حرکت دلار در مسیر تک نرخی شدن/ اقتصاد ایران آماده ارز تک نرخی است؟

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

به گزارش نامه نیوز، در حالی که قیمت دلار در بودجه سال 94 کل کشور 2850 تومان تصویب شده است روز گذشته قیمت مبادلاتی دلار از سوی بانک مرکزی افزایش پیدا کرده و به 2909 تومان رسید. این اتفاق در حالی رخ داد که قیمت دلار مبادلاتی در روز تحویل لایحه بودجه سال 94 کل کشور به مجلس در تاریخ 15 آذر سال گذشته 2693 تومان بود. این موضوع نشاندهنده آن است که از زمان ارائه لایحه بودجه و تصویب دلار 2850 تومان در بودجه نرخ مبادلاتی دلار 216 تومان افزایش یافته است.

این اتفاق در حالی رخ داده است که در تاریخ 21 اردیبهشت سال جاری نرخ مبادلاتی دلار به قیمت مصوب بودجه رسیده و پس از آن به روند صعودی خود و رسیدن به قیمت 2909 تومان ادامه داده است.

به این ترتیب از ابتدای سال جاری و همزمان با اجرای قانون بودجه سال 94 کل کشور و تا پیش از 21 اردیبهشت دولت در ازای فروش دلار به بانک مرکزی و دریافت ریال با کسری دریافت مواجه بوده است اما از این تاریخ به بعد به واسطه افزایش قیمت مبادلاتی دلار، دولت با مازاد دریافت مواجه بوده که این موضوع می تواند به تامین کسری بودجه احتمالی دولت در سال جاری کمک کند.

این اتفاق در حالی در مرکز مبادلات ارزی رخ داده است که در روزهای اخیر دلار آزاد نیز در مدار نزولی قرار گرفته و فاصله نرخ مبادلاتی و آزاد دلار کاهش یافته است. بر همین اساس دلار روز گذشته در بازار آزاد 3300 تومان به فروش رسید و با توجه به تعیین نرخ مبادلاتی 2909 تومان برای دلار، اختلاف این دو به 391 تومان رسیده است.

این در شرایطی است که در زمان تحویل لایحه بودجه کل کشور به مجلس در تاریخ 15 آزاد نرخ دلار آزاد در بازار 3380 تومان بود و با توجه به این که نرخ مبادلاتی دلار در آن تاریخ 2693 تومان بوده است فاصله این دو در زمان تحویل لایحه بودجه 94 به 687 تومان رسیده بود. این موضوع نشان می دهد از زمان ارائه لایحه بودجه 94 تا کنون فاصله دلار آزاد و نرخ مبادلاتی دلار 296 تومان کاهش یافته است.

این اتفاق در حالی رخ داده است که مسئولان بانک مرکزی در ماه های اخیر بر ضرورت یکسان سازی نرخ ارز تاکید کرده و این موضوع را از اولویت های اصلی بانک مرکزی برشمرده اند.

کارشناسنا اقتصادی نیز معتقدند یکی از دلایل اصلی بروز رانت و فساد در اقتصاد کشور چند نرخی بودن کالاهای مختلف است و در صورت یکسان سازی نرخ ارز می تواند از بروز فساد و رانت در بازار ارز جلوگیری کرد.

نمونه بارز این موضوع را نیز می توان در اقدام اخیر دولت در یکسال سازی نرخ بنزین مشاهده کرد. موضوعی که تا پیش از این بسترهای ایجاد رانت را در فضای اقتصادی کشور فراهم آورده بود اما هم اکنون با یکسان سازی نرخ بنزین این فرصت از بین رفته است.

البته یکسان سازی نرخ ارز و پایداری این موضوع نیازمند شرایط مختلفی است. بر اساس مطالعه ای که از سوی دکتر جعفر مجرد معاون سابق ارزی بانک مرکزی صورت گرفته است به‌منظور پایداری و موفقیت سیاست یکسان‌سازی نرخ ارز باید 5 نکته اساسی پس از اجرای سیاست مدنظر قرار بگیرد.

نخستین گام این است که یکسان‌سازی نرخ ارز فرآیند پیچیده‌ای است که اجرای موفق آن مستلزم ایجاد بسترهای مناسب قانونی و اقتصادی و تعدیل رفتار شرکت‌کنندگان بازار است.

گام دوم تداوم نظام تک‌نرخی ارز نیازمند تداوم هماهنگی سیاست‌های پولی، ارزی، مالی و بازرگانی است. سومین گام این است که بانک‌ها باید مدیریت ریسک ارزی خود را تقویت کنند و بانک مرکزی باید بر وضعیت باز ارزی بانک‌ها نظارت مستمر داشته باشد.

بر اساس چهارمین گام به‌دست آمده از مطالعه مذکور یکسان‌سازی نرخ ارز باید با فعال‌سازی نظام شناور مدیریت شده ارز و تعمیق بازار بین بانکی ارز همراه شود.

همچنین گام پنجم مطالعه مذکور دلالت بر آن دارد که زمان یکسان‌سازی نرخ ارز نباید به‌طور دقیق از پیش اعلام عمومی شود و انجام یکباره آن، پس از فراهم شدن پیش‌نیازهای مطرح شده در این سخنرانی، باید موکول به بهبود فضای خارجی موجود شود.