صافی کف پا چیست؟ / ورزش های مناسب کف پای صاف

معمولا وقتی که فرد می ایستد زیر بخش داخلی پا فاصله ای ایجاد می شود و قوس آن کمی بیشتر می شود. در مبتلایان به «صافی کف پا» یا «کف پای صاف»، قوس کف پا کم است یا به کل وجود ندارد.

کف پای صاف تنها در صورتی نیاز به درمان دارد که ناراحتی ایجاد کند، نشانه ای از یک اختلال زمینه ای باشد یا باعث درد قسمت های دیگر بدن شود. البته بسیاری از افراد هم که قوس کف پایشان بسیار کم است یا هیچ قوسی ندارند، در طول زندگی دچار هیچ مشکلی نمی شوند.

اگر صافی کف پا باعث ایجاد علایمی شود، با استفاده از وسایل ساده و انجام تمرینات ورزشی می توان ناراحتی را کاهش داد.برای اینکه اطلاعات بیشتری در مورد علل، علایم و درمان صافی کف پا به دست بیاورید، با این مقاله همراه باشید.

صافی کف پا چیست؟

قوس کف پا در مبتلایان به صافی کف پا بسیار کم یا صفر است. یعنی یک یا هر دو پای آن ها کاملا روی زمین قرار دارد.بخش پایینی پای انسان دارای 33 مفصل است که 26 استخوان مختلف را کنار هم نگه می دارد. این اندام همچنین بیش از 100 عضله، تاندون و رباط دارد.قوس کف پا به پا حالت فنری می دهد و به توزیع وزن بدن در ساق پا و بخش پایینی پا کمک می کند. ساختار قوس، چگونگی حرکت یک فرد را تعیین می کند. قوس پا هم باید محکم باشد و هم انعطاف پذیر، تا خود را با تنش های وارده و تماس با سطوح مطابقت دهد.

صافی کف پا گاهی باعث می شود پا به هنگام ایستادن و راه رفتن به سمت داخل بچرخد. به این وضعیت پرونیشن هم می گویند. البته امکان دارد گاهی پا به سمت خارج هم چرخش پیدا کند.بسیاری از مبتلایان به صافی کف پا هیچ نشانه ای ندارند، اما بعضی دیگر علایم مختلفی را تجربه می کنند که به طور کلی بستگی به شدت بیماری دارد.

درد کف پا، علامت شایع صافی کف پا

شایع ترین علامت صافی کف پا درد آن است. این عارضه معمولا در اثر وارد شدن تنش به عضلات و رباط های متصل آن رخ می دهد.فشارهای غیر طبیعی وارد شده به زانو و لگن هم باعث بروز دردهایی در این مفاصل می شود. اگر مچ پا به داخل بچرخد چنین فشارهایی به زانو و لگن وارد می شود.

درد ناشی از صافی کف پا اغلب روی قسمت های زیر تاثیر می گذارد:

● داخل مچ پا، گاهی به همراه تورم

● قوس پا

● ماهیچه ساق پا

● زانو

● لگن

● بخش پایینی کمر

● بخش پایینی ساق پا

● احساس سفتی در یک یا هر دو پا

صافی کف پا باعث توزیع نامناسب وزن بدن هم می شود. «سایش نامتوازن کفش ها» یا سایش زودهنگام کفش ها به ویژه در یک جهت، از جمله علایم صافی کف پاست. ذکر این نکته بسیار اهمیت دارد که سایش نامتوازن کفش در یکی از جهت ها خود باعث صدمه زدن به پا می شود.

علت صافی کف پا

علل شایع صافی کف پا عبارتند از:

● صافی کف پا ممکن است با انتقال ژن از والدین به فرزندان منتقل شود.

● ضعف قوس کف پا، به این معنی که قوس پا در حالت نشسته مشهود است، اما در حالت ایستاده کف پا کاملا به زمین می چسبد.

● آسیب به بخش پایینی پا یا مچ پا

● بیماری های التهاب مفاصل -آرتریت ها- یا آرتریت روماتویید

● آسیب، اختلال عملکرد، یا «پارگی تاندون تیبیال خلفی»

● بیماری های سیستم عصبی یا عضلانی، مانند فلج مغزی، دیستروفی عضلانی، یا اسپینا بیفیدا

● یکی دیگر از عوارضی که ممکن است باعث صافی کف پا شود، تارسال کوالیژن -چسبیدن استخوان های کف پا به هم- است. این عارضه باعث می شود استخوان های پا به طور غیرمعمولی به هم جوش بخورند و به سختی و صافی کف پا منجر شوند.

معمولا صافی کف پا در دوران کودکی توسط متخصص اطفال تشخیص داده می شود.اگر فرد چاق یا مبتلا به دیابت باشد، بیشتر در معرض ابتلا به صافی کف پاست. البته کف پای صاف در دوران بارداری هم شایع است.با بالا رفتن سن احتمال صاف شدن کف پا وجود دارد. استفاده هر روزه از پا باعث ضعیف شدن تاندون تیبیال خلفی می شود. این تاندون مهم ترین اندام پشتیبان ساختار قوس کف پاست.

ممکن است این تاندون ملتهب -تاندنیت- شود، یا در اثر استفاده زیاد پاره شود. آسیب وارده به تاندون تیبیال خلفی باعث صاف شدن قوس پا خواهد شد.صافی کف پا گاهی در اثر نقصی در رشد کودک، بالا رفتن سن یا پس از بارداری هم ایجاد می شود.

روش تشخیص کف پای صاف در کودکان

اغلب بچه ها و نوزادان کف پای صافی دارند و شما نمی توانید تنها با نگاه کردن به کف پای نوزاد نتیجه بگیرید کف پای او صاف است.در واقع، قوس پا معمولا در ابتدای عمر وجود دارد، اما به طور کامل شکل نگرفته است. قوس باید با گذشت زمان به طور طبیعی شکل بگیرد. چربی اضافی موجود در کف پای نوزاد هم باعث می شود قوس آن مشهود نباشد.اگر کودکی در دوره خردسالی کف پای صافی داشته باشد، این به آن معنی نیست که کف پای او تا همیشه صاف خواهد ماند.با این حال اگر صافی کف پا در اثر رشد ناصحیح استخوان یا عارضه دیگری مانند «اسپینا بیفیدا» باشد، پزشک تلاش می کند عامل زمینه ای را درمان کند.

تشخیص کف پای صاف

مبتلایان به کف پای صاف که درد و علایم دیگری را تجربه نمی کنند معمولا نیازی به مراجعه به پزشک ندارند.

اما هر کسی که علایم زیر را داشته باشد می بایست با پزشک مشورت کند:

● اخیرا دچار صافی کف پا شده باشد.

● در بخش پایینی پا، مچ پا یا اندام های تحتانی درد داشته باشد.

● علایمی داشته باشد که با پوشیدن کفش های حمایتگر مناسب و با کیفیت بهبود نیابد.

● قوس یک یا هر دو پا کمتر شده باشد.

● احساس سفتی، سختی، سنگینی و انعطاف ناپذیری در کف پا.

بیشتر متخصصان مجرب می توانند با معاینه پا و بررسی وضعیت پا به هنگام راه رفتن و ایستادن بگویند قوس کف پا کم است.پزشک پایتان را از جلو و عقب بررسی خواهد کرد. ممکن است از شما بخواهد روی انگشتان پایتان بایستید تا شکل و نحوه عملکرد هر پا را بررسی کند.بررسی سوابق پزشکی هم برای پزشک بسیار اهمیت دارد. در بعضی موارد تصویربرداری اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی هم تجویز می شود.

ورزش مناسب برای صافی کف پا

متخصص ارتوپد یا فیزیوتراپیست تمرینات ورزشی خاصی را برای مدیریت علایم صافی کف پا یا جلوگیری از ابتلا به آن آموزش می دهد.

آکادمی جراحان ارتوپد آمریکا تمرینات زیر را برای بهبود قدرت و انعطاف پذیری پا و مچ پا توصیه می کند. این تمرینات به کاهش علایم ناشی از صافی کف پا کمک خواهند کرد.

کشش تاندون آشیل

سفت بودن تاندون آشیل باعث چرخیدن پا به سمت داخل می شود. هدف از انجام این تمرین، کشیدن تاندون آشیل و عضلات خلفی ساق پاست.

● روبروی دیوار بایستید و یک دست را روی دیوار هم سطح چشم ها قرار دهید.

● پایی را که قرار است کشیده شود حدود یک قدم جلوتر از دیگری بگذارید و پاشنه پا را کاملا روی زمین قرار دهید.

● زانوی پای جلو را خم کنید تا جایی که کششی در پای عقب احساس کنید.

● 30 ثانیه نگه دارید و سپس 30 ثانیه استراحت کنید. نه بار دیگر این کار را تکرار کنید.

● حتما دقت کنید که پشتتان قوس پیدا نکند و آن را صاف نگه دارید.

● این تمرین را دو بار در روز انجام دهید.

چرخاندن توپ پینگ پنگ زیر پا

● برای این کار به یک صندلی و یک توپ پینگ پنگ یا توپ گلف نیاز دارید.

● روی صندلی بنشینید و پای خود را کاملا روی زمین قرار دهید. توپ را زیر پایتان بگذارید و آن را به مدت 2 دقیقه زیر قوس پا بچرخانید تا رباط پلانتار فاسیا کشیده شود.

درمان کف پای صاف

بعضی از مبتلایان به کف پای صاف، به طور غیر ارادی و خودبخود پای خود را جوری زمین می گذارند که دردی بروز نکند. افرادی که علایمی ندارند معمولا نیاز به درمان ندارند.اگر صافی کف پا باعث درد شود، با استفاده از کفش مناسب و حمایتگر می توان به کاهش درد کمک کرد. کفش های پهن درد را کاهش می دهند.

اگر پا زیاد به داخل چرخیده باشد، کفی های مناسب با ارگونومی پا یا پروتزهای پشتیبانی کننده از قوس پا که به صورت سفارشی و منحصر به فرد برای بیمار ساخته می شود، فشار روی قوس را کاهش داده و درد را کم می کنند. البته، این محصولات تنها علایم را درمان می کنند و فواید طولانی مدتی ندارند.

در کفش افراد مبتلا به تاندونیت تیبیال خلفی گاهی از پروتزهای لبه دار در بخش داخلی پا استفاده می شود. با این کار بار اضافی از روی بافت تاندون برداشته می شود و تسکین بیشتری به همراه می آورد.

استفاده از بریس مچ پا هم برای کاهش التهاب مفید است.

پزشک به برخی افراد توصیه می کند تا بهبودی علایم استراحت کنند و از فعالیتهایی که ممکن است وضعیت پا را تشدید کند اجتناب کنند.در افراد مبتلا به آرتریت یا پارگی تاندون احتمالا مصرف مسکن به همراه استفاده از کفی های طبی علایم را کاهش می دهد. اگر این راه حل ترکیبی پاسخگو نبود، احتمالا نیاز به عمل جراحی خواهید داشت.در بعضی موارد در دوران کودکی رشد استخوان ها مناسب نبوده است که نتیجه آن صافی کف پا در کودکی است که در بزرگسالی هم ادامه پیدا می کند. در چنین موارد نادری برای جداسازی استخوان های جوش خورده نیاز به عمل جراحی است.اگر چاقی باعث صافی کف پا شده باشد، کاهش وزن به کاهش علایم کمک زیادی می کند.

عوارض جانبی کف پای صاف

کسانی که به سایر بیماری های کف پا، مچ پا یا ساق پا مبتلا هستند اگر صافی کف پا هم داشته باشند بیماریشان تشدید می شود. از جمله این بیماری ها که با وجود صافی کف پا تشدید می شوند می توان موارد زیر را نام برد:

● تاندونیت آشیل

● آرتریت مچ پا

● آرتریت بخش پایینی پا

● بونیون

● انگشت چکشی

● پلانتار فاسیا، التهاب رباط های کف پاها

● «تاندونیت تیبیال خلفی»

● شین اسپلینت

صافی کف پا روی نحوه ایستادن، راه رفتن یا دویدن فرد تاثیر می گذارد. در نتیجه احتمال بروز درد در ناحیه لگن، زانو و مچ پا افزایش می یابد.

درمان صافی کف پا در خانه

در مبتلایان به صافی کف پا و افتادگی قوس کف پا می توان با رعایت نکاتی در خانه، علایم را به طور قابل توجهی کاهش داد. این توصیه ها به شرح زیرند:

● کفش هایی بپوشید که برای استفاده شما مناسب سازی شده باشند و در آن ها از پروتزها یا کفی های مناسب استفاده شد باشد.

● وقتی درد آغاز می شود، استراحت، کیسه یخ و داروهای بدون نسخه ضد التهاب غیر استروییدی مانند ایبوپروفن مصرف کنید. اگر داروی دیگری مصرف می کنید یا مشکلات جسمی دیگری دارید، قبل از مصرف مسکن حتما با پزشک خود مشورت کنید.

● از دکتر یا فیزیوتراپیست خود بخواهید که به شما ورزش های کششی خاصی آموزش دهد تا برای انجام فعالیت های شدید با پا آماده شوید.

● عوامل خطرساز در افتادگی قوس پا یا صافی کف پا را درمان کنید یا به حداقل برسانید. از جمله این عوامل می توان به دیابت، فشار خون بالا و چاقی اشاره کرد.

● از فعالیت هایی که باعث اعمال فشار بیش از حد روی پا می شوند، مانند دویدن در جاده ها پرهیز کنید.

از ورزش های پر فشار مانند بسکتبال، هاکی، فوتبال و تنیس دوری کنید.

● آگاه باشید که چه زمانی به کمک نیاز دارید. وقتی درد شدید باشد یا در فعالیت های شما تداخل ایجاد کند حتما می بایست به پزشک مراجعه کنید تا تحت معاینه و درمان قرار بگیرید.

منبع: ایسنا