قرایی‌مقدم: تامین اجتماعی می‌گوید بودجه برای حمایت از زنان بی‌سرپرست ندارد /تن فروشی برای تامین مخارج زندگی

آیدین پورخامنه- زندگی اجتماعی مدرن شرایط گوناگویی پیش پای انسان‌ها قرار داده است، جوامعی که در آن زن و مرد برای تامین مایحتاج خانواده باید چند شیفت کار کنند تا بتوانند آینده کودکان خود را به بسازند. شرایط آنجا دشوارتر می شود که زنان به هر دلیلی چون فوت، طلاق و ...همسر خود را در کنارشان نداشته باشند و به تنهایی بار مسائل مالی خانواده را بر دوش بکشند.

زنان سرپرست خانوار، به زنان بیوه، زنان مطلقه (اعم از زنانی که پس از طلاق به تنهایی زندگی می‌کنند و یا به خانه پدری بازگشته)، ولی خود امرار معاش می‌کنند، همسران مردان معتاد، همسران مردان زندانی، همسران مردان بیکار، همسران مردان مهاجر، همسران مردانی که در نظام وظیفه مشغول خدمت هستند، زنان خود سرپرست (زنان سالمند تنها)، دختران خود سرپرست (دختران بی سرپرستی که هرگز ازدواج نکرده اند)، همسران مردان از کار افتاده و سالمند اطلاق می‌شود. زنانی که بدون حضور منظم یا حمایت یک مرد بزرگسال، سرپرستی خانواده را به عهده دارند.

بر اساس گفته شهیندخت مولاوردی معاون رییس جمهوری در امور زنان و خانواده، 82 درصد زن‌های سرپرست خانواده بیکار هستند.

در همین راستا امان الله قرایی مقدم جامعه شناس به نامه نیوز گفت: «بیکار به کسی گفته می‌شود که کار مستمری که کل هفته درگیر آن باشد و در آخر ماه حقوق دریافت کند ندارند. در صورتیکه کارهای پارت تایم یا ساعتی یا چند روز درمیان در این تعریف در نظر گرفته نشده است. حتی زن‌های سرپرست خانواده می‌توانند از فروشندگان مترو باشند. کاری که اینجا به آن اشاره شده است کار از دیدگاه جامعه شناسی نیست و نمی‌توان فرد دست فروش مترو را در آن دخیل کرد. این کارها، کارهایی غیر تولیدی و غیر مستقیم است ولی در هر صورت کار انجام می‌دهند.»

بر اساس تعریف وزارت کار زنان كارگر سرپرست خانوار به آن دسته از زناني اطلاق مي شود كه در واحدهاي مشمول قانون كار اشتغال داشته و سرپرستي خود و ساير افراد تحت تكفل را به عهده دارند .اين افراد شامل : الف - دختران كارگر مجرد سرپرست خانوار و افراد تحت تكفل آنان . ب - زنان كارگر سرپرست خانوارو افراد تحت تكفل آنان كه همسرانشان از كار افتاده، زنداني، يا معتاد به مواد مخدر بوده و در مراكز نگهداري معتادان به سر مي برند ، ويا بيماري اعصاب و روان داشته باشند . ج - زنان كارگري كه از همسران خود طلاق گرفته (مطلقه ) يا همسرانشان فوت كرده يا مفقود الاثر باشند و افراد تحت تكفل آنان . د - زنان كارگر سرپرست خانوار كه بر اساس فهرست مورد تاييد سازمان تامين اجتماعي مقرري بيمه بيكاري دريافت مي نمايند و افراد تحت تكفل آنان.

تامین اجتماعی بودجه مورد نظر برای زنان سرپرست خانواده را ندارد

قرایی مقدم با اشاره به اینکه دولت در تامین هزینه‌های زنان سرپرست خانواده کمک می‌کند، بیان کرد:« نهاد زنان مستمری بگیر داریم. این افراد ماهی 150 تا 300 هزار تومان حقوق می‌گیرند. علاوه بر این یارانه‌ای که هر ماه به حساب این افراد ریخته می‌شود و کمک های سازمان‌های امام و بنیاد مستضعفان شامل حالشان می‌شود. با وجود کمک دولت اما زنان سرپرست خانواده کارهای مختلفی انجام می‌دهند. از کارهای خدماتی در خانه‌ها تا دستفروشی که هیچ کدام در تعریف کار قرار نمی‌گیرد. ولی در هرصورت این زنان هم نیاز به کسب درآمد دارند. حتی اگر شرایط برای آن‌ها سخت‌تر هم شود، ممکن است مجبور به تن فروشی شوند.»

وی مسئول مستقیم این مساله را وزارت کار و وزارت امور اجتماعی دانسته و گفت:« همچنین بهزیستی، کمیته امام خمینی (ره)، مسئولان زنان بی سرپرست و حتی انجمن‌ها به کمک سازمان‌های خصوصی و مردم می‌توانند به زنان سرپرست خانواده کمک کنند. اصولا این زن‌ها باید در مکان خاص در واحدهای اجتماعی خاص زندگی کنند. تا از بسیاری از آسیب‌هایی که ممکن است آن‌ها را تهدید کند جلوگیری شود. سال‌هایی بود که زنان به خصوص دختران بی سرپرست در خانه‌هایی که تحت نظارت بود زندگی می‌کردند و از اینکه بی سرپناه شوند جلوگیری می‌شد. بهتر است امروز هم دولت برای زنان و دختران مکان خاصی تامین کند تا تحت نظارت و کنترل باشند و به آن‌ها مکان امن و غذا دهد. این رفتار با زنان بی سرپرست در همه جای دنیا وجود دارد. در امریکا حدود 50 تا 60 میلیون نفر از کمک‌هایی مثل دریافت بسته‌‌های غذایی استفاده می‌کنند. اما در ایران تامین اجتماعی می‌گوید که بودجه مود نظر را ندارد.»

این جامعه شناس در خصوص لزوم ایجاد شرایط شغلی برای زنان سرپرست خانواده اظهار داشت:«شکی نیست که طبق قانون مددکاری ما باید طوری به آنها کمک کنیم کار را بیاموزند تا دیگر نیاز به دریافت کمک نباشند( ما باید تور ماهیگیری را به آن‌ها بدهیم به جای اینکه هر روز به آن‌ها ماهی تحویل دهیم) اما عده ای از این زنان نمی‌توانند کار کنند. عده‌ای تکه دوزی، کارهایی مثل حصیربافی یا صنایع دستی دارند. خرج خود را با مشکل هم شده تامین می‌کنند. ما باید به این افراد امکاناتی دهیم تا صنایع خانگی آن‌ها به تولید برسد. اما مشکلات روستا با مشکلات شهرهای بزرگ ( تهران، شیراز و اصفهان و ...) متفاوت است. کمتر مشکلات دارند چون می‌توانند با مایملک مختصر و سرمایه مختصر خود زندگی بگذرانند. »

وی درباره قانونی که به منظور اشتغال سازی برای مستقل شدن زن‌های سرپرست خانواده است، گفت:« این قانون در 1651 در انگلیس برای اولین بار تحت عنوان قانون سیدر اجرا شد. در آنجا افراد نیازمند را جمع آوری و به سه دسته کودکان، میان سالان و پیران تقسیم بندی کردند. و آن‌هایی که پیر بودند و کودکان را نگه داشتند و جوانان را برای کار کردن فرستادند. ما باید کار برای این افراد تولید کنیم و شکی در این مساله نیست. تا بتوانند زندگی خود را بگذرانند. »

رشد آمار خانواده‌هایی که زنان سرپرست آن هستند

براساس آمار موجود، تعداد خانواده های مرد سرپرست در ایران، بیش از 15 میلیون و 711 هزار خانوار و تعداد خانواده های زن سرپرست نیز بیش از یک میلیون و 641 هزار خانوار است. رشد خانواده های مرد سرپرست طی سالهای 75 تا 85، حدود 38درصد بوده است، که این رشد در مورد خانواده های زن سرپرست، به 58درصد رسیده است . به عبارت دیگر، بر اساس سرشماری سال 1385، میزان سهم زنان در سرپرستی خانواده‌ها، 4/9 درصد بوده است، که این میزان در سال 1375، 4/8 درصد بوده و طی یک دهه از رشد یک درصدی برخوردار بوده است. بنابراین، سالانه 60 هزار زن در کشور بی سرپرست شده اند .

ارقام مربوط به ساختار سنی این گروه از زنان، حاکی از آن است که حدود 26 درصد از آن‌ها در گروه سنی 25 تا 44 سال، 38 درصد بین 45 تا 64 سال و 32 درصد نیز بین سنین 65 ساله و بالاتر قرار دارند. به بیان دیگر، هر چه سن زنان افزایش می‌یابد، احتمال قرار گرفتن آن‌ها بدین گروه زنان سرپرست خانوار بیشتر می‌شود.