نامگذاری خیابان‌های تهران سلیقه‌ای‌ یا علمی؟/ پیشنهاد نظرخواهی اینترنتی از مردم برای نامگذاری معابر

به گزارش نامه نیوز، نشست «نامگذاری اماکن و خیابانهای تهران، سلیقه ای، علمی یا مردمی» با حضور اعضای شورای اسلامی شهر تهران، برخی از شهرداران مناطق ، رئیس و مسوولان مرکز مطالعات برنامه ریزی شهر تهران، رئیس مرکز ارتباطات شهر تهران و اعضای کمیسیون نامگذاری با هدف بررسی پروژه تازه اتمام یافته مطالعه نامگذاری اماکن شهر تهران و موضوع نامگذاری خیابانهای تهران مورد برگزار شد.

آرش نصر اصفهانی، معاون مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران عصر روز گذشته- دوشنبه 11 تیر- در نشست تخصصی نامگذاری معابر و اماکن تهران با اشاره به شکاف موجود میان واحدهای پژوهشی و اجرایی در دستگاه ها گفت: برگزاری عمومی این جلسات تا حد زیادی خلاء موجود را رفع می کند و ارتباط بیشتری بین پژوهش و اجرا ایجاد خواهد کرد.

وی ادامه داد: این پژوهش نمونه ای از مطالعه علمی است که می تواند در حوزه سیاست و تصمیم گیری به کارآید. در واقع مطالعه نام خیابان ها یک شاخه علمی است. در کارهای کلاسیک بیشتر به تاریخچه نام توجه می شد و از منظر زبان شناسی مورد مطالعه قرار می گرفت؛ اما در مطالعات جدید به معنای ضمنی نام ها بیش از معنای مصرح توجه می شود.

این دانش آموخته علوم اجتماعی افزود: بنابراین نام خیابان بیش از آنکه اسمی خنثی باشد، یک محتوای ایدئولوژیک را منتقل می کند. در واقع قدرت با این اسامی ایدئولوژی و روایت تاریخی خود را به خاطره جمعی تحمیل می کند.

وی با بیان اینکه اسامی معابر قبل و بعد از انقلاب تغییرات فراوانی داشته، گفت: با تغییر روابط قدرت، ساحت نمادین شهر نیز تغییر کرده و قدرت مسلط آن را به تسخیر خود در می آورد.

معاون مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران نام گذاری اماکن شهری را امری سیاسی دانست و ادامه داد: نهادهای قدرت و بوروکراتیک تلاش می کنند روایت خود را از تاریخ به شهر تحمیل کنند و در مواردی مردم نیز در برابر این اراده مقاومت نشان می دهند. به طور مثال نامگذاری خیابان به نام دکتر مصدق، صرف تغییر نام نیست؛ بلکه مجادله بر سر روایتی از تاریخ میان دو بخش از جامعه است.

وی افزود: روایت از تاریخ و منظر شهری در نام خیابان با هم پیوند می خورد و محل منازعه گروه های مختلف بر سر تثبیت روایت مورد نظر خود می شود.

به گفته وی این فرآیند سیاسی مانند هر فرآیند سیاسی دیگری باید دموکراتیک باشد و صدای همه گروه ها در آن شنیده شود. بنابراین راه حل ساده ای وجود ندارد.

نصر اصفهانی ادامه داد: می توان برای شنیدن صدای گروه هایی که کمتر دیده شده اند، مکانیسم مشخص طراحی کرد.

عارف نیا: نامگذاری خیابان ها و معابر را سیاسی نکنیم

رئیس مرکز ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تهران با بیان اینکه باید از سیاسی شدن نامگذاری معابر پیشگیری کنیم، گفت: براساس ملاحظات سیاسی صورت گرفته اگر قرار باشد، هر گرایش سیاسی در شورا و شهرداری بر نامگذاری ها تاثیرگذار باشد و در دوره بعد حذف شود، این موضوع تبدیل به آفت خواهد شد.

در ادامه این جلسه امین عارف نیا با بیان اینکه در موضوع نامگذاری ها خاطرات شهروندان مطرح است، گفت: خاطراتی که مردم از کوچه ها، معابر و خیابان ها دارند از جمله مواردی است که باید به آن احترام بگذاریم؛ چراکه به هر بهانه و مناسبتی نمی توان روزهای پیشین را پاک کرد و نام جدیدی را برای مکانی انتخاب کنیم. این درحالی است که شهرداران مناطق گام نخست را در نامگذاری بر می دارند.

دبیر کمیسیون نامگذاری شورای شهر با بیان اینکه براساس پژوهش ها 55 درصد پاسخگویان در خصوص نامگذاری معابر به ندرت از اسامی جدید استفاده می کنند و ترجیح می دهند از اسامی قدیمی استفاده می کنند، عنوان کرد: این درحالی است که کمتر کسی است که از اسامی قدیمی همچون پیچ شمیران، آریاشهر، میدان اعدام و ... استفاده نکند، اما برخی اسامی نیز از سال های گذشته پایدار مانده اند همچون نام خیابان ولیعصر که شهروندان از آن بسیار استفاده می کنند.

وی در خصوص اینکه طبق قانون وظیفه نامگذاری ها به شورا واگذار شده است، تصریح کرد: اما شورای شهر نمی تواند بدون توجه به ابعاد اجتماعی و ملاحظات نام معبری را تغییر دهد. نامگذاری ها نباید محدود به معابر و کوچه های بن بست و میادین باشد.

عارف نیا با اشاره به اینکه امروز به واسطه شهرسازی ها هر روز مال ها و برج هایی ساخته می شود، خاطرنشان کرد: ساکنان این برج ها و واحدهای آن حتی از تعداد ساکنان یک کوچه و خیابان بیشتر هستند این در حالی است که متاسفانه شاهد اسامی ناملموس این برج ها هستیم. این اسامی تبدیل به برند تجاری می شوند اما در عین حال اسم یک کوچه بن بست ساعت ها ما را گرفتار خود می کند. پس کمیسیون شورای شهر باید با دقت بیشتری به این موضوعات نیز ورود کند.

رئیس مرکز ارتباطات و امور بین الملل شهرداری تهران با بیان اینکه باید از سیاسی شدن نامگذاری معابر پیشگیری کنیم، افزود: براساس ملاحظات سیاسی صورت گرفته اگر قرار باشد هر گرایش سیاسی در شورا و شهرداری بر نامگذاری ها تاثیرگذار باشد و در دوره بعد حذف شود، این موضوع تبدیل به آفت خواهد شد.

وی در خصوص اینکه در دوره جدید مدیریت شهری در نامگذاری تابلوها و معابرها حساسیت ایجاد شده است، گفت: از قلم افتادن نام یک شهید تبدیل به سوژه رسانه ای پر رنگی شد و حتی تاخیر در نصب تابلوی یک خیابان که فرایند اداری آن طی نشده بود اما مصوبه شورا را داشت، تبدیل به دردسر شد.

حق شناس: مکانیزم نظرسنجی اینترنتی نامگذاری معابر راه اندازی شود

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران راه اندازی مکانیزم نظرسنجی اینترنتی در خصوص نامگذاری معابر، کوچه و خیابان های پایتخت را پیشنهاد داد.

محمدجواد حق شناس در این نشست با بیان اینکه ثبت نامگذاری ها باید با رویکرد علمی و پژوهشی باشد، گفت: افراد جامعه مهمترین ذی نفعان در این باره هستند. در مقطعی نظام اداری و حاکمیت کشور در این مورد اعمال نظر داشت اما بخش دیگر جامعه سیاست های خاص خود را داشت.

رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای شهر تهران با اشاره به اینکه بخش عمده ای از درخواست ها در سازمان ثبت احوال تغییر نام است، تصریح کرد: در این میان می توان به نامگذاری کودکان اشاره کنیم. امروزه ارزش های ما، ارزش های مورد نظر کودکان 20 سال پیش نیست؛ چراکه نام شناسنامه ای که برای فرد انتخاب می شود بعد از مدتی آن فرد نام دیگری را برای خود بر می گزیند.

وی با بیان اینکه محدودیت ها در تغییر نام میادین و گذرها با موجی از حساسیت ها روبرو می شود، تصریح کرد: به همین منظور کمیته نامگذاری شورای شهر از سال 1388 شکل گرفت و تاکنون 4 هزار مورد نامگذاری را تجربه کرده است به طریقی که تاکنون سالانه 250 تا 300 نام برای شهر تهران انتخاب شده است.

حق شناس با اشاره به نسبت نامگذاری ها به حافظه جمعی شهروندان پایتخت، گفت: رضایت اهالی کوچه و خیابان باید مورد توجه قرارگرفته شود از سوی دیگر باید از تغییر نام ها در شورای شهر نیز پرهیز کنیم.

وی با بیان اینکه باید نامگذاری ها را در اماکن تازه تاسیس همچون ایستگاه های مترو در دستور کار قرار دهیم، گفت: تقویت حافظه جمعی شهروندان و لزوم تغییر در آئین نامه ها از دیگر مواردی است که کمیته های مناطق، سازمان ها و شرکت ها باید آن را رعایت کنند.

این عضو شورای اسلامی شهر تهران با تاکید بر اینکه طی 10 ماه گذشته کمیته نامگذاری شورا در خصوص نامگذاری معابر 50 مصوبه داشته است، اذعان کرد: بیش از 20 مورد از این مصوبات در صف انتظار شورا قرار دارد و این در حالی است که توجه به رضایتمندی شهروندان در این دوره از شورای شهر مدنظر ما قرار دارد.

حق شناس با اشاره به راه اندازی مکانیزم نظرسنجی اینترنتی در خصوص نامگذاری معابر، کوچه و خیابان های پایتخت، اظهار کرد: این موضوع پیشنهادی است که در این باره می توان با کمک سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری تهران آن را به مرحله اجرا بگذاریم.

عباس عبدی: شکاف فرهنگی نامگذاری های رسمی برطرف شود

یک کارشناس علوم اجتماعی با اشاره به اینکه منطق تغییر پلاک ها و نام ها در سال های اخیر برای شهر تهران پرهزینه بوده است، تصریح کرد: تغییر نام معابر و خیابان ها بدان معناست که به منابع شهری جامعه همانند رانت نگاه می کنیم، پس به طریقی عمل نکنیم عده دیگری که آمدند نام ها را تغییر دهند، کاری کنیم شکاف فرهنگی بین نامگذاری های رسمی برطرف شود.

عباس عبدی نیز در این نشست با بیان اینکه نامگذاری یکی از مهمترین موضوعاتی است که در تحولات شهری تاثیرگذار است و نمی توان در آن دخالتی کرد، گفت: بنابراین اگر بتوانیم تحول نامگذاری کودکان را متوجه شویم، می توانیم درک کنیم که در نامگذاری معابر به نام شهدا نیز چه نگرشی ترویج داده می شود.

وی تاکید کرد: طبق تحقیقات انجام شده از سال 1345 تا سال 1375 و در مرحله بعد از سال 1375 تا 1395 برای نامگذاری کودکان اقداماتی انجام شده است، اظهار کرد: براین اساس بعد از انقلاب اسلامی طی سال های 1361 تا 1363 نیز تحولاتی را شاهد بودیم که دلیل اصلی آن اسامی انقلابی است که در معابر و خیابان ها و کوچه ها استفاده شده که این موضوع در سال 1363 به نقطه اوج خود رسید و در حال حاضر این موضوع در حد صفر است.

این کارشناس علوم اجتماعی ادامه داد: به عنوان مثال نام کوی نصر و حذف نام گیشا به این دلیل بود که تصور می شد گیشا نام یکی از محله های ژاپن است در حلی که گیشا از دو نام زرتشتی تشکیل شده است. در محله گیشا کمتر کسی از نام کوی نصر استفاده می کند. گیشا دو خیابان دارد؛ خیابان های دست راستی زوج و خیابان های دست چپی فرد نامگذاری شده اند که در سال های اخیر بخشی از خیابان ها با شماره نامگذاری شده و بخشی دیگر نام شهدا را به خود گرفتند. این درحالیست که نام برخی از خیابان ها بسیار سخت تلفظ می شود و کمتر کسی از آن ها استفاده می کند.

وی با اشاره به اینکه منطق تغییر پلاک ها و نام ها در سال های اخیر برای شهر تهران پرهزینه بوده است، تصریح کرد: تغییر نام معابر و خیابان ها بدان معناست که به منابع شهری جامعه همانند رانت نگاه می کنیم، پس به طریقی عمل نکنیم عده دیگری که آمدند نام ها را تغییر دهند، پس کاری کنیم که شکاف فرهنگی بین نامگذاری های رسمی برطرف شود.

در ابتدای این نشست خاکساری، مجری پروژه مطالعه نامگذاری اماکن و خیابان های تهران (سیاست ها، عملکردها و نگرش های شهروندان) با معرفی این پروژه گفت: این پروژه طی قراردادی با مرکز مطالعات برنامه ریزی شهری شهر تهران در سال 95 منعقد شده و اواسط سال گذشته پروژه به اتمام رسید. تلاش کردیم این پروژه کار علمی و مطالعاتی باشد و نتایجی هم که ارائه دادیم، بر مبنای مطالعات علمی بوده است. به گفته وی این پروژه در سه مرحله انجام شده است.

استاد دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: مرحله اول شامل مفاهیم و تجربیات مقایسه ای بین ایران و کشورهای دیگر بود، در مرحله دوم که مرحله عملیاتی کار بود، شناخت وضعیت موجود نامگذاری شهر تهران در دستور کار قرار گرفت، مطالعات میدانی انجام دادیم و دیدگاه های شهروندان را در این زمینه دیدیم و سعی کردیم طی مصاحبه ای دیدگاه صاحبنظران را در بحث نامگذاری داشته باشیم و مرحله سوم مدل سیاست گذاری ها مشخص شد و در نهایت آیین نامه پیشنهادی نامگذاری را تدوین کردیم.

وی افزود: یک خیابان با نامی که برایش انتخاب می شود، می تواند هویت داشته باشد. بر همین اساس ما سیاستگذاری عمومی را مورد مطالعه قرار دادیم. همچنین با بررسی دوره های تاریخی انواع نامگذاری را مشخص کردیم و این که اسامی بر چه اساسی انتخاب شده است که شامل مواردی مانند اقلیت های مذهبی، حرفه، شخصیت های سیاسی و مذهبی بوده است.

مجری پروژه افزود: در مقایسه ایران با سایر کشورها نمونه هایی از ترکیه، چین، ژاپن، آلمان، غنا و تایلند جمع آوری کردیم و دیدگاه غالبی که در هرکدام از کشورها در خصوص نامگذاری به آن رسیدیم مشخص شد. به طور مثال در ژاپن دیدگاه غالب در نامگذاری بحث مدیریت شهری بوده است و یا در تایلند دیدگاه غالب زبان شناختی بوده است.

وی گفت: بر اساس این مطالعات مشخص شد چه اسناد فرادستی برای نامگذاری وجود دارد و چه نهادهایی در نامگذاری دخالت می کنند. برای نمونه شورای عالی انقلاب فرهنگی به عنوان یک نهاد فرادست در بحث سیاستگذاری در سطح ملی در نامگذاری ها دخالت می کند.

در این نامگداری ها 7 گونه اصلی نامگذاری شامل گونه مذهبی، فرهنگی، تاریخی، سیاسی، طبیعت، اقتصادی و شهدا شناسایی و در 31 گونه فرعی طبقه بندی شده اند.

وی گفت: در بررسی ها دو اطلس شهر تهران مربوط به سال های 85 و 92 مشخص شد. بر اساس این دو اطلس شمارشی صورت گرفت که چند نام خیابان در تهران وجود دارد. بر اساس اطلس سال 1385، 32 هزار نام خیابان وجود داشته است و این تعداد در اطلس سال 92، 26 هزار نام را شامل می شد.

خاکساری ادامه داد: در سال 92، 51 درصد از اسامی خیابان ها مربوط به نام شهدا بوده است. همچنین از سال 92 مبنای مطالعات نامگذاری بر اساس مصوبات شورای شهر دوره چهارم صورت گرفته است.

به گفته وی مقصود از نامگذاری اماکن و خیابان ها این است که تصویر ذهنی از مکان برای افراد ایجاد شود.

منبع: خبرآنلاین