رونمایی «ماکرون» از سیاست جدید ضد ایرانی اروپا در سایه ترامپ؛ «امانوئل» چند قدم جلوتر از «دونالد»!

ماکرون ضمن اتهام‌زنی به ایران، مدعی شد که «برنامه هسته‌ای و موشکی ایران، حمایت نظامی از روسیه در جنگ اوکراین، حمایت از گروه‌های خطرناک در منطقه، اعزام نیرو‌های نیابتی به آفریقا و تروریسم، مواردی است که نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است».

«امانوئل ماکرون» رئیس جمهور فرانسه روز دوشنبه و با ادعای اینکه «برنامه هسته‌ای ایران به نقطه بی‌بازگشت نزدیک می‌شود»، گفت که فرانسه باید با دولت «دونالد ترامپ» رئیس‌جمهور منتخب آمریکا درباره ایران گفت‌وگوی راهبردی داشته باشد.

ماکرون که در پاریس و در جمع سفرای فرانسه در کشور‌های جهان صحبت می‌کرد، گفت رهبران جهان باید از خود بپرسند که آیا باید سازوکار بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران را قبل از اکتبر ۲۰۲۵ فعال کنند، یا خیر.

رئیس‌جمهور فرانسه در ادعا‌های خود علیه ایران گفت: ایران چالش استراتژیک و امنیتی اصلی برای فرانسه، اروپایی‌ها، کل منطقه و فراتر از آن است و این مساله، موضوع کلیدی گفت‌و‌گو با دولت آینده دونالد ترامپ، رئیس جمهور منتخب آمریکا خواهد بود.

ماکرون ضمن اتهام‌زنی به ایران، مدعی شد که «برنامه هسته‌ای و موشکی ایران، حمایت نظامی از روسیه در جنگ اوکراین، حمایت از گروه‌های خطرناک در منطقه، اعزام نیرو‌های نیابتی به آفریقا و تروریسم، مواردی است که نگرانی‌های جدی ایجاد کرده است».

رئیس جمهور فرانسه گفت که دونالد ترامپ که به‌زودی کار خود را در کاخ سفید آغاز می‌کند، «می‌داند در فرانسه یک متحد قوی دارد.»

سخنان رئیس جمهور فرانسه در حالی است که پایگاه آکسیوس به نقل از یک دیپلمات اروپایی و دو منبع دیگر ادعا کرده دیپلمات‌های اروپایی در نشست ماه نوامبر در ژنو به طرف ایرانی گفته‌اند که توافق برجام «تهی و باطل» شده و برای رسیدگی به وضعیت فعلی برنامه هسته‌ای ایران به یک توافق جدید نیاز است

سخنان رئیس جمهور فرانسه در حالی است که پایگاه آکسیوس به نقل از یک دیپلمات اروپایی و دو منبع دیگر ادعا کرده دیپلمات‌های اروپایی در نشست ماه نوامبر در ژنو به طرف ایرانی گفته‌اند که توافق برجام «تهی و باطل» شده و برای رسیدگی به وضعیت فعلی برنامه هسته‌ای ایران به یک توافق جدید نیاز است.

طبق این ادعا، دیپلمات‌های اروپایی گفته‌اند که در صورت عدم رسیدن طرف‌ها به توافق تا ماه سپتامبر آنها از ساز و کار بازگرداندن خودکار تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران استفاده خواهند کرد.

طبق این گزارش، دیپلمات‌های ایران هشدار داده‌اند در صورت وقوع چنین سناریویی از معاهده ان‌پی‌تی خارج خواهند شد و به تمامی بازرسی‌ها و نظارت‌ها از تأسیسات هسته‌ای خود پایان خواهند داد.

این در حالی است که عباس عراقچی وزیر خارجه ایران تاکید کرده بود: اگر «اسنپ بک» اتفاق بیفتد، با بحران مواجه می‌شویم. اگر این اتفاق بیفتد، فکر می‌کنم همه متقاعد می‌شوند که ما در مسیر اشتباهی رفته‌ایم، بنابراین باید مسیر را تغییر دهیم. معتقدم اگر اسنپ بک اتفاق بیفتد، با بحران مواجه می‌شویم.

منظور از مکانیسم بازگشت خودکار تحریم‌ها علیه ایران (snapback mechanism) ساز و کاری تعبیه‌شده در برجام است که هدف از آن احیای سریع تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران در صورت بروز اختلاف میان ایران و دیگر طرف‌های توافق است.

در زمان بحث در خصوص این بند از توافق در سال ۲۰۱۵ برخی از آمریکایی‌ها، از آنجا که فعال کردن آن می‌توانست به بازگشت فوری و بی‌قید و شرط تحریم‌ها علیه ایران منجر شود برخی از غربی‌ها از اصطلاح «مکانیسم ماشه (trigger mechanism) برای اشاره به آن استفاده می‌کردند.

اکتبر ۲۰۲۵ موعد انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت است که در سال ۲۰۱۵ برای تأیید توافق هسته‌ای برجام صادر شد.

سخنان ماکرون همچنین در زمانی مطرح می‌شود که ترامپ تا چند روز دیگر پا به کاخ سفید می‌گذارد و تا چند روز دیگر نیز دور جدید گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی به شمول فرانسه برگزار خواهد شد. ایران در شرایطی از آغاز دور تازه گفت‌و‌گو‌ها با قدرت‌های اروپایی خبر داد که تروئیکای اروپایی اخیرا برای فعال کردن مکانیسم ماشه در چارچوب برجام به منظور «بازگشت فوری» همه تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران اعلام آمادگی کرده بودند.

همچنین تروئیکای اروپایی بر اساس قطعنامه شورای حکام از مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی خواسته‌اند تا آخر ماه مارس گزارش جامعی از برنامه هسته‌ای ایران ارائه کند. این گزارش می‌تواند مبنای حقوقی برای فعال سازی «مکانیسم ماشه» باشد

همچنین تروئیکای اروپایی بر اساس قطعنامه شورای حکام از مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی خواسته‌اند تا آخر ماه مارس گزارش جامعی از برنامه هسته‌ای ایران ارائه کند. این گزارش می‌تواند مبنای حقوقی برای فعال سازی «مکانیسم ماشه» باشد.

پس از در دور قبلی گفت‌و‌گو‌های ایران و تروئیکای اروپایی در ژنو، کاظم غریب آبادی، معاون حقوقی و بین‌الملل وزارت امور خارجه ایران در حساب رسمی خود در برنامه ایکس نوشت: دور دیگری از گفت‌و‌گو‌ها با مدیران سیاسی فرانسه، آلمان و انگلیس برگزار شد. آخرین تحولات دوجانبه، منطقه‌ای و بین المللی، بویژه مباحث هسته‌ای و رفع تحریم، مورد بحث و ارزیابی قرار گرفت.

وی افزود: ما قاطعانه به پیگیری منافع مردم خود متعهد هستیم و ترجیح ما مسیر گفت‌و‌گو و تعامل است.

روز قبل از شروع دور اول گفتگوی ایران و تروئیکای اروپایی نیز هیات ایرانی با «انریکه مورا»، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در ژنو سوئیس دیدار و رایزنی کرده بودند. غریب آبادی در این خصوص نوشته بود: «با انریکه مورا گفتگوی صریحی در مورد طیفی از موضوعات و همچنین چشم انداز مذاکرات هسته‌ای و رفع تحریم در پرتو تحولات جدید داشتیم.

به مورا گفته شد اتحادیه اروپا باید دست از رفتار خودبینانه و غیرمسئولانه خود در قبال موضوعات و چالش‌های این قاره و مسائل بین‌المللی بردارد؛ اروپا نباید مشکلات و اشتباهات خودش، از جمله در رابطه با منازعه اوکراین، را با درگیر کردن دیگران فرافکنی کند.

اروپا با رفتار همدستانه‌ای که به‌ویژه سه کشور مهم آن در قبال نسل‌کشی در غزه داشته‌اند، اکنون هیچ جایگاه اخلاقی برای نصیحت‌کردن دیگران در مورد حقوق بشر ندارد.»

نکته سخنان ماکرون علاوه بر همراهی با آمریکا در خصوص ایران، تعریف دغدغه‌های اروپا در یک توافق احتمالی میان ایران و آمریکا نیز هست. به این معنا که اروپا هم اعلام می‌کند دغدغه‌های خاص خود را دارد که در یک توافق میان ایران و آمریکا باید لحاظ شود و حتی «مکانیسم ماشه» به عنوان یک هشدار نیز مطرح می‌شود.

«طارق رئوف» رئیس سابق بخش امنیت سیاسی و شفاف سازی آژانس بین المللی انرژی اتمی و رئیس برنامه خلع سلاح، کنترل سلاح و عدم اشاعه موسسه صلح استکهلم (سیپری) در گفت‌و‌گو با تابناک در این زمینه می‌گوید مطرح کردن فعال سازی مکانیسم ماشه از سوی تروئیکای اروپایی یک اهرم فشار است. به اعتقاد وی: تروئیکای اروپایی می‌خواهد دست‌های ترامپ را با بازگرداندن «مکانیسم ماشه» که باعث واکنش تهران می‌شود، ببندند.

نکته سخنرانی رئیس جمهور فرانسه در خصوص ایران این است که او طیف وسیعی از نگرانی‌های ادعایی اروپا در خصوص ایران را مطرح کرد. در واقع علاوه بر موضوع هسته‌ای، سیاست خارجی منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای (در افریقا) که در پیوند با امنیت اروپا است از جمله این نگرانی‌ها عنوان شده است. طرح این موضوعات می‌تواند مذاکرات احتمالی میان ایران و آمریکا را نیز پیچیده کند.