وداع آک شن ر با حزب "خوب"؛ زنی با خطاهای راهبردی

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، خانم مرال آکشنر رهبر یکی از مهمترین احزاب سیاسی ترکیه، کرسی رهبری را رها کرد و مسئولیت شکست «حزب خوب» در انتخابات اخیر را بر عهده گرفت.

مرال آکشنر به عنوان یک زن سیاستمدار ملی گرا و اقتدارطلب که در دولت ائتلاف اربکان – چیللر، به عنوان وزیر کشور فعالیت کرده بود، در چند سال گذشته به یکی از مهمترین چهره‌های سیاسی ترکیه بدل شد. اما حالا عملاً طومار او در هم پیچیده شد و قرار است فردی دیگر رهبری حزب را بر عهده بگیرد.

آکشنر که به پس از تانسو چیللر نخست وزیر اسبق به عنوان مهمترین سیاستمدار زن تاریخ جمهوری ترکیه بر صحنه سیاست حضور پیدا کرده بود، در سالیان گذشته به شکل جدی بر روند تحولات سیاسی – اجتماعی کشورش تاثیر گذاشت و شواهد نشان می‌دهد که او در انتخابات ریاست جمهوری، لطمات جبران ناپذیری به جبهه مخالفین وارد کرد و در دو دور از انتخابات ریاست جمهوری، عملاً مواضعی اتخاذ کرد که نتیجه و برآیند نهایی آن به نفع اردوغان و به ضرر مخالفین بود. 

مرال آکشنر قبل از کنگره حزب خود و در سخنرانی وداع، اعلام کرد که چند ماه پیش، تهدید به قتل شده است.

رهبر سابق حزب خوب، نگفت که چه کسی یا چه نهاد و گروهی او را تهدید کرده اما بعد از آن اعلام کرد که بارها مخالفت خود را با نظام ریاستی مورد پسند اردوغان اعلام کرده و به باور او، ترکیه در برابر لطمات نظام تمامیت خواهانه ریاستی، تاب نمی‌آورد.

آکشنر همچنین گفت که نه از مسیر باغ و گلستان، بلکه به میدان مین به ایستگاه و موقعیت کنونی رسیده و مرارت‌های بسیاری را تحمل کرده است.

آکشنر به طور ضمنی از متحدین قبلی و حتی از حزب خود انتقاد کرده و گفت: «امروز برای آخرین بار و با خیال راحت و وجدانی آسوده در برابر شما ایستاده‌ام. هر کاری از دستم بر آمده انجام داده‌ام. 

چرا برآمدن آکشنر مهم بود؟

رسیدن به پیروزی و راه یافتن به پارلمان و دولت در فضای سیاسی و حزبی ترکیه، کار آسانی نیست. بسیاری از احزاب قدیمی ترکیه، پس از چندین دهه فعالیت، حتی یک کرسی از ششصد کرسی پارلمان را در اختیار ندارند و چند حزب مهم نیز پس از دهه‌ها تلاش، تنها یکی دو کرسی در اختیار دارند. اما حزب خوب به رهبری خانم آکشنر به عنوان یک حزب جدیدالتاسیس، شصت کرسی به دست آورد که در نوع خود بی‌سابقه بود. اما بعدها، حزب آکشنر دچار اختلافات داخلی شد و بسیاری از نمایندگان، به احزاب دیگر پیوستند. طوری که حالا، حزب مزبور در پارلمان، تنها 38 کرسی دارد.

یکی از مهمترین دلایل اختلافات داخلی حزب خوب، این بود که اغلب سران و چهره‌های قدرتمند حزب، از افرادی بودند که همراه با خود آکشنر، به عنوان مخالفین تداوم رهبری دولت باغچلی، از حزب حرکت ملی گرا انشعاب کرده و جدا شده بودند. اما پس از تاسیس حزب جدید، انسجام کامل به دست نیامد و روند تقسیم قدرت، مورد اعتراض بود.

زیگزاگ و خطاهای استراتژیک آکشنر

مرال آکشنر در طول حیات سیاسی 30 ساله خود، تصمیمات متفاوت و متناقضی گرفته است. او در سال 2001 میلادی به جمع اولیه موسسین حزب عدالت و توسعه پیوست و بر این باور بود که می‌تواند با عبدالله گل و دیگران کار کند. اما درست 3 روز قبل از اعلام موجودیت حزب، قهر کرد و به خانه رفت.

چند سال پس از این واقعه، خانم آکشنر به حزب حرکت ملی رفت و به عنوان یک زن ملی گرا، مورد توجه باغچلی قرار گرفت. ولی این رفاقت هم فقط چند سال طول کشید و آکشنر از باغچلی خواست رهبری را رها کند!

تلاش آکشنر و چند تن دیگر از منتقدین باغچلی برای برگزاری کنگره و برکنار کردن باغچلی به نتیجه نرسید و ناچار به ترک حزب شدند. آنان سپس حزب خوب را به عنوان یک حزب ملی گرا تاسیس کردند و خیلی زود توانستند بخش قابل توجهی از مردم را به سوی خود جلب کنند.

در انتخابات سال 2019 میلادی، مخالفین اردوغان به این جمعبندی رسیدند که از عبدالله گل حمایت کنند و او را رئیس جمهور کنند. اما آکشنر اعلام کرد که با این تصمیم موافق نیست و ترجیح می‌دهد شخصاً نامزد شود!

مخالفین هم از محرم اینجه دفاع کردند و او 15 میلیون رای گرفت. اما آکشنر نهایتاً 3 میلیون و ششصد هزار رای به دست آورد و این در حالی بود که در صورت نامزد شدن گل، پیروزی او قطعی بود.

خطای استراتژیک بعدی آکشنر در انتخابات 2023 میلادی بود. او حاضر شد به عنوان عضو اصلی ائتلاف ملت در کنار کلیچدار اوغلو قرار بگیرد. اما با او دچار اختلاف شد و قهر کرد. این قهر چند روزه لطمه سنگینی به جبهه مخالفین زد و بعد دوباره آکشنر به ائتلاف بازگشت. 

پس از شکست مخالفین، آکشنر همه کاسه کوزه‌ها را بر سر کلیچدار اوغلو شکست و در انتخابات محلی سال 2024 میلادی هم حاضر نشد از امام اوغلو حمایت کند و علاوه بر استانبول، در همه شهرها نامزد معرفی کرد. ولی دچار یک شکست بسیار سنگین شد و حزب خوب، فقط در یک شهر از 81 شهر مرکز استان برنده شد. این همه خطا و تمامیت خواهی، بالاخره صدای سران حزب را درآورد و از او خواستند عرصه را خالی کند.

چه کسانی از رفتن آکشنر نگران شدند؟

دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی گرا و مصطفی دستیجی رهبر حزب ملی گرای وحدت، به شدت از تصمیم آکشنر ناراحت شدند. چرا که اعلام شکست او به معنای ثبت یک شکست جدی برای کل ملی گرایان راست افراطی ترکیه است.

شواهد فعلی، نشان دهنده این است که فارغ از آن که چه کسی رهبر حزب خوب شود، در حال حاضر امید چندانی به ترمیم موقعیت سیاسی – اجتماعی آن وجود ندارد و بعید است که حزب خوب بتواند یک بار دیگر به یکی از کنشگران مهم عرصه سیاسی ترکیه تبدیل شود.