مخدوش کردن پلاک؛ زرنگی یا بی‌اخلاقی؟

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

غلامرضا علی زاده در گفت و گو با ایسنا در بررسی علل و پیامدهای اجتماعی مخدوش کردن پلاک خودرو ، گفت: اخلاق، روابط افراد را لطافت و ظرافت می‌بخشد و حدود ارتباطات سالم را روشن می‌کند. در واقع اخلاق به افراد یاد می‌دهد که آنچه برای ما پسندیده نیست به دیگری نیز روا نداریم و این موضوع نیز صرفا محدود به دینی یا یک جامعه خاص نیست به طوریکه مطرح می‌شود که رسالت تمام ادیان رسیدن به یک اخلاق متعالی، گسترده و فراگیر است. همچنین گفته می شود که اگر سجایای انسانی ثمره محیط است، پس باید محیط را انسانی کرد.

این جامعه شناس با بیان اینکه انسان تحت تاثیر محیط اجتماعی خود قرار می گیرد، گفت: شخصیت ما تحت تاثیر پنج عامل ژنتیک، خانواده، محیط اجتماعی، گروه های همسالان و ... تجریبات بی همتای فردی در زندگی قرار دارد که به غیر عامل ژنتیک سایر موارد تحت تاثیر عوامل اجتماعی شکل می گیرد. زمانی که فرد در یک خانواده آسیب‌دیده چشم باز می کند، پس از آن با آسیب های اجتماعی مبتلابه آن خانواده دست و پنجه نرم می کند و مناسبات حاکم بر روابط خانواده برایش عادی، طبیعی و بهنجار جلوه می‌کند و در این شرایط طبیعتا با آسیب ها رشد کرده و پیامدهای آن را می آموزد و در خود نهادی می‌سازد که در این روند متحمل آسیب ها شده و وی را دچار لطمه جدی می‌سازد.

علی‌زاده با تاکید بر اینکه اخلاق اکتسابی و یادگرفتنی است، گفت: به قول «آیزنک»- روانشناس مشهور-، اخلاق همان بکن و نکن‌هایی است که از دوران کودکی به ما گفته می‌شود و به نوعی وجدان اجتماعی ما راشکل می‌دهد.

وی کژ رفتاری های اجتماعی را تحت تاثیر یادگیری های اجتماعی دانست و در این باره اظهار کرد: معمولا اگر گروه‌های مرجع دچار فساد اخلاقی شوند بازتاب این فساد کل جامعه را دربرمی‌گیرد. پس زمانی که در گروه‌های مرجع بداخلاقی و بی‌اخلاقی وجود داشته باشد این امر به صورت واگیری اجتماعی وارد سایر چرخه‌های اجتماعی و کنش متقابل جامعه می‌شود.

علی‌زاده گفت: زمانی که فرد مجبور است برای تامین هزینه زندگی در محدوده طرح ترافیک یا مناطق دارای محدودیت ساعتی تردد و ... مسافرکشی کند، باید مبلغی برای ورود به طرح پرداخت کند ولی چون به حق یا نادرست احساس می‌کند حقوق اجتماعیش نادیده گرفته شده و این نوع پرداخت نیز موجب بالارفتن هزینه‌های بالاسری او می‌شود و در تامین حداقل معیشت و نیازهای اولیه‌اش دچار مشکل می‌شود. لذا دست به مخدوش کردن پلاک می زند. بسیاری هم مبادی دوربین های ثبت شماره پلاک را دور می زنند و به تعبیری، یک پدیده اجتماعی که به رغم درستی آن از طرف فرد ناروا دانسته می شود می‌تواند عامل بد اخلاقی، زیرپاگذاشتن مقررات اجتماعی و حتی قانون‌شکنی‌های متعدد شود که گاهی شرایط را برای افرادی هم فراهم سازد که از این مسئله برای انجام فعالیت‌های مجرمانه استفاده کنند.

این جامعه شناس با تاکید بر اینکه این نوع رفتارها آموختنی است، گفت: با افزایش فراوانی کژرفتاری، هر گروه اجتماعی در محدوده امکانات در دسترس اقدام به هنجارشکنی می کند و یاد می‌گیرد چگونه قوانین را دور بزند. زیرا مشاهده تقلب‌ها، اختلاس‌ها رانت ها واحتکارها و فرارهای مالیاتی وی رابه انجام این قبیل امور تشویق می‌کند.

وی افزود: در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصادی موجود، شاهد دور زدن قوانین از سوی واردکنندگان، تولید و توزیع کنندگان نیز هستیم که این خود تاثیرات اجتماعی زیادی دارد. به عنوان مثال می بینیم که برخی توزیع و تولیدکنندگان علاوه بر اینکه قیمت محصولات خود را بالاتر برده‌اند، حجم، وزن، مقدار و کیفیت آن را هم کم کردند نتیجه آن باعث می شود که بی اخلاقی و بد اخلاقی در جامعه الگوی مسلط رفتاری شود. از سوی دیگر عدم برخورد با این بی اخلاقی ها مسیر را برای انجام بی اخلاقی‌های دیگر تسهیل می کند.

علی‌زاده گفت: همانطوریکه در مطالب بالا اشاره شد پیش از این افرادی بودند که در مسیر دوربین ها می ایستادند و کمک می کردند که رانندگان دوربین ها را رد کنند و در مقابل مبلغی را دریافت می کردند اما حالا با چسباندن کاغذ یا مخدوش کردن پلاک ، عبور از دوربین ها تسهیل شده است.

وی با تاکید بر این موضوع که جامعه برای اخلاق‌مدار بودن نیاز به سرمایه اجتماعی دارد گفت: سرمایه های اجتماعی در جامعه سقوط کرده است و آثار آن را شدیدا مشاهده می کنیم. اخلاق در جامعه ای رشد می کند که سرمایه و اعتماد اجتماعی در آن رشد کرده و در حد استاندارد های تعریف شده باشد. زمانی که گروه های مرجع غیر واقعی عمل کنند رفتار آن ها در عملکرد اجتماعی بازتاب پیدا می کنند و در جامعه صداقت را رقیق و اخلاق را ضعیف می کند.

این جامعه شناس با بیان اینکه نگرش اخلاقمدار تبدیل به بینش اخلاقمدار و پس از آن تبدیل به رفتار می شود گفت: در حال حاضر اقدامات اخلاقمدارانه غیرعادی جلوه می‌کند. به عنوان مثال برای برخی عجیب است که چرا کسی باید شب، زمانی که خودرویی در خیابان نیست پشت چراغ قرمز بایستد. این افراد در اقلیت قرار گرفته و غیر عادی تلقی می شوند.

وی ادامه داد: گاهی رفتار های نابهنجار در جامعه هنجار نمود می‌کند و گاهی هم ارزش تلقی می شود. می بینیم که گاهی از رفتار های نابهنجار به نام زرنگی یا باهوشی نام برده می شود.

علیزاده در پایان تاکید کرد: گروه های مرجع باید رفتار های اخلاقمدارانه از خود ظاهر کنند چرا که آنچه که ما در رفتار های افراد می بینیم بازتاب اجتماعی است. اگر سجایای انسانی ثمره محیط است پس باید محیط را انسانی کرد. زمانی که محیط انسانی باشد انسان های انصاف گرا رشد می کنند.