برزخ اروپایی برای احیای برجام

پیتر استانو، سخنگوی اتحادیه اروپا اعلام کرد که طرفین توافق هسته ای با ایران بر لغو موثر تحریم های تهران متمرکز هستند. وی خاطرنشان کرد که طرفین برجام برای از سرگیری مذاکرات با هدف از سرگیری توافق تلاش خواهند کرد.
سخنگوی اتحادیه اروپا افزود: مشکلی که ایران با آن مواجه است تحریم های آمریکا است و اتحادیه اروپا در تلاش است مذاکرات را در وین مجدداً آغاز کند تا راه را برای بازگشت تهران به پایبندی کامل به توافق و آمریکا به توافق باز کند.
استانو گفت ایالات متحده تحریم های یکجانبه را پس از بازگشت به برجام لغو می کند و سپس ایران می تواند از مزایای این توافق برخوردار شود.
مجتبی جلال زاده، کارشناس مسایل بین الملل، سیاست آمریکا و تعامل با ایران در گفتگو با خبرگزاری اسپوتنیک به این موضوع پرداخت.

مذاکرات احیای برجام که از زمان دولت آقای روحانی شروع شده بود و میراثی در سیاست خارجی هست که به دولت آقای رئیسی رسیده است و تیم سیاست خارجی ایشان و تیم جدید مذاکره کننده، پیگیر مذاکرات وین خواهند بود. اما آنچه که ما شاهد اون بودیم، پس از خروج آمریکا از برجام به رهبری دونالد ترامپ  بین اروپایی ها و آمریکایی ها یک دستور کار نانوشته شکل گرفت.

اروپایی ها که خود را به عنوان مدافع برجام معرفی کرده بودند، تلاش کردند تا سال پایانی ریاست جمهوری ترامپ هم به پایان برسد و با وعده هایی همچون اینستکس وقت کشی هایی را به سود برجام انجام دهند.

در حال حاضر نیز جو بایدن نیز با توجه به تحلیل هایی که از او منتشر شده و صورت گرفته، به دنبال یک توافق و برجام جدید است، برجامی که می تواند فراتر از پرونده هسته ای ایران باشد و موضوعاتی نظیر توان موشکی و یا حقوق بشر را هم در بر بگیرد. مسائلی که بارها به عنوان خط قرمز جمهوری اسلامی ایران مطرح شده است.

اما در خصوص چشم انداز آینده و اینکه تا چه میزان باید در کوتاه مدت منتظر احیا و بازگشت طرفین به قرارداد سابق باشیم، تا اندازه ای باید صبور بود و تیم سیاست خارجی دولت آقای رئیسی تاریخ دقیقی  را در ابتدا مشخص نکردند و اکنون پس از ماه ها بررسی، برای مذاکره عزم جدی دارند.

در چشم انداز کوتاه مدت به نظر نمی رسد که احیای برجام  و توافق برای بازگشت آمریکا بدون دوگانه مافات امکانپذیر باشد، به ویژه اینکه شماری از مذاکره کنندگان جدید را در ادوار گذشته گفتگوهای پرونده هسته ای ایران شاهد هستیم. افرادی که کمی سخت تر و زمان برتر از مذاکره کنندگان دولت روحانی عمل خواهند کرد.

به واقع اتحادیه اروپا یا بهتر است بگوییم قدرت های بزرگ اروپا نظیر آلمان، بریتانیا و فرانسه، سیاست مستقلی از آمریکا را حداقل در پرونده هسته ای ایران ایفا نمی کنند، اگرچه دارای منافع مستقل از آمریکا هستند، اما در زمین آمریکایی ها بازی می کنند و به عنوان تقویت کننده سیاست خارجی آمریکا در قبال ایران همواره گام برداشتند.

به نظر می رسد تنها مشوق و تنها محرک اصلی برای ایران انتفاع اقتصادی هست، موضوعی که در گذشته هم شاهد آن بودیم که با سازوکار مالی که اروپایی ها قصد داشتند انجام دهند، اما با کار شکنی آمریکایی ها، موفق به انجام آن نشدند.

نگاه اروپا و نگاه آمریکا به ایران اتمی و فناوری هسته ای ایران کاملا متفاوت است، در واقع عمق استراتژیک اروپا و همسایگی با خاورمیانه باعث شده که اهمیت بیشتری را برای اروپا داشته باشد. اگرچه آمریکا علیرغم خروج از افغانستان و کشورهای دیگر و کمرنگ شدن حضور این کشور در خاورمیانه، همچنان دارای منافع حیاتی است.

به نظر نمی رسد که اروپایی ها بدون چراغ سبز آمریکا بتوانند گام موثر و اقدام عملی برای راضی کردن ایران و یا دادن امتیاز بیشتر به جمهوری اسلامی ایران بردارند.