ماجرای بمب‌گذاری آمیا چیست و چرا انگشت اتهام به سمت ایران بود؟
انفجار آمیا به ماجرای بمب گذاری مرکز همیاری یهودیان در آرژانتین در سال ۱۳۷۳ گفته می‌شود که بزرگ‌ترین سوءقصد در تاریخ معاصر آمریکای لاتین است. در جریان این واقعه تروریستی ۸۵ نفر از شهروندان یهودی‌تبار آرژانتینی کشته و بیش از سیصد نفر زخمی شدند.
پرونده انفجار آمیا درست در آستانه مذاکرات ایران و آمریکا دوباره در صدر اخبار قرار گرفت. دادگاهی در آرژانتین ۲۳ فروردین ماه مجددا ادعا کرد که ایران مسئول حمله تروریستی به سفارت اسرائیل و همچنین بمب‌گذاری در مرکز یهودیان آمیا در بوئنوس آیرس در دهه ۹۰ میلادی بوده است. تاکنون هیچ مدرکی مبنی بر دخالت ایران در این خصوص ارائه نشده و مقامات جمهوری اسلامی موضوع را توطئه‌ای سیاسی اعلام می‌کنند.
انفجار آمیا به ماجرای بمب گذاری مرکز همیاری یهودیان در آرژانتین در سال ۱۳۷۳ گفته می‌شود که بزرگ‌ترین سوءقصد در تاریخ معاصر آمریکای لاتین است. در جریان این واقعه ۸۵ نفر از شهروندان یهودی‌تبار آرژانتینی کشته و بیش از سیصد نفر زخمی شدند.
در حال حاضر حدود ۲۳۰ هزار نفر یهودی ساکن آرژانتین هستند. این کشور، میزبان بزرگ‌ترین جامعه یهودیان در آمریکای لاتین است و همچنین ششمین کشور جهان از نظر تعداد یهودیان خارج از اسرائیل است.
در تاریخ آرژانتین، رسیدگی به هیچ پرونده قضایی به اندازه پرونده انفجار آمیا به طول نینجامیده است. تاکنون بیش از ۱۲۰۰ نفر برای ادای شهادت در مورد این پرونده به دادگاه احضار شده‌اند. دولت آرژانتین تاکنون ۳ بار ادعا کرده که ایران در انفجار متهم است.
۲ سال پیش از این واقعه، عملیات دیگری در سفارت اسرائیل در بوئنوس آیرس رخ داده بود. در آن انفجار، ۲۹ نفر کشته و ۲۴۲ نفر زخمی شده بودند. سازمان جهاد اسلامی لبنان، از گروه‌های وابسته به حزب‌الله لبنان، مسئولیت آن انفجار را پذیرفته بود. آرژانتین مدعی است که این دو عملیات با یکدیگر مرتبط بوده‌اند.
یک روز پس از انفجار آمیا، یک عامل انتحاری دیگر، هواپیمایی متعلق به پاناما، را منفجر کرد. در این حادثه، ۲۱ سرنشین هواپیما کشته شدند که ۱۲ نفر از آنها یهودی بودند. عامل انتحاری، فردی عرب با نام لیا جمال بود که با مدارک جعلی کلمبیایی سفر می‌کرد.
۸ روز پس از انفجار آمیا، یک خودروی بمب‌گذاری شده در مقابل سفارت اسرائیل در لندن منفجر شد.۱۳ ساعت بعد نیز، خودروی بمب‌گذاری شده دیگری با روش مشابه، در جلوی ساختمان انجمن یهودیان در لندن منفجر شد. در این دو حمله، ۲۲ نفر زخمی شدند، اما کسی کشته نشد. ۵ فلسطینی در این ارتباط بازداشت و ۲ تن از آنها، به ۲۰ سال حبس محکوم شدند.
آرژانتین در تمامی این سال‌ها انگشت اتهام را به سمت ایران گرفت. این دادگاه همچنین مدعی است که حزب‌الله لبنان در این حملات دخیل بوده و این واقعه را «جنایت علیه بشریت» توصیف کرده است.
رد ادعای آرژانتین درباره بمب گذاری آمیا
تقریباً ۱۳ سال بعد از وقوع انفجار، دادستانی کل آرژانتین درخواست صدور حکم جلب ۹ نفر از جمله علی‌اکبر هاشمی رفسنجانی و علی‌اکبر ولایتی را توسط پلیس بین الملل صادر و اینترپل نیز برای ۶ تن از این افراد، حکم جلب بین‌المللی صادر کرد.
علی فلاحیان (وزیر اطلاعات وقت)، محسن رضایی (فرمانده وقت کل سپاه)، احمدرضا اصغری (دبیر سوم پیشین سفارت جمهوری اسلامی ایران در آرژانتین)، احمد وحیدی (فرمانده سابق نیروی قدس سپاه)، محسن ربانی (رایزن فرهنگی پیشین سفارت جمهوری اسلامی ایران در آرژانتین) وعماد مغنیه (رئیس وقت ستاد عملیات ویژه حزب‌الله لبنان) به ادعای آرژانتین در این پرونده متهم شدند.
دولت آرژانتین در مهرماه ۱۴۰۱ نیز از قطر خواسته بود، محسن رضایی، معاون اقتصادی ابراهیم رئیسی و از متهمان ایرانی پرونده بمب‌گذاری آمیا را که به دوحه سفر کرده بود، بازداشت کند.
تاکنون هیچ مدرکی مبنی بر دخالت ایران در این خصوص ارائه نشده و مقامات جمهوری اسلامی موضوع را توطئه‌ای سیاسی اعلام می‌کنند. از جمله مشکلات این پرونده این است که شخص انتحاری مورد ادعا تاکنون شناسایی نشده است و حتی موساد می‌گوید که براساس یافته‌های موجود، ایران نقش میدانی در انجام این عملیات نداشت.
خاطرات هاشمی رفسنجانی درباره انفجار آمیا
اکبر هاشمی رفسنجانی در خاطرات روز‌های وقوع این انفجار ادعای آرژانتین را رد کرده و می‌نویسد: «در خصوص انفجار آرژانتین، عجیب است که امپراتوری رسانه‌ای صهیونیست‌ها و استکبار، یک دروغ بزرگ را پایه این اتهام به ایران کرده‌اند. ادعا می‌کنند در اجلاسی در مشهد که رهبری و من و وزیر امور خارجه و فرمانده سپاه و افراد دیگری داشتیم، این اقدام انفجاری تصویب شده است. در حالی که اصلاً چنین جلسه‌ای در مشهد نداشتیم و ما اصلاً هیچ اطلاعی از قرار انفجار نداشتیم.»
انفجار آمیا و تشکیل کمیته حقیقت یاب
بر اساس توافق آرژانتین با ایران در دی ماه ۱۳۹۱، به آرژانتین اجازه داده‌شد تا ۵ نفر را برای پرسش از مقام‌های ایرانی به ایران اعزام کند، اما این توافق در ۲۶ اردیبهشت ۹۳ از سوی دادگاهی در آرژانتین لغو شد.
بنا به توافقنامه قرار بود میان ایران و آرژانتین کمیسیون حقیقت‌یابی تشکیل شود که پنج قاضی مستقل عضو آن باشند تا شواهد و اسناد انفجار آمیا را بررسی و با سفر به ایران از متهمان ایرانی این ماجرا بازجویی کنند. نمی‌بایست هیچ‌یک از قضات اهل ایران یا آرژانتین می‌بودند. اسرائیل و جامعه یهودیان آرژانتین ضمن انتقاد شدید از این توافق، آن را یک پیروزی دیپلماتیک برای جمهوری اسلامی دانستند.
در جریان امضای توافق میان تهران و بوئنوس آیرس، کریستینا فرناندز، رئیس‌جمهور آرژانتین، گفت که این توافق «سرانجام به آرژانتین این امکان را می‌دهد که از متهمانی که پلیس بین‌الملل برای آنها دستور بازداشت صادر کرده است، بازجویی به عمل آورد». کریستینا فرناندز، رئیس‌جمهور وقت آرژانتین در سال ۲۰۱۴ در سازمان ملل گفت که بر اساس تحقیقات صورت گرفته ایران و حزب‌الله لبنان در این حادثه دست نداشته‌اند.
در سال ۲۰۱۹ گزارشی در نشریه نیشن چاپ شد که در آن نویسنده ادعا می‌کند که جیمز چیک، نماینده وقت آمریکا در سازمان ملل به او گفته تا آنجا که من می‌دانم هیچ وقت گواه واقعی که ایران مسوول این قضیه باشد، وجود نداشته است. هیچ وقت چیز درست حسابی گیر نیاوردند. بزرگ‌ترین سرنخ به گفته او یک‌نفر به نام منوچهر معتمر بود که از ایران بریده بود و فرض بر این بود همه چیز را می‌داند؛ ولی معلوم شد معتمر یک مأمور دون پایه ناراضی بوده که برخلاف ادعایش فاقد اطلاعات تصمیم‌گیری‌های دولتی بود. ما در نهایت به این نتیجه رسیدیم که او اعتباری ندارد.
در سال ۲۰۱۳ میلادی، روزنامه‌نگار محقق به نام گارث پورتر بر روی این ادعا که ایران و حزب‌الله در این حادثه دست داشته‌اند گزارشی تحقیقی منتشر کرد به گفته او تنها چیزی که ایران و حزب‌الله را به این حادثه ربط می‌داد ادعا‌های سازمان مجاهدین خلق بود که گروهی مخالف جمهوری اسلامی ایران است.
انفجار آمیا و مرگ خبرساز دادستان آرژانتینی
آلبرتو نیسمان دادستان پروندهٔ انفجار در مرکز همیاری یهودیان آرژانتین (بمب‌گذاری آمیا) بود. نیسمان در یک خانواده یهودی در بوئنوس آیرس زاده شده بود.
بعد از اظهارات فرناندز در سازمان ملل مبنی بر این که ایران و حزب الله لبنان در این انفجار نقشی نداشتند، نیسمان به شدت از او انتقاد کرد و مدعی شد که فرناندز با دولت ایران «تبانی» کرده‌است که آرژانتین، از جمله در برابر دریافت امتیاز‌های نفتی از تهران، نقش مقامات وقت ایران را در انفجار ۲۰ سال پیش در کانون همیاری یهودیان آرژانتین «لاپوشانی» کند.
۲۸ دی ۱۳۹۳ جسد آلبرتو نیسمان در آپارتمانش در طبقه سیزدهم برج لوپارک در بوئنوس آیرس پیدا شد. رسانه‌های آن کشور از اصابت چند گلوله به بدن وی خبر داده و مقامات دادستانی آرژانتین نیز این امر را تأیید کردند.
رسانه‌های اسرائیلی در گزارش‌هایی مدعی شده‌اند که «دامیان پچر» که گفته می‌شود برای اولین بار خبر مرگ آلبرتو نیسمان را گزارش کرده، از ترس جانش به اسرائیل گریخته است.
سرپرست تحقیقات مرگ نیسمان در ابتدا گفت که نشانه‌ها حاکی از آن است که آلبرتو نیسمان، خودکشی کرده‌است و نشانه‌ای از مشارکت دیگران در مرگ او وجود ندارد. همسر و خانواده او این مساله را رد کرده و تاکید دارند که نیسمان هیچ نشانه‌ای از تمایل به خودکشی نداشته است.
کریستینا فرناندز، رئیس‌جمهوری آرژانتین در واکنش به اتهاماتی که در خصوص مرگ آلبرتو نیسمان، دادستان پرونده آمیا مطرح شده، ابتدا به تفصیل از نقش خودش در عدالت‌خواهی برای آسیب‌دیدگان حمله به مرکز یهودیان بوئنس آیرس در سال ۱۹۹۴ دفاع کرد و بعد گفت نمی‌داند چه چیزی ممکن است باعث شده باشد نیسمان «چنین کاری (خودکشی) بکند».
یک روز بعد او موضع کاملاً متفاوتی گرفت و بیانیه‌ای حتی طولانی‌تر از واکنش اولش گفت که او خودکشی نکرده‌است. فرناندز در پیام خود گفت: «دشمنان او (نیسمان) تا وقتی زنده بود از او استفاده کردند و بعد به این نتیجه رسیدند که قتل او به نفع آنان است.»
اسرائیل و انفجار آمیا؛ ما خودمان ترتیب عاملان را دادیم
اسحاق آویران، سفیر پیشین اسرائیل در آرژانتین (بین سال‌های۱۹۹۳ تا ۲۰۰۰ میلادی)، در سوم ژانویه ۲۰۱۴ در مصاحبه‌ای با خبرگزاری یهودیان آرژانتین (ای‌جی‌ان) گفت که اسرائیل توانسته اکثر کسانی را که پشت این حملات و بمب‌گذاری‌های خونین بودند به قتل برساند. وی دولت آرژانتین را متهم کرد که اقدام لازم را «برای رسیدن به عمق و کشف و افشای تمامی ابعاد این حملات» صورت نداده است. وی گفت: «اکثریت افراد مسئول این اقدامات، دیگر در این جهان نیستند، و ما خودمان ترتیب کار را دادیم.»
منبع: رویداد 24
دیدگاه تان را بنویسید