ایران و 1+5 نمی‌دانند با جسد برجام چه کنند

گروه سیاست نامه‌نیوز: در سالگرد خروج ترامپ از برجام دیگر صدایی درباره ضرورت احیای برجام یا بازگشت آمریکا به برجام شنیده نمی شود. نه طرف های غربی حرفی از برجام می زنند و نه ایران صحبتی از پیغام و پسغام های مذاکراتی می کند. حال سئوال پیش می آید که وضعیت کنونی چه معنا و مفهومی می تواند داشته باشد.

مهدی مطهرنیا در گفتگو با نامه نیوز درباره اوضاع و احوال برجام در سالگرد خروج ترامپ از این توافق گفت: توافق 2015 برجام دیرزمانی است که مرده است و جسد آن سردخانه سیاست خارجی ایران و 1+5 بر روی دست هر دو باقی مانده است چون هیچ کدام نمی خواهند جسد بر زمین مانده را در مراسمی به خاک بسپارند.

وی با اشاره به صحبت های ابوطالبی مشاور حسن روحانی در دولت دوازدهم که گفته « بازگشت به برجام و یا ایجاد تغییرات درآن به لحاظ تکنیکی دیگر ممکن نیست» افزود: این حرف جدیدی نیست، امروز اگر چیزی به نام برجام شکل بگیرد که این هم دور از انتظار است، دیگر برجام 2015 نخواهد بود.

این استاد دانشگاه اظهار کرد: باید بپذیریم ایالات متحده آمریکا در دوران بایدن بسیار شدیدتر حلقه محاصره ایران را تنگ کرده است. با وجود تلاش هایی که در اواخر دولت حسن روحانی به واسطه کوشش های عراقچی صورت پذیرفت، گفته می شد «امکان حصول به یک توافق وجود دارد» اما همان زمان نیز من گفتم «این یک سیاست آرزومندانه است».

وی افزود: بعد از روی کار آمدن دولت رئیسی مذاکرات مسیر دیگری پیمود و شروط ایران برای احیای برجام از طرف آمریکا پذیرفته نشد؛ حال آنکه پیش از آغاز مذاکرات در دولت سیزدهم، برخی تصور می کردند دولت بایدن با دولت آقای رئیسی کنار خواهد آمد و هرچه ایران جایگاه محکم خود را در عملیاتی شدن شروط خود استحکام بخشد، امریکایی های عقب نشینی خواهند کرد، براساس این دیدگاه باید واشنگتن به برجام باز می گشت، تعهدات برجامی خود را عمل می کرد، راستی آزمایی می شد و برداشتن همه تحریم ها در مذاکرات جدید با پذیرفتن مسئولیت عقب ماندن برجام از مسیر اجرا را آمریکا می پذیرفت.

این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با اشاره به تأکید رهبر انقلاب درباره فرسایشی نشدن مذاکرات یادآور شد: دولت رئیسی با گفتمان انقلابی برداشتی آرزومندانه از مذاکرات داشت و تصور می کرد «با پای فشاری بر شروط ایران، آمریکا مجبور می شود همه تحریم ها اعم از هسته ای و غیرهسته ای را بردارد» اما آمریکا یک گام به عقب ننشست.

وی ادامه داد: اکنون همه طرف های برجامی به خوبی می دانند که جسد این توافق در سردخانه سیاست دیگر نای احیا ندارد و لذا براساس این منطق جمهوری اسلامی سعی کرد با ایجاد فضای نگاه به شرق، هراس از نزدیکی خود به شرق را در دل آمریکایی ها بیاندازد، پیگیری اجرای توافق 25 ساله با چین از جمله اقدامات در بستر نگاه به شرق بود اما این اقدامات نیز راه به جایی نبرد.

مطهرنیا گفت: ایران می اندیشد بعد از جنگ اوکراین می توان یک جبهه متحد علیه غرب ایجاد کرد اما واقعیت چیز دیگری است. هرچند چین میانجی ایران و عربستان شد اما پکن طرف عرب ها را بیش از ایران می گیرد، از طرفی با اسرائیل روابط تنگاتنگی پیدا کرده است، ضمن آنکه به هیچ عنوان حاضر نیست درباره برجام براساس آنچه ایران می گوید در برابر آمریکا صف آرایی کند.

وی افزود: خیلی پروپگاندا درباره پیوستن ایران به پیمان شانگهای انجام شد، اکنون آن هم رنگ و رو باخته مقابل دیدگان است و به هیچ وجه چینی ها حاضر نیستند به تهران به عنوان شریک استراتژیک در برابر آمریکا صف آرایی کنند.

این استاد دانشگاه تأکید کرد: اکنون ایران به این بسنده کرده که بتواند مسئله خودش را با ریاض حل کند و در سوریه قراردادهایی را با دولت بشاراسد ببندد اما سئوال این است که این موارد می تواند وضعیت اقتصاد را در ایران تکانی بدهد و منجر به فضای مثبت برای حل بحران ها و ابربحران های موجود شود؟ به نظر می رسد پاسخ چندان امیدوارکننده نیست.