چرخش بزرگ متحدان آمریکا در زمین اسد؛ وقتی شرکا ساز مخالف می‌زنند

به گزارش اکوایران، دستور کار سی و دومین اجلاس اتحادیه عرب مملو از موضوعات مختلف بود با این حال، بازگشت بشار اسد، رهبر سوریه به این نهاد و نشستن بر کرسی سوریه آن هم پس از دوازده سال انزوا، همه چیز را در حاشیه قرار داد و هم‌آغوشی اعراب و سوریه را در کانون توجه ها تعریف کرد.

پناهجویان سوری و گسترش شبکه قاچاق؛ چالش اعراب

فارغ از حضور بحث‌برانگیز سوریه در این نهاد منطقه‌ای باید گفت که سه گزاره، بازگشت پناهندگان، مقابله با قاچاق مواد مخدر و برقراری و احیای اقتدار نهادهای دولتی در سوریه را می توان محور اصلی رایزنی های رهبران عربستان، اردن، عراق و مصرپیش از برگزاری این نشست بی سابقه قلمداد کرد. براساس اطلاعات ارائه شده توسط آژانس پناهندگان سازمان ملل، بیش از پنج میلیون آواره سوری در کشورهای هم مرز با سوریه زندگی می کنند.برای کشورهای میزبان پناهندگان در منطقه، چارچوبی که امکان بازگشت سیستماتیک و پایدار پناهندگان به سوریه را فراهم می کند، اولویت اصلی برای تسهیل شرایط اقتصادی و چالش های بازار کار است؛ این همان چالشی است که بازیگرانی چون اردن با آن دست به گریبان هستند.

در جریان گفتگوهایی که پیشتر در نشست قبلی امان برگزار شده بود، طرفین بر تقویت اقتصاد سوریه جهت تشویق پناهجویان برای بازگشت متمرکز بودند. علاوه بر این، اردن خواستار تعریف جدول زمانی مشخص و اقدامات خاص در این باره است؛ اقداماتی چون تعریف پروژه های ثبات و عفو عمومی پناهندگان.

به نوشته شورای آتلانتیک، امید به بازگشت میلیون ها پناهنده به سوریه، بعید است محقق شود.در سال 1995 و بعد از توافق صلح دیتون، تنها نیمی از آوارگانی بوسنیایی حاضر شدند به خانه بازگردند. بالاخص آن که به ادعای گروهی از تحلیلگران گزینه های جایگزین سیاسی و اقتصادی برای سوری ها در کشورشان چندان هم جذاب نیست. 

در این میان علاوه بر مسئله پناهجویان، گسترش شبکه مواد مخدر به موضوعی مهم برای کشورهای حاشیه خلیج فارس تبدیل شده است. اردن نگران است که شبکه های قاچاق مواد مخدر زمینه را برای قاچاق سلاح به این کشور را تسهیل کنند.با این همه شواهد نشان می دهد که مقوله قاچاق مواد مخدر برای ریاض فوریت کم تری داشته، به نظر می رسد این موضوع برای عربستان، موضوع سیاسی یا امنیتی نیست بلکه در چارچوب جنایتی سازمان یافته تعریف شده است.

موضوع مهم دیگری که بازیگران منطقه بر آن متمرکز شده اند، وضعیت گروه های مخالف مسلح و حضور نظامی شان در شمال سوریه است. بیانیه هایی که پیش از نشست جده و امان منتشر شده، نشان دهنده تغییر زبان رهبران عرب علیه نقش ایالات متحده و ترکیه در شمال روسیه است؛ ادبیاتی که بیش از همه در راستای اهداف ایران و روسیه استفاده شده است.

چرخش مواضع متحدان آمریکا

کشورهای عربی در بیانیه های پیشین از پایان دادن به حضور شبه نظامیان خارجی در این کشور می گفتند؛ در آن بازه زمانی این گروه از کشورها خواهان خروج متحدان ایرانی و لبنانی حکومت اسد از این کشور بودند. اما امروز کشورهای عرب که خود در بازگردان سوریه به اتحادیه عرب نقش‌آفرینی داشتند، از ادبیات متفاوتی استفاده می کنند.

این چرخشی آشکار علیه بازیگران غیردولتی فعال در شمال سوریه، گروه‌هایی چون نیروی‌های دموکراتیک سوری فعال در شمال شرق و متحدان نظامی ترکیه و آمریکا است.

نزدیکی مواضع ایران و کشورهای عربی در ارتباط با سوریه

ناظران مدعی‌اند که درخواست غیرمستقیم اعراب برای خروج نیروهای آمریکا و ترکیه از سوریه در ارتباط با ایران و روسیه صدق نمی‌کند. حسام زکی، دستیار دبیر کل اتحادیه عرب اخیرا مدعی شد که درخواست اعراب برای خروج مستشاران نظامی ایران از سوریه کنار گذاشته شد.

موضوعاتی که بدان‌ها اشاره شد، از مهم‌ترین چالش‌های اعراب است هرچند نشست‌های مشورتی پیشین در جده و امان نشان می‌دهد که پیشبرد این اهداف برای اتحادیه عرب به واسطه اختلاف نظرها تا چه اندازه دور از ذهن است. با این همه به ادعای برخی ناظران رهبری ایالات متحده در سوریه  و به طور مشخص در ارتباط با این سه موضوع می‌تواند به کشورهای عرب کمک کند تا در باب مقوله‌ای به تعامل دست یابند تا بدین طریق شرایط مردم زندگی سوریه را بهبود بخشیده و زمینه را برای احیای ساختار دولتی سوریه هموار سازند، گزاره ای که واشنگتن خواهانش نیست.

وقتی اعراب و آمریکا ساز مخالف می‌زنند

به ادعای گروهی از تحلیلگران ایالات متحده امروز باید بر روی تحکیم توافق آتش‌بس دائمی با ترکیه، روسیه و ایران متمرکز باشد تا اطمینان حاصل کند که دولت سوریه  برای بازپس گیری مناطق خارج از کنترل خود دست به کنشی نخواهند زد.به ادعای آن‌ها بازگشت ثبات و امنیت نسبی و افزایش حمایت از بازسازی مناطقی در شمال سوریه که خارج از کنترل دولت این کشور قرار دارد می‌تواند زمینه ساز بازگشت جامعه پناهنده شود.

در همین حال، ایالات متحده با همکاری متحدان عرب خود می‌تواند دولت سوریه و مخالفانش در شمال را برای نیل به توافق تحت فشار قرار دهد.به ادعای این گروه، بازگشت ثبات به شمال سوریه تهدیدهای امنیتی برای ایالات متحده و منطقه را کاهش خواهد داد.