نگاه سیاسی اردوغان به عامل انرژی؛ هزینه واردات انرژی ترکیه چقدر است؟-بخش اول

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، تبلیغات گسترده رسانه های ترکیه درباره تبدیل شدن این کشور به کانون انرژی منطقه ادامه دارد. این رسانه ها که غالباً تحت امر اتاق فکر حزب عدالت و توسعه هستند، ادعای اغراق آمیزی مطرح کرده اند که قرار است بر اساس آن ترکیه  تبدیل به «مرکز صادرات گاز جهان» شود!

در تازه ترین مورد درباره قدرت ترکیه در ترانزیت انرژی، شبکه های تلویزیونی و روزنامه های نزدیک به حزب حاکم، اخباری منتشر کرده اند دال بر این که در سفر اخیر اردوغان به بوداپست، سند گازی مهمی بین ترکیه و مجارستان امضا شده است.

بر اساس این سند که با هدایت ارسلان بیرقدار وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه تدوین شده، برهان اوزجان رئیس هیات مدیره بوتاش (شرکت خطوط حمل و نقل نفت و گاز ترکیه) با لازلو فریچ رئیس شرکت ملی انرژی مجارستان، توافق کرده اند که  حمل و نقل گاز طبیعی از ترکیه به مجارستان از سال آینده آغاز شود و این توافق شامل همکاری در زمینه استفاده از زیرساخت‌ های LNG ترکیه و تأسیسات ذخیره‌ سازی گاز طبیعی دو کشور است.

رسانه های آنکارا و استانبول، توافق صادرات گاز به مجارستان را به عنوان یک گام تاریخی و بی نظیر توصیف و به این اشاره کرده اند که ترکیه در میدان انرژی صاحب چنان قدرتی است که حتی به کشورهای دور اروپا گاز می فروشد!

ترکیه همچنین در ماه ژانویه قراردادی را با بلغارستان برای صادرات سالانه 1.5 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به مدت 13 سال امضا کرد.

این در حالی است که در عالم واقعیت، خط انتقال تاناپ که گاز طبیعی جمهوری آذربایجان را از طریق ترکیه به ایتالیا می فرستد، ظرفیت جدیدی برای صادارت ندارد و روسیه هم تعهدی برای افزایش ظرفیت خط لوله ترک استریم نداده است. به عبارتی دیگر یک بار دیگر شاهد این هستیم که دولت اردوغان، به شکل سیاسی و حزبی با مقوله انرژی مواجه می شود و قصد دارد این موضوع را از چهارچوب اقتصاد و حساب و کتاب خارج کرده و آن را به کارت سیاسی و ابزار تهییج عواطف ملی گرایانه تبدیل کند.

اردوغان و تیم او در سال 2022 میلادی، به کمک الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان، بر روی یک پروژه جدی کار کردند که قرار است بر اساس آن، گاز ازبکستان و ترکمنستان نیز از طریق ترکیه به اروپا فرستاده شود. اما با وجود دیدارهای مداوم، این پروژه به نتیجه نرسیده و علاوه بر آن،  محکوم شدن ترکیه در دادگاه پاریس در مورد انتقال غیرقانونی نفت اقلیم کردستان عراق به بازارهای جهانی، عملاً برای آنکارا به یک دردسر حقوقی تبدیل شده است.

کیمیای انرژی و فقر و تورم در ترکیه

برای ما ایرانیان که هزینه ناچیزی بابت قبض گاز پرداخت می کنیم و در عین حال، بنزین ارزان در باک خودرو می ریزیم، درک شرایط دشوار مردم ترکیه برای تامین هزینه بخش انرژِی، سخت است.

اما احتمالاً نگاهی به آمار و ارقام پایین، ما را تا حدودی با مشکلات روزمره ده ها میلیون شهروند ترکیه در بخش انرژی آشنا می کند:

قیمت هر 1 لیتر بنزین 38 لیره

قیمت هر 1 لیتر گازوئیل 36 لیره

هزینه پر کردن کپسول 2 کیلیویی گاز پیک نیک 86 لیره

میانگین قبض ماهانه برق 350 لیره

پایین ترین هزینه سرویس مدارس (مسافت بسیار کوتاه) 1 هزار و 300 لیره.

هزینه ماهانه کارت بدون محدودیت برای سوار شدن به مترو و اتوبوس 1 هزار و 177 لیره.

اگر می بینید در لیست بالا به تاکسی اشاره نشده، به این دلیل است ک اساساً در زندگی روزمره مردم ترکیه، تاکسی، یک پدیده ناشناخته و بسیار لوکس و گرانقیمت است!

معمولاً این توریست های خارجی هستند که از تاکسی استفاده می کنند یا افرادی که یک مورد بسیار حیاتی و اورژانسی برایشان پیش آمده و ناچارند خودشان را سر موقع به مکان مهمی برسانند.

اگر نه در شرایط عادی و طبیعی، نه تنها در استانبول و آنکارا، بلکه در شهرستان ها نیز، به ندرت کسی از تاکسی استفاده می کند. چرا که یک کارگر معمولی استخدام رسمی در ترکیه 12 هزار لیره حقوق ماهیانه دارد اما میلیون ها نفر نیز کف حقوق و دستمزد 11 هزار و 400 لیره ای دریافت می کنند که در مقایسه با هزینه های کمرشکن بخش انرژی  حمل و نقل، درآمد پایین است. با مشاهده این هزینه ها، می توان به خوبی متوجه این واقعیت شد که انرژی و حمل و نقل در ترکیه، تا چه اندازه هزینه بر است.

ترکیه وهزینه سنگین واردات انرژی

صرف اعتبارات سنگین برای واردات انرژی، بزرگترین پاشنه آشیل ترکیه در مسیر توسعه اقتصادی است و این هزینه، سال به سال بالاتری می رود. اسناد رسمی نشان می دهد که ترکیه در سال 2022 میلادی، کمی بیش از 97 میلیارد دلار برای واردات انرژی پول خرج کرده است!

زمانی در می یابیم که این رقم برای ترکیه تا چه اندازه سنگین است که به خاطر بیاوریم معادل دلاری بودجه کل ترکیه در همان سال، تنها 189 میلیارد دلار بوده است! چنین چیزی به این معنی است که هزینه واردات انرژی در ترکیه، نیمی از کل مخارج و مصارف کشور است و اگر احیاناً ترکیه بر فرض محال، در این زمینه خودکفا شود و پولی برای واردات نفت و گاز پرداخت نکند، شتاب توسعه در این کشور، دو برابر خواهد شد و در عین حال، تورم از اقتصاد این کشور، رخت برخواهد بست.

در نتیجه، وقتی که رسانه ها در یک سطح گسترده و کلان، از امکان خودکفا شدن ترکیه برای تامین انرژی صحبت کنند، مردم و به ویژه هواداران حزب حاکم را به سوی این آرزو سوق می دهند که با خاتمه یافتن دوران واردات انرژی، تورم و فقر در ترکیه از میان خواهد رفت و دولت، مبالغ کلانی از درآمدهای خود را به توسعه کشور و کمک به فقرا اختصاص می دهد.

دولت برآمده از حزب عدالت و توسعه در ترکیه در طول سالیان 2021 تا 2023 میلادی، بخش عمده اهداف سیاسی و تبلیغاتی خود را معطوف به انرژی کرده است. به این معنی که ابتدا، اردوغان کشف یک میدان گسترده گازی در دریای سیاه را، به عنوان یک مژده تاریخی با مردم کشورش در میان نهاد و اعلام کرد که با کشف این میدان، شهروندان به ارزان ترین منابع انرژی دسترسی خواهند داشت و هزینه تولید در بخش های صنعتی به شدت پایین می آید.

اردوغان اعلام کرده بود که در سال 2023 میلادی، گاز استخراج شده از دریای سیاه به منازل مردم خواهد رسید و با پایان دوران مصرف گاز وارداتی، هزینه قبوض پایین خواهد آمد. اما هنوز هم چنین اتفاقی نیفتاده است و رئیس جمهور ترکیه ناچار شد به منظور جلب توجه مردم و گذار از پل لغزان انتخابات، اعلام کند که در صورت پیروزی او، شهروندان کشور به مدت دو ماه، گاز مجانی دریافت می کنند. همه اینها در حالی است که حزب عدالت و توسعه بر اساس یک سنت قدیمی حزبی، در بسیاری از مناطق و به ویژه در استان های سرد و فقیر منطقه آناتولی، هر ساله بین هواداران خود، مقادیر فراوانی زغال سنگ رایگان توزیع می کند.

در بخش بعدی به این موضوع خواهیم پرداخت که ادعاهای طرح شده در رسانه های ترکیه مبنی بر کشف چندین میدان نفتی و گازی در مناطق خشکی و دریایی این کشور تا چه اندازه صحت دارد و چرا پرداختن به موضوع اکتشاف نفت برای دولت و حزب حاکم ترکیه به یک خوراک رسانه ای مهم تبدیل شده است.

ادامه دارد...