‌برقی، بی‌آبی و بی‌گازی نخواهیم بود و مردم می‌توانند راحت‌تر زندگی کنند».

او در پاسخ به این پرسش که برخی طیف‌ها و رسانه‌هایشان چنین نقدی را به ظریف وارد می‌کنند که ارتباط با همسایگان نه در دولت روحانی و نه حالا بلکه در دولت سیزدهم وجود داشت، مطرح کرد: «این گزاره دقیق و درست نیست زیرا در دولت قبل مشکلات مهمی با پاکستان به وجود آمد به نحوی که ایران و پاکستان به یکدیگر حمله کردند؛ وضعیتی که بی‌سابقه بود یا آنکه ایران به شمال عراق حمله کرد. کشورهای حوزه خلیج فارس هم ارتباطشان را با ایران متفاوت از گذشته نکردند و حتی بیانیه‌های نشست همکاری کشورهای خلیج فارس درباره موضوع جزایر سه‌گانه تندتر از گذشته علیه ایران شد. درباره عربستان هم که فقط روابط به طور رسمی از سر گرفته شد؛ روابطی که به دلیل حمله تندروها به سفارت این کشور قطع شده بود و ایران و عربستان روابط ویژه‌ای با یکدیگر برقرار نکردند. در واقع بسیاری از مشکلات امروز دولت در عرصه سیاست خارجی میراث دولت قبل است».

محبعلی در پایان گفت: «واقعیت این است که تندروها ازوضعیت کنونی سود می‌برند. اگر تحریم‌ها برداشته شود و اقتصاد ایران به حالت طبیعی خود بازگردد و اگر اقتصاد از مسیرهای رسمی جریان داشته باشد و بساط اقتصاد سیاه، فروش غیرقانونی نفت و قاچاق بنزین و گازوئیل جمع شود، تندروها ضرر می‌کنند زیرا آنها همواره از تحریم کاسبی کرده‌اند. آنها می‌خواهند همواره وضعیت همین‌طور باشد تا نقش دولت در اقتصاد کم باشد. در واقع تندروها همواره از وضعیت جنگی سود می‌برند».