آیا اردوغان به «پیروزی شکست آمیز» دست یافت؟

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، شب اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری، رجب طیب اردوغان سیاستمدار 69 ساله ترکیه، حسابی خسته و بی رمق بود. اما او به خودش فشار آورد و هر جوری بود، توانست برای چند ثانیه با یک سرود انتخاباتی همراه و همنوا شود و با صدای بلند بخواند.

او حسابی بر سر شوق و هیجان آمده بود و از این که با نتیجه 52 درصد به 48 درصد آرای مردم، کلیچدار اوغلو را شکست داده و برای سومین بار رئیس جمهور شده بود، سر از پا نمی شناخت.

با این حال، نه تنها منتقدین و مخالفین، بلکه بسیاری از ناظران سیاسی بی طرف نیز، معتقدند که این بُرد برای اردوغان و حزب او، شباهت چندانی به یک پیروزی طلایی و ارزشمند ندارد. چرا که ترکیه در تنگنای بحران مالی و اقتصادی، راهی برای خروج ندارد و اردوغان از فردای روز برگزاری انتخابات، باز هم با کوهی از مشکلات روبروست و نباید چندان خوشحال باشد. حتی برخی ها پا را از این فراتر نهاده و معتقدند که رئیس جمهور، در موقعیت متناقض و پارادوکسیکال «پیروزی شکست آمیز» قرار گرفته است.

کشور ترکیه , رجب طیب اردوغان , انتخابات 2023 ریاست جمهوری ترکیه , 

پروفسور امید اوزداغ چهره دانشگاهی و پژوهشگر در روابط بین الملل و مطالعات امنیت ملی که حالا به عنوان رهبر حزب ظفر وارد دنیای سیاست شده، از اصطلاح پیروزی پیروس یا ظفر شکست آمیز سخن به میان آورد.

او گفت: «دلیلی برای نومیدی وجود ندارد. اردوغان در میدان سیاست و عمل صرفاً به چیزی دست یافته که نام واقعی آن فتح پیروس یا ظفر شکست آمیز است».

فتح پیروس چیست و چرا اردوغان پیروسی است؟

پیروزی پایریک، ظفر پیروس و اصطلاحات مشابه آن، درباره یک پادشاه مشهور به نام پیروس است. او در سال 270 قبل از میلاد، به جنگ یونانیان رفت و در نبرد آسکولوم، چنان کشتار و خونریزی عظیمی به وجود آورد که نه تنها برای دشمن، بلکه برای ارتش خود او نیز، فلاکت عظیمی به بار آورد.

از آن تاریخ به بعد، پیروزی شکست ‌آمیز یا پیروزی پیروسی به گونه ‌ای از ظفر گفته می ‌شود که هزینه و خسارات آن به اندازه‌ ای است که نمی ‌توان آن را واقعاً یک پیروزی به ‌شمار آورد. این نوع ظفر و غالبیت، یک پیروزی تمام عیار نیست، چرا که برنده متحمل رنج و هزینه ‌های اغراق آمیزی شده است. حالا امید اوزداغ نیز معتقد است که اولاً اردوغان برای تحمیل شکست بر رقیب خود، به شکل غیرقانونی و بدون عدل و انصاف، از تمام امکانات دولتی استفاده کرد و فضای روحی روانی جامعه را به هم ریخت.

دوم این که او فاتح و پیروز به دست آوردن مسئولیتی شده که با کوهی از مشکلات مواجه است و مهمترین آن، بحران اقتصادی و بدهی های خارجی است.   

سیستم در آستانه انفجار است

روزنامه قرار از روزنامه های محافظه کار نزدیک به تیم عبدالله گل و علی باباجان، بیش از هر حوزه ای، بر مسائل اقتصادی متمرکز شده است. این روزنامه در یک گزارش اختصاصی به بررسی شرایط اقتصادی پسا انتخاباتی ترکیه پرداخته و اعلام کرده که ساختار اقتصادی این کشور، در شرایط خطرناکی قرار گرفته است.

کارشناسان از احتمال انفجار تورمی پس از انتخابات صحبت می کنند. استدلال آنها این است که اردوغان، با یک رویکرد کاملاً سیاسی و حزبی و بدون هرگونه توجیه اقتصادی، نرخ سود سپرده ها را بر روی عدد 8.5 درصد فیکس کرده است. اما نه مردم حاضرند با این نرخ پولی به بانک بدهند و نه بانک ها حاضرند تسهیلات بدهند. در نتیجه شرایط بازار برای دلالان و نزول خواران برای کسب نزول 40 درصد مهیا شده است.

کشور ترکیه , رجب طیب اردوغان , انتخابات 2023 ریاست جمهوری ترکیه , 

انتظار می رود تا پاییز آتی، نرخ هر 1 دلار آمریکا در بازار ترکیه به 25 لیره برسد. چنین چیزی به این معنی است که خرید بنزین و پرداخت قبوض برق و گاز برای مردم این کشور، بسیار دشوارتر خواهد شد و با توجه به واردات بالای مواد غذایی، قیمت محصولات اغلب گروه های غذایی در ترکیه، باز هم بالاتر خواهد رفت.  

چندین نهاد مالی بین المللی، در سه ماه گذشته، در گزارش های خود اعلام کرده اند که ریسک سرمایه گذاری و نرخ بیمه وام و تسهیلات برای ترکیه، به طرز عجیبی بالا رفته و بانک های بزرگ، جرات ندارند برای فعالیت و تجارت در ترکیه، تسهیلاتی اختصاص دهند و در صورتی که چنین اقدامی کنند، سود بالایی در نظر می گیرند. در نتیجه تمام بخش های تولید، واردات و صادرات با افزایش ناگهانی هزینه ها روبرو شده اند.

دکتر مراد کوبیلای اقتصاددان مشهور و کارشناس امور مالی  در ترکیه، درباره آخرین تحولات اقتصادی در ترکیه، آمار و اطلاعاتی را به اشتراک گذاشته که نشان دهنده وضعیت دشوار اقتصاد ترکیه  است.

برخی از مهمترین نشانه ها و دلایل بحران اقتصادی ترکیه از دید پروفسور کوبلای از این قرار است:

الف) ترکیه با ثبت رکورد بدهی خارجی 459 میلیارد دلاری در شرایطی قرار گرفته که نه دولت و نه بخش خصوصی، نمی تواند با این وضعیت، ادامه دهد. (از این میزان 203 میلیارد دلار بدهی با سر رسید کمتر از یک سال، دولت اردوغان را در شرایط پر از استرس قرار خواهد داد).

ب) ذخایر بانک مرکزی ترکیه عملاً از بین رفته و دولت اردوغان در هفته ها و ماه های آتی، هیچ ابزاری برای ممانعت از افزایش نرخ دلار در اختیار نخواهد داشت.

ج) مبادلات پولی بین ترکیه و روسیه در مورد تاسیس نیروگاه هسته ای آک کویو و فعالیت مشکوک برخی زرسالارهای روسی در استانبول و آنکارا، اختلال و مشکلاتی به وجود آورده که فعلاً کسی از ماهیت آن اطلاع ندارد. همچنین دولت اردوغان حاضر نیست که در مورد تداوم خرید گاز از روسیه و برخی چانه زنی های بین طرفین، اطلاعات شفافی ارائه دهد.

کوبیلای درباره ذخایر ارزی ترکیه نیز نوشته است: «کل میزان ذخایر ناخالص طلا و ارز 105.1 میلیارد دلار است. ذخایر خالص ارزی ما تنها 2.3 میلیارد دلار است. آخرین باری که خزانه ارزی ما به این سطح سقوط کرد، 21 سال پیش بود که مجبور شدیم توافق نامه صندوق بین المللی پول را امضا کنیم. 15 میلیارد دلار سوآپ از قطر، 5 میلیارد دلار از امارات، 6 میلیارد دلار از چین و 2 میلیارد دلار از کره جنوبی کسب کردیم. سپرده های 5 میلیارد دلاری عربستان، 2 میلیارد دلاری آذربایجان و یک میلیارد دلاری لیبی را هم نباید فراموش کنیم. حدود 36 میلیارد دلار قرارداد سوآپ و سپرده وجود دارد و بدهی گاز 24 میلیارد دلاری از روسیه هم روی گردن ماست.

اقتصاددان مزبور ترکیه همچنین پیش بینی کرده که تنها 6 ماه بعد از انتخابات، دولت اردوغان، ناچار خواهد شد باز هم برای جبران بخشی از کسری منابع ارزی، از قطری ها پول بگیرد و احتمالاً دو موسسه مالی وابسته به خاندان آل ثانی، در ترکیه زمین می خرند و اراضی ترکیه به قیمت ناچیز به آنها فروخته خواهد شد. این در حالی است که ارز مزبور، تنها صرف امور مهم و دارای اولویت حیاتی خواهد شد و راهی برای بازپرداخت دیون خارجی وجود ندارد.

در پایان باید گفت، هم اکنون دولت اردوغان، در حوزه هایی همچون سیاست خارجی، امنیت ملی، بیکاری و مشکلات مرتبط با واردات مواد غذایی نیز در تنگنا قرار گرفته، اما به گواه کارشناسان، بحران اقتصادی موضوع مهمی است که می تواند بیش از هر مساله دیگری اردوغان را در موقعیت آچمز قرار دهد.