سالیوان در صحرا؛ واشنگتن بازی خاورمیانه را برمی‌گرداند؟

به گزارش اکوایران، روز شنبه، قرار است جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی آمریکا به ریاض سفر کند که بلندپایه‌ترین دیدار یک مقام دولت بایدن از زمان سفر رئیس‌جمهور از ژوئن ۲۰۲۲ است.

به نوشته پایگاه المانیتور، انتظار می‌رود سالیوان با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی دیدار کند. این دو در ۱۱ آوریل تلفنی گفتگو کرده و ماه گذشته نیز برت مک‌گورک، هماهنگ‌کننده امور خاورمیانه و شمال آفریقا برای هماهنگی این سفر به عربستان رفت.

این مقام ارشد آمریکایی در تلاش برای بهبود روابط با ریاض و تقویت یکپارچگی منطقه‌ای، با مقامات امارات متحده عربی و هند همراه خواهد شد.

یک منبع دیپلماتیک به المانیتور گفت: شیخ طحنون بن زاید آل نهیان، مشاور امنیت ملی امارات و رئیس سازمان سرمایه‌گذاری ابوظبی با سالیوان گفتگو خواهد کرد. این منبع گفت که آجیت دووا، مشاور امنیت ملی هند نیز در این مذاکرات حضور خواهد داشت.

ایالات متحده، امارات، هند و اسرائیل بخشی از گروه موسوم به آی۲یو۲ هستند. این ائتلاف در اکتبر ۲۰۲۱ برای همکاری در زمینه آب، انرژی، حمل‌ونقل، فضا، سلامت و امنیت غذایی ایجاد شد. همچنین به عنوان چارچوبی برای مقابله با نفوذ چین در منطقه دیده می‌شود.

با این حال، مقامات اسرائیلی به ریاض نخواهند رفت. عربستان سعودی هنوز روابطش با اسرائیل را عادی نکرده و تلاش‌های آمریکا برای رسیدن به این هدف، با افزایش تنش میان اسرائیل و فلسطینی‌ها متوقف شده است.

همکاری منطقه‌ای

روز جمعه، بلومبرگ گزارش داد که مقامات درباره تنوع زنجیره تأمین و سرمایه‌گذاری پروژه‌های زیرساختی استراتژیک از جمله بنادر، راه‌آهن و مواد معدنی گفتگو خواهند کرد.

این سفر همچنین به دنبال ترمیم روابط تیره‌شده بین ریاض و واشنگتن بر سر چندین موضوع است؛ از جمله تصمیم عربستان سعودی برای کاهش تولید اوپک و قتل جمال خاشقجی.

محمد سلیمان، مدیر برنامه فناوری‌های استراتژیک و امنیت سایبری مؤسسه خاورمیانه به المانیتور گفت که واشنگتن از این سفر دو هدف اصلی دارد. یکی برای نشان‌دادن اینکه روابطش با ریاض علی‌رغم اختلافات اخیر قوی است. مورد دوم واردکردن عربستان سعودی در رویکرد جدید واشنگتن برای ادغام جنوب آسیا و خاورمیانه است.

سلیمان افزود: اگرچه در درازمدت، پیوستن عربستان به آی۲یو۲ اهمیتی استراتژیک دارد، اما یک ضرورت نیست؛ زیرا خود آی۲یو۲ نیز غایت نهایی نبوده، بلکه سازوکاری برای دستیابی به چشم‌انداز ادغام دو منطقه است.

تغییر معادلات

افشین مولوی، کارشناس ارشد مؤسسه سیاست خارجی دانشکده مطالعات پیشرفته بین‌الملل دانشگاه جان هاپکینز گفت که این سفر آزمایشی از درک و نفوذ ایالات متحده بر چشم‌انداز جدید ژئواکونومیک خاورمیانه خواهد بود

مولوی به المانیتور گفت: طی یک دهه گذشته، مسائل ژئوپلیتیک پیشران اصلی منطقه خاورمیانه بوده اما اکنون از برخی جهات، ژئواکونومیک به همان اندازه اهمیت یافته است. حالا عربستان سعودی سوار این لوکوموتیو بوده و حتی در برخی موارد، راننده آن است. برای مثال، نشست امنیت و توسعه جده در سال گذشته، شش کشور شورای همکاری خلیج‌فارس (جی‌سی‌سی) به اضافه مصر، عراق و اردن را گرد هم آورد. گروه‌بندی آی۲یو۲ و افزایش سرمایه‌گذاری‌های جی‌سی‌سی در منطقه، نمونه دیگری از پیش‌قراولی عربستان است.

مولوی گفت: جیک سالیوان به خوبی درک می‌کند که اهمیت ژئواکونومیک منطقه در حال افزایش است؛ زیرا خطر ژئوپلیتیک آن در حال کاهش است. واشنگتن باید از این تغییر حمایت کرده و آن را تشویق کند و به دنبال مشارکت‌های خلاقانه برای تقویت این پارادایم باشد.

وی به کاهش تنش‌ها متأثر از نزدیک‌شدن ایران و عربستان، حل اختلافات قطر و چندین کشور منطقه و مذاکرات پایان جنگ یمن اشاره کرد.

او با اشاره به این تغییرات چشمگیر گفت: البته خطرات ژئوپلیتیکی همچنان وجود دارد، اما به نظر می‌رسد عربستان سعودی در مسیر جدید و متفاوت کاهش تنش در سیاست و افزایش شتاب ژئواکونومیک قرار گرفته است.

مولوی گفت که مدت‌ها بود که واشنگتن نتوانست پتانسیل عظیم منطقه به عنوان نقطه اتصال اقتصاد جهانی و منبع کلیدی سرمایه مازاد رشد در خارج از مرزهای خاورمیانه را درک کند.

مولوی افزود: در این میان، ما همچنان تا مدتی به سوخت‌های فسیلی نیاز خواهیم داشت و عربستان سعودی بزرگ‌ترین تولیدکننده آن خواهد بود. سرمایه‌گذاری‌های سعودی توسعه را سرعت می‌بخشد، اما مهم‌تر از همه، خاورمیانه آرام‌تر می‌تواند راه را برای سرمایه‌گذاری در خارج نیز هموار کند.

روز جمعه، بلومبرگ به نقل از منابع ناشناس گزارش داد که آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا نیز قرار است در ماه ژوئن برای نشست ائتلاف جهانی علیه داعش از پادشاهی سعودی دیدار کند.