تخلیه کامل نیمی از روستاهای خراسان جنوبی/جابه‌جایی مواد مخدر با ۱۵۰هزار تومان

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

به گزارش نامه نیوز، استان خراسان جنوبی از سال ۱۳۷۷ تاکنون باخشکسالی مواجه بوده است و این خشکسالی دو دهه است که زیست این منطقه را تحت تاثیر خودش قرار داده است. خراسان جنوبی با ۱۵۱ هزار کیلومتر مربع مساحت سومین استان پهناور کشور پس از سیستان و بلوچستان و کرمان است که کاهش نزولات آسمانی و خشکسالی متوالی این منطقه را با مشکلاتی از جمله افت شدید سطح سفره های آب زیرزمینی، فرونشست زمین و مهاجرت مواجه کرده است. خشکسالی باعث شده بسیاری از جوانان این استان به کلانشهرها کوچ کنند، زیرا شرایط کشاورزی و دامداری به شدت متاثر از خشکسالی قرار گرفته است. حدود یک پنجم جمعیت این استان، تحت پوشش کمیته امداد قرار دارند.

رضا سلم آبادی مدیرکل کمیته امداد خراسان‌جنوبی در گفتگو با خبرآنلاین درباره اثرات منفی این خشکسالی بر زندگی و اقتصاد مردمان خراسان جنوبی صحبت کرده است که در ادامه می‌خوانید.

کاهش نگران کننده جمعیت در نیمه شرقی کشور

رضا سلم آبادی می‌گوید: اگر کشور را به دو قسمت از شمال شرق به جنوب غرب تقسیم کنیم، در سال ۹۰، ۷۹ درصد جمعیت در قسمت غربی و ۲۱ درصد در بخش شرقی کشور ساکن بوده است. در هر کیلومتر مربع در غرب کشور ۷۶نفر زندگی می‌کنند و در بخش شرقی تنها ۲۴ نفر ساکن هستند. در سال ۹۵ وضعیت بدتر شده و پراکندگی جمعیت نسبت به سال ۸۱ به ۱۹ درصد رسیده است. اگر با این شتاب پیش برویم پیش بینی‌ها می گوید این نسبت نسبت در سال ۱۴۰۰ به ۸۸درصد در مقابل ۱۲ درصد می‌رسد.

هزینه وحشتناک زندگی در روستاهای خراسان جنوبی

مدیرکل کمیته امداد خاسان جنوبی وضع این استان را در مقایسه با استان‌های شرقی به مراتب بحرانی تر می خواند و می گوید: خراسان جنوبی به لحاظ وسعت سومین استان کشور است. در هر کیلومتر مربع سرانه جمعیتی ما ۴.۵نفر است یعنی حتی از نیمه شرقی کشور هم بسیار کمتر؛ این آمار در بخش نهبندان به حدود ۲نفر می‌رسد. پس ما استان وسیعی هستیم اما پراکندگی جمعیت بسیار بالاست و مهاجرت هم آمار نگران کننده ای دارد.

وی اضافه می کند: از سوی دیگر ما ۲۰ سال دچار خشکسالی شدیم که کشاورزی و دامداری ما را از بین برده و تولید به جای اینکه از روستا به شهر برود برعکس شده؛ یعنی ما مسیری وارونه را تجربه می کنیم و همه چیز از شهر به روستا می رود. این باعث شده هزینه زندگی در روستاها که خود مولد هستند، بسیار افزایش یابد و به غیر از مسکن همه چیز در روستا گران تر از شهر است.

سلم آبادی می افزاید: البته پراکندگی روستاها باعث شده حمل مصالح هم گران دربیاید و به همین دلیل قیمت ساخت خانه در روستاها حتی نسبت به متوسط کشور هم خیلی بالاتر است. ارائه خدمات و بهداشت و... هم همین طور و قیمت تمام شده را بالاتر می برد.

۱۷۷۹روستا در ۲۰ سال خالی از سکنه شد

سلم آبادی با اشاره به برخی تاثیرات منفی خشکسالی بر جمعیت خراسان جنوبی و کسب و کار در این استان اضافه می کند: قبل از ۲۰ سال خشکسالی، ۳۵۶۰ آبادی در خراسان جنوبی داشتیم که دارای سکنه بوده اما در حال حاضر ۱۷۷۹ روستای ما خالی از سکنه است. خشک شدن قنات ها و کاهش آب زیرزمینی که همه چیز را متاثر از خود کرده، عامل اصلی این موضوع بوده است. ۴۷درصد از روستاها کلا تخلیه شده است.

۵۰۰ روستا در شرف تخلیه کامل

وی در ادامه می گوید: از میان حدود ۱۹۰۰ روستای باقی مانده، ۴۵۰ روستا با تانکر آبرسانی می‌شود و در شرف تخلیه قرار دارند. ما از ۲۰ سال پیش دچار بحران کم آبی بودیم. بحران آب از زلزله مخرب تر است؛ زلزله ناگهانی و دفعتی فشار می‌آورد اما ما در ۲۰ سال گذشته به طور مستمر دچار زلزله خشکسالی هستیم.

این مسئول می افزاید: میزان یک روز بارندگی در مازندران گاه به اندازه ۷سال بارندگی در خراسان جنوبی است. ما زمین‌هامان شکاف برداشته و سطح آب‌های زیر زمینی بسیار پایین آمده است.

مهاجرت و حاشیه نشینی؛ دو آسیب بزرگ

سلم آبادی اضافه می کند: در سال ۷۵، ۳۸درصد ترکیب جمعیتی ساکن در شهرها بوده و ۶۲درصد روستایی بوده است. اما در سال ۹۵، صاحب ۵۹درصد جمیعت شهری و ۴۱درصد روستایی شدیم. این آمار هشدار جدی است و نشان می دهد چه میزان مهاجرت به شهرها داشته‌ایم. در سال ۹۶ بر اساس آمار ۳۱هزار نفر مهاجر داشتیم که نزدیک به ۴هزار نفر به تهران و به امید کسب و کار مناسب کوچ کرده اند. بسیاری هم به سمت بیرجند می‌روند. ما چهار شهرک بزرگ اطراف بیرجند داریم که دستگرد که تا این اواخر ۱۸۰۰ نفر جمعیت داشته، اکنون بالغ بر ۷هزار نفر جمعیت دارد. همین موضوع را در مهرشهر و حاجی آباد و چهکند شاهدیم که بیشترین آسیب‌ها را در این مناطق داریم.

خطر نابودی برای ۳۴درصد مشاغل مرتبط با کشاورزی

مدیرکل کمیته امداد خراسان جنوبی در ادامه با بیان این مطلب که ۹ درصد مساحت کشور در خراسان جنوبی واقع است می گوید: اما کمتر از یک درصد خانوار کشور در خراسان جنوبی ساکن است. به لحاظ نفرات هم کمتر از یک درصد جمعیت کشور را داریم. ما در خراسان جنوبی ۱۹۷معدن در استان داریم که بسیار حائز اهمیت است، رتبه اول زرشک و عناب را داریم. رتبه دوم زعفران را داریم. رتبه پنجم گل نرگس را داریم اما استانی اقتصادی نیستیم. اقتصاد خراسان جنوبی از قدیم ضعیف بوده است. ما در مجموع نهایتا دو سه مرکز مهم اقتصادی داریم در کل استان. هنوز ۳۴درصد مشاغل ما در کشاورزی است و اگر فکری به حال آن ها نکنیم، احتمال نابودی ۳۴درصد مشاغل وجود دارد و بسیار نگران کننده است و ممکن است اشتغال از بین برود و این زنگ خطری جدی است.

۳۷درصد بیکاران، تحصیلات دانشگاهی دارند

وی می افزاید: ۳۷درصد جویندگان کار در استان فارغ التحصیلان دانشگاهی اند. ما جوانان تحصیل کرده بسیاری داریم اما به دلیل فراهم نبودن زیرساخت های اقتصادی و صنعتی، این جوانان عملا نمی توانند در این استان شغل مناسب پیدا کنند.

جابه‌جایی مواد مخدر با ۱۵۰هزار تومان

سلم آبادی اضافه می کند: ما خراسان جنوبی ۳۳۱ کیلومتر مرز مشترک با افغانستان داریم که هم فرصت است و هم تهدید. اما متاسفانه در خراسان جنوبی بیشتر از تهدیدها برخوردار بودیم. اینجا تقریبا تنها چیزی که مرز ایجاد کرده، قاچاق مواد مخدر است. خیلی از مردها به این دلیل توسط نیروی انتظامی دستگیر شدند و به دلیل حجم بالای قاچاق، مرد خانواده اعدام و زندانی می شود و این خانواده است که آسیب می بیند. الان متاسفانه به دلیل فقر فزاینده در منطقه، گاهی شاهدیم که جابه جایی مواد مخدر با دریافت ۱۵۰ هزار تومان و ۲۰۰ هزار تومان صورت می‌گیرد.

تحکم مرزی افغان‌ها

مدیرکل کمیته امداد خراسان جنوبی با بیان این مطلب که فعال شدن صادرات در مرز یکی از راه های ارتزاق اهالی است می افزاید: صادرات هم عمدتا مربوط به محصولات خارج از استان است فقط نیروی کارگری مال ماست که آن هم افغانستان می‌گوید من کالا را می خرم پس کارگر باید مال من باشد. مثلا دو کارگر از ما و یکی از شما. این آمار پیش از این بدتر هم بود و می گفتند ۱۷ تا کارگر از ما باشد و یکی از شما. در واقع کار در مرز به معنای خالی کردن بار از کامیون های ایرانی و انتقال آن به کامیون های افغان است. به همین دلیل مرز شغل مستقیم و غیر مستقیم خاصی نتوانسته ایجاد کند. حتی صحبت تعطیلی آن هم هست اما استاندار ورود کرده که این اتفاق نیفتد.

وی اضافه می کند: آسیب های ما در مناطق مرزی بیشتر از دیگر مناطق است. میزان بالای اعتیاد، نبود مردان و فساد اخلاقی مسائلی است که نمی توان چشم روی آن بست و این موضوع البته از سوی برخی مسئولان نظام و بویژه ائمه جمعه هم تذکر داده شده است.

جنگ بر سر آب

سلم آبادی اضافه می کند: خشکسالی واقعا مردم استان را به نهایت محرومیت رسانده است؛ هم کشاورزی از بین رفته و هم دامداری. کسی نمی تواند حتی گوسفند بخرد. پرسیدیم برای استحمام چه می کنید؟ می گویند ما برای شرب مشکل داریم، اصلا به حمام فکر نمی کنیم. اولین تهدید استان آب است و تا چاره نشود نه ماندگاری مردم نه کشاورزی و نه دامداری درست نخواهد شد. مهاجرت ما در کشور اول خواهد بود و....

جمعیت سالمند ساکن روستاها

مدیرکل کمیته امداد خراسان جنوبی با بیان این مطلب که روستاها با شرایط موجود نمی تواند جوان ها را نگه دارد، می گوید: در روستاهای ما جمعیت سالمند ساکن است؛ خشکسالی اتفاق افتاده ارزش افزوده‌ای برای ماندن باقی نگذاشت. حتی شما ملک بسازید هم به دلیل مهاجرت ارزشش کاسته می شود. تنها چیزی که داریم معادن است که چون صنعت ساختمان سازی تعطیل است نمی شود زیاد روی آن حساب کرد. در منطقه «درح» خورشید و باد مناسب داریم که کمی توربین بادی بگذاریم. ما دالان بادی داریم اما استفاده نشده است. قبلا پنل خورشیدی با ۲۵ میلیون نصب می شد اما الان قیمت آن در تورم به ۴۵ میلیون شده است که چندان مقرون به صرفه نیست.

یک پنجم خانوارهای خراسان جنوبی تحت حمایت کمیته امداد هستند

سلم آبادی در ادامه می گوید: در ۹ماهه اول سال، افراد تحت پوشش ما ۳۱هزار خانوار بوده و ۱۴هزار خانوار در این مدت افزایش پیدا کرده است. در خراسان جنوبی ۷۶۸هزار نفر ساکن هستند که ۲۲۳هزار نفر و ۴۶هزار خانوار تحت پوشش کمیته قرار دارند.

۴۷درصد زنان سرپرست خانوار

وی اضافه می کند: ۶۵درصد جامعه تحت پوشش ما خانم ها هستند. ۴۷درصد خانواده ها سرپرست زن هستند.

سلم آبادی توضیح می دهد: از این مجموع، ۱۳هزار نفر فوت سرپرست داریم. ۱۷۵۰ نفر مطلقه و ۱۷۰۰ نفر زندانی که عمدتا همسرانشان به دلیل مواد مخدر زندانی شده اند. بخشی هم سرباز یا متارکه و بد سرپرست هستند. ما طلاق بسیار زیادی در منطقه داریم. خیلی ها هم دو همسره هستند که همسر اول را بعد مدتی ترک می کند. حتی اگر قانونا طلاق نگرفته باشند.

نیمی از خانوارها، یک نفره هستند

سلم آبادی در ادامه با اشاره به این موضوع که بیشترین کمک ما به خانوارهای یک نفر است توضیح می دهد: ۴۳درصد خانوارها یک نفره است. ۳۳درصد دو نفره است. و نشان می دهد که اکثرا سالمند هستند. ۱۳درصد سه نفره ۶درصد ۴نفره و ۵درصد پنج نفره و بیشتر هستند. آن ها که بیش از پنج نفر هستند عمدتا اهل سنت هستند. ۴۷درصد افراد تحت پوشش سالمند هستند. زیر۱۵سال فقط ۱۲درصد داریم.

درآمد ۵میلیاردی از صندوق های صدقات استان

وی اضافه می کند: قسمت عمده کمک های ما از خارج استان است. ما در هشت ماهه اول امسال، ۳میلیارد و ۱۰۰ میلیون تومان از صندوق های صدقات در استان دریافت کردیم. البته باید بر اساس پیش بینی ها تا پایان سال ۵میلیارد و ۲۰۰ میلیون محقق شود.

سلم آبادی توضیح می دهد: در مجموع در زمینه درآمدهای مردمی ۱۱۲درصد تحقق داشتیم. ۲۲میلیارد و ۸۰۰ میلیون از خارج و داخل استان کمک های مردمی داشتیم. این عدد قابل توجه است اما ما دسترسی به مدیریت مصرف نداریم. فقط اعتبارات صدقه ها مستقیم به دست ما می آید. شما فکر کنید گوشت قربانی به ما برسد. با این نمی شود جهیزیه تهیه کرد. در قسمت زکات هم همین طور. هزینه کرد آن معمولا مشخص می شود. ما نمی توانیم آن را باید مسکن محرومان هزینه کنیم.

وی می افزاید: خیلی ها می گویند این رقم زیاد و قابل توجه است اما ما فقط ۳ میلیارد را می توانیم به اختیار خودمان مدیریت کنیم. با این حال ۲۰درصد رشد در مشارکت های مردمی داشتیم.

ضمانت بانکی مشکل اصلی پرداخت وام اشتغال

مدیرکل کمیته امداد خراسان جنوبی درباره وام های خود اشتغالی می گوید: در حوزه اشتغال محدودیت نداریم. در سربیشه بافت وتلید فرش را به طور گسترده داریم. تسهیلات را پرداخت می کنیم. کسی را نداشتیم که مراجعه کند و ما تسهیلات نداده باشیم؛ اما ما بحث ضمانت ها را داریم. بانک می گوید ضامن باید کارمند باشد. تا مشکل این بخش حل نشود ما با مشکل رو به رو خواهیم بود. ما در سال قبل ۲۸۰۰ وام اشتغال در کل استان پرداخت کردیم که بالغ بر ۴۵میلیارد تومان بود. اما اتفاقی که می افتد مشکل ضمانت بانکی است. ما فقط معرفی داریم و پرداخت با بانک است. این باعث می شود که آن که در بیرجند است یا شهر سربیشه وام را راحت تر می گیرد. این مشکلات را دولت باید حل کند.

وی با اشاره به اعتبارات امسال می افزاید: ما امسال ۱۰۳ میلیارد تومان اعتبار داریم. ما حامی اشتغال از طرح های قابل توجیه هم هستیم اما در عمل مشکلاتی هست که باید حل شود. در حوزه فرش افراد تحت پوشش کمیته امسال ۶۳۷ تخته فرش تولید کردند که می شود ۳ هزار متر مربع و یک میلیارد و ۹۷۰ میلیون تومان ارزش ریالی دارد.

ضریب محرومیت در استان

وی اضافه می کند: وزارت کشور محرومیت ها را در کشور ضریب بندی کرده است. ما ۲۶درصد خانوارهامان در ضریب ۶قرار دارند. ۱۸درصد ضریب هفت، ۱۲درصد ضریب ۸ هستند و ۸.۹درصد ضریب ۹ هستند. اگرچه برخی حتی وضعیت شان به مراتب بسیار بدتر از این ضریب هاست. فقط ۳۳درصد جمعیت استان فاقد ضریب هستند که عمدتا در بیرجند، فردوس و طبس ساکن اند. ما بعد از بشاگرد دومین نقطه ای در کشور هستیم که بیشترین درصد مددجویان ما در مناطق محروم هستند. متاسفانه مراکز شهرستان هامان هم دارای ضریب هستند.