پیام مهم تغییرات کابینه در رژیم اسراییل

نامه نیوز - منصور براتی، پژوهشگر مسائل اسراییل نوشت: بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسراییل شب ششم نوامبر 2024 در یک تصمیم ناگهانی یوآو گالانت، وزیر دفاع را برای دومین‌بار از مقام خود برکنار کرد. بی‌بی بار دیگر نیز در اواخر ماه آوریل 2023 به خاطر مخالفت گالانت با اصلاحات قضایی او را از تصدی این وزارتخانه برکنار کرده بود. اعتراضات شدید و تبدیل شدن اعتراضات به یک اعتصاب سراسری نتانیاهو را وادار به عقب‌نشینی از این تصمیم ساخت و گالانت در آن مقطع به مقام خود بازگشت. اما با شروع شدن جنگ در 7 اکتبر 2023 میان ارتش اسراییل و گروه حماس در نوار غزه، شکاف گالانت و نتانیاهو به‌شدت بیشتر شد و شمار پرونده‌های اختلافی را به 7 مورد رساند. تا اینکه در ماه آگوست 2024، مذاکرات میان گیدعون صعر، رهبر حزب اپوزیسیونی امید جدید برای پیوستن به ائتلاف حاکم جدی‌تر شد. با این حال به دلیل تشدید تنش میان اسراییل و حزب‌الله لبنان، در این مقطع نتانیاهو گالانت را کنار نگذاشت. حرکت به سمت جنگ در جبهه شمالی از 23 سپتامبر 2024 نیز این روند را مسکوت نگه داشت. پس از دو هفته عملیات ترور هدفمند و حملات هوایی شدید اسراییل به جنوب لبنان از روز دوم اکتبر 2024 (11 مهر 1403) عملیات زمینی ارتش صهیونیستی نیز آغاز شد. با گذشت حدود یک ماه از شروع عملیات زمینی و تصرف برخی از روستاهای مرزی و تخریب این روستاها، بنیامین نتانیاهو دقیقا در شب 5 نوامبر 2024 و همزمان با برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری در امریکا، یوآو گالانت را از مقام خود برکنار کرد. برخلاف دفعه قبل شرایط جنگی اسراییل مانع از آن شده که اعتراضات نسبت به این تصمیم فراگیر شود و به جز همان شب راهپیمایی‌ گسترده‌ای را در شهرهای مختلف اسراییل شاهد نبودیم. در پی این تغییرات اسراییل کاتص، وزیر خارجه در وزارت دفاع جانشین گالانت شد و گیدعون صعر نیز تصدی وزارت خارجه را برعهده گرفت. با این تغییرات نتانیاهو نشان داده از یک‌سو خواستار یکدستی در وزارت دفاع است و از سوی دیگر خواستار تقویت پایگاه مردمی کابینه و افزایش شمار هواداران کابینه ائتلافی درون کنست است.  اسراییل کاتص، وزیر دفاع جدید در حلقه مریدان و نزدیکان بنیامین نتانیاهو قرار دارد و نسبت به گالانت که یک نظامی باسابقه و حرفه‌ای بود، فرمانبردارتر است. 

برخلاف گالانت که با درجه ژنرالی نیروی دریایی بازنشسته شده، تنها سابقه نظامی کاتص به زمان خدمت سربازی او در سال 1976 باز می‌گردد. کاتص در زمینه علوم کشاورزی و روابط بین‌الملل تحصیل کرده است. از سوی دیگر با تصدی وزارت خارجه اسراییل به دست گیدعون صعر، از یکسو حملات مخالفان به کابینه نتانیاهو تعدیل خواهد شد، زیرا دیگر مخالفان نمی‌توانند همه احزاب عضو کابینه را تندرو و افراطی قلمداد کنند. همچنین با افزوده شدن 4 کرسی حزب امید جدید به ائتلاف حاکم شمار کرسی‌های حامی آن از 64 به 68 افزایش یافته است. در چنین شرایطی جناح راست افراطی نیز جایگاه پیشین خود را تا حدی از دست داده است؛ زیرا پیش از این، دو حزب قدرت یهودی به رهبری ایتامار بن گویر، وزیر امنیت عمومی (با 6 کرسی) و نیز صهیونیسم مذهبی به رهبری بتصلائل اصموطریچ، وزیر دارایی کنونی (با 7) کرسی نفوذ زیادی بر تصمیمات کابینه داشتند. وقتی شمار نمایندگان کابینه 64 نفر بود، هر یک از این دو حزب با تهدید به خروج از کابینه می‌توانست امتیاز مورد نظر خود را از نخست وزیر بگیرد، ولی با اضافه شدن حزب امید جدید، این دو حزب تنها در صورتی می‌توانند تهدید معتبری ارایه کنند که به صورت مشترک اقدام کرده و بخواهند هر 13 نماینده خود را از کابینه خارج کنند. قطعا این سطح از هماهنگی بسیار دشوارتر از قبل خواهد بود. یکی دیگر از پیامدهای اضافه شدن حزب امید جدید به کابینه ائتلافی این است که با تعدیل نفوذ جناح راست افراطی، اکنون ائتلاف حاکم به رهبری نتانیاهو، قابلیت فکر کردن به آتش‌بس در نوار غزه را برخلاف گذشته پیدا کرده است. در گذشته دو حزب راست افراطی در چند نوبت با تهدید به خروج فوری از کابینه احتمال آتش‌بس را وتو کردند. با افزایش شمار حامیان کابینه به نظر می‌رسد زمینه برای آتش بس پس از جدا کردن معادله جبهه شمالی از نوار غزه آسان‌تر از قبل شده است.

پیام نظرسنجی‌ها

نظرسنجی‌های جدید اسراییلی نشان از تثبیت شدن وضعیت حزب لیکود به عنوان حزب نخست در رقابت با دیگر احزاب دارد. این وضعیت در پی حمله اسراییل به لبنان و وارد کردن چند ضربه بزرگ به حزب‌الله ایجاد شد و در هفته‌های اخیر در نظرسنجی‌ها تثبیت شده است. البته باید تاکید کرد که احتمالا با فرسایشی‌تر شدن جنگ در جبهه شمالی محبوبیت حزب لیکود و شخص نتانیاهو از این کمتر خواهد شد. در عین حال جز نظرسنجی‌های توهمی شبکه 14 تلویزیون اسراییل (که به دلیل نزدیکی ایدئولوژیک به حزب لیکود)، حزب حاکم لیکود در سطح ائتلاف‌سازی هنوز از جناح مخالف شکست می‌خورد و قادر به جمع کردن 61 کرسی نیست. همچنین حزب لیکود با کسب بیش از 30 کرسی در نظرسنجی‌ها هنوز فاصله زیادی دارد و اگرچه تا سطح 24 کرسی جلو آمده هنوز با موفقیت‌های درخشانی که تا انتخابات 2022 به دست می‌آورد، فاصله زیادی دارد. همچنین در بیشتر نظرسنجی‌ها وقتی از مردم سوال می‌شود اگر نفتالی بنت، نخست‌وزیر پیشین اسراییل به رقابت‌‎ها بازگردد، به کدام حزب رای خواهند داد حزب فرضی آینده بنت بیش از لیکود رای می‌آورد. به این معنا ورود بنت به رقابت‌های آتی سیاسی در اسراییل باعث خواهد شد کار نتانیاهو دشوارتر از قبل شود. در حقیقت این بنت خواهد بود که تعیین می‌کند کدام جناح بعد از انتخابات بعدی اسراییل به قدرت خواهد رسید. تحول دیگری که در این شرایط به وجود آمده، این است که جناح مخالف نتانیاهو عجالتا برای تشکیل کابینه نیاز به جذب همکاری احزاب عربی ندارد و بدون آنها نیز قادر به تشکیل کابینه است.

منبع: روزنامه اعتماد