آرتروز سراغ چه کسانی می‌رود؟/ همه علائم و نشانه‌هایی که می‌گویند سلامت زانوهای‌تان در خطر است

به گزارش رکنا، برای اینکه بدانید بیماری‌تان در چه مرحله‌ای قرار دارد و چه کاری می‌توانید برای آن انجام دهید این مطلب را بخوانید. ما به شما می‌گوییم که آرتروز دقیقا چیست و چه مراحلی دارد، به‌علاوه چطور می‌توانید از شر آن خلاص شوید.

آرتروز چیست؟

استئوآرتریت یا همان آرتروز شایع‌ترین شکل ورم مفاصل است. این عارضه یک بیماری تخریبی مفصل است که بر غضروف انتهای استخوان اثر می‌گذارد. غضروف یک بافت لغزنده است که با ایجاد یک سطح صاف به حرکت نرم و منعطف مفصل‌‌ها کمک می‌کند. سینوویوم و غضروف دو بخش اصلی هر مفصل هستند که به حرکت هرچه بهتر آن کمک می‌کنند. بافت سینوویوم مفصل را پوشش می‌دهد. این بافت با تولید یک مایع سیال، سطح حرکت غضروف را روان کرده و مواد مغذی و اکسیژن موردنیاز غضروف را تامین می‌کند. در افراد مبتلا به آرتروز، غضروف مفصلی به‌تدریج ازبین می‌رود و استخوان زیر آن بدون محافظ می‌ماند. در این شرایط، غضروف به مرور زمان خشک شده و می‌شکند. وقتی غضروف می‌شکند، باعث درد، تورم و مشکلات حرکتی در مفصل می‌شود. این علائم ممکن است به مرور زمان بدتر شوند. آرتروز می‌تواند بر هر مفصلی اثر بگذارد. زانو و لگن شایع‌ترین مفاصلی هستند که دچار این عارضه می‎‌شوند. مفاصل انگشتان دست نیز کوچک‌ترین مفاصل آسیب‌پذیر هستند. مفاصل زانو باعث انعطاف‌پذیری زانو شده و از عضلات زانو پشتیبانی می‌کنند. آرتروز می‌تواند در هر سنی رخ دهد، اما احتمال بروز آن در افراد بالای 65سال بیشتر است. براساس آمار بنیاد آرتروز، از هر دو فرد بزرگسال یک نفر علائم آرتروز زانو را تجربه می‌کند. عوامل خطرزای مشخصی مانند بالارفتن سن، چاقی، آسیب دیدگی قبلی مفاصل، ضعیف بودن عضلات ران و ژنتیک وجود دارد که شانس ابتلای فرد به آرتروز را افزایش می‌دهد.

مراحل آشکار شدن آرتروز زانو

استئوآرتریت یا آرتروز زانو به‌تدریج و طی چند سال رخ می‌دهد. درمان این عارضه دشوار است و اغلب در مراحل اولیه تشخیص داده نمی‌شود، تا اینکه بیماری به مراحل پیشرفته می‌رسد. در این زمان، بیمار علائم آرتروز را به وضوح تجربه می‌کند. آرتروز یک بیماری پیش‌رونده است. افراد مبتلا به آرتروز زانو باید به علائم موجود توجه کرده و با درنظر گرفتن مرحله بیماری‌شان، وضعیت پیش روی خود را کنترل کنند.

مرحله صفر-معمولا آرتروز قابل تشخیص نیست

مرحله صفر دوره‌ای است که آسیب‌دیدگی زانو از طریق معاینه جسمی یا عکسبرداری اشعه ایکس تشخیص داده می‌شود. اشعه ایکس تصاویر دقیقی از استخوان می‌گیرد که پزشک را در امر تشخیص یاری می‌کند. پزشک به کمک این تصاویر تشخیص می‌دهد که فرد دچار آرتروز است یا خیر. در این مرحله، اشعه ایکس نمی‌تواند شدت آسیب‌های وارده را نشان دهد. از این رو، مفاصل زانو سالم به نظر می‌رسند و هیچ نشانه‌ای از آرتروز دیده نمی‌شود.

مرحله یک -آغاز بیماری بدون درد

در این مرحله، یک توده کوچک استخوانی (موسوم به استئوفیت) در ناحیه زانو رشد می‌کند. غضروف ممکن است کمی آسیب‌دیده باشد، اما هیچ نشانه‌ای مبنی بر کاهش فضای بین استخوانی و شکستن غضروف وجود ندارد. در مرحله یک، مبتلایان به آرتروز احساس درد یا ناراحتی نمی‌کنند. حتی تصاویر اشعه ایکس از مفصل نیز نرمال به نظر می‌رسند.

مرحله دو -آشکارشدن دردهای مفصلی

در این مرحله، علائم آرتروز به‌تدریج نمایان می‌شوند و پزشک می‌تواند برخی علائم را به‌طور مشخص مشاهده کند. اشعه ایکس و اسکن مفاصل زانو به وضوح نشان می‌دهد که یک توده استخوانی در ناحیه زانو رشد کرده و غضروف نازک شده است. فضای بین استخوانی کماکان عادی است، اما سطح تماس استخوان و بافت سفت می‌شود. سفت شدن این بخش باعث می‌شود که زانو ضخیم‌تر و متراکم‌تر جلوه کند. این وضعیت با تشکیل یک لایه نازک استخوانی زیر غضروف مفصل همراه است. در این مرحله، افراد مبتلا به آرتروز علائمی مانند سفتی یا درد مفاصل را تجربه می‌کنند. همچنین، ناحیه اطراف مفصل زانو ممکن است کمی سفت و دردناک احساس شود. با اینکه احتمال بروز آسیب‌های جزئی وجود دارد، اما استخوان‌ها به هم ساییده نمی‌شوند. مایع سینوویال هنوز وجود دارد و به کاهش اصطکاک استخوان زانو کمک می‌کند.

مرحله سه -محدودیت‌های حرکتی

در این مرحله، سطح آسیب به غضروف بالاست. فضای بین استخوانی کاهش یافته و اشعه ایکس نشان می‌دهد که غضروف ازبین رفته است.

در مرحله سه، افراد مبتلا به آرتروز زانو ممکن است درد و ناراحتی قابل‌توجهی را حین انجام امور روزانه خود احساس کنند.

دویدن، پیاده‌روی و خم شدن در این حالت باعث ناراحتی می‌شود. افراد مبتلا به آرتروز زانو ممکن است التهاب مفاصل را نیز تجربه کنند. با پیشرفت آرتروز، غضروف نازک‌تر شده و به‌تدریج می‌شکند.

استخوان‌ها نیز در نتیجه این امر ضخیم‌تر می‌شوند و به سمت بیرون رشد می‌کنند. بافت پوشاننده مفصل نیز ملتهب شده و باعث تورم زانو می‌شود. این عارضه به اصطلاح پزشکی سینوویت نامیده می‌شود.

مرحله چهار -آرتروز پیشرفته

این مرحله، پیشرفته‌ترین فاز آرتروز است. در این مرحله، علائم و نشانه‌های آرتروز بسیار قابل‌توجه هستند. فضای بین استخوانی به‌شدت کاهش می‌یابد و غضروف به‌طور کامل ازبین می‌رود. درنتیجه، مفصل سفت شده و التهاب ایجاد می‌شود. اصطکاک بیشتر زانو باعث درد و ناراحتی حین حرکت خواهد شد. تصاویر اشعه ایکس از استخوان و مفاصل زانو این وضعیت را به وضوح نشان می‌دهند. در این مرحله، غضروف بسیار کمی باقی مانده یا به‌طور کامل ازبین رفته است. افراد مبتلا به آرتروز در این مرحله با تشکیل توده استخوانی مواجه شده و درد شدیدی را حین انجام کارهای ساده مانند پیاده‌روی احساس می‌کنند. در موارد حاد، استخوان به‌دلیل ازدست رفتن غضروف تغییر شکل داده و خم می‌شود.

آرتروز زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟

تشخیص آرتروز همیشه ساده نیست. همان‌طور که پیش از این گفته شد، اشعه ایکس ممکن است گاهی مشکلات زانو را نشان ندهد. اگر کسی درد زانو داشته باشد، پزشک سابقه پزشکی شخصی و خانوادگی او را بررسی خواهد کرد و با انجام معاینه فیزیکی و تست‌های لازم، تشخیص نهایی را خواهد داد. معمولا از بیمار خواسته می‌شود هرگونه علائم ازقبیل درد و ناراحتی را گزارش کند. در معاینه فیزیکی، دکتر مفاصل زانو را بررسی می‌کند و یک تست کلی از نحوه حرکت زانو می‌گیرد. هر بخشی که دردناک و متورم باشد، نیاز به بررسی بیشتر دارد. اسکن ام‌آرآی (تصویربرداری مغناطیسی) یا تست مایع موجود در مفاصل نیز به تشخیص علائم اولیه آرتروز کمک می‌کنند. در برخی موارد، آزمایش خون نیز به تشخیص به‌موقع کمک کرده و احتمال ابتلا به بیماری‌های دیگر مانند نقرس و آرتریت روماتوئید را رد می‌کند.

پیشگیری از آرتروز زانو

این روزها دیگر آرتروز بخش جدایی‌ناپذیر پیری محسوب نمی‌شود، البته به شرط وجود ترکیبی از عوامل. عواملی که با تغییر و رعایت آنها می‌توانید خطر ابتلا به آرتروز زانو را کاهش دهید. اجتناب از استفاده بیش از اندازه از مفاصل و حفظ وزن متعادل، مهم‌ترین نقش را در این میان بازی می‌کنند. در صورت داشتن اضافه‌وزن، فشار مضاعفی بر زانوها وارد می‌شود که در صورتی که افراد تا مراحل 3 یا 4 به فکر حل این مشکل نباشند، درمان آن بسیار دشوار خواهد شد. در این مراحل آسیب وارد شده آن‌قدر زیاد است که غیرقابل بازگشت است و اغلب روش‌های درمانی شدید مانند جراحی تنها گزینه‌ پیش‌رو خواهد بود.

درمان آرتروز زانو

گزینه‌های درمان آرتروز بسته به سطح و سرعت پیشرفت این عارضه متفاوت هستند. در مرحله صفر، وقتی که زانو در حالت طبیعی است، هیچ درمانی توصیه نمی‌شود. در صورتی که درد وجود داشته باشد، داروهای مسکن تجویز خواهد شد. در مرحله یک، علائم ممکن است از 6 تا 8هفته طول بکشند و سپس ازبین بروند. در این مرحله، از یک رویکرد محتاطانه برای تسکین درد و ناراحتی استفاده می‌شود. مصرف داروهای بدون نسخه نیز به تسکین درد و ناراحتی کمک می‌کنند. همچنین، تمرینات مشخصی وجود دارد که می‌توانید از آنها برای افزایش قدرت و تحرک مفاصل زانو استفاده کنید. رسیدن بیماری به مرحله 2 ممکن است چندین ماه به طول بینجامد. مصرف داروهای مسکن و انجام فیزیوتراپی رایج‎ترین شیوه‌های درمان هستند. پوشیدن محافظ زانو نیز به کاهش فشار روی سطح تماس مفصل و استخوان کمک می‌کند. افراد مبتلا به آرتروز زانو باید در نحوه انجام فعالیت‌های معمول خود تجدیدنظر کنند تا کمتر دچار درد شوند. تزریق کورتیزون و استفاده از روغن نیز به تسکین درد و ناراحتی کمک می‌کند. آرتروز معمولا پس از 3 تا 6ماه به مرحله 3 و 4 می‌رسد. در این مراحل یا غضروف بسیار کمی باقی مانده یا به‌طور کامل ازبین رفته است. جراحی تعویض مفصل آخرین گزینه‌ای است که برای رهایی از درد آرتروز زانو توصیه می‌شود.