نگاهی به ابعاد بحران سیاسی در کویت

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، «مشعل الاحمد الجابر الصباح»، امیر کویت شامگاه جمعه با صدور فرمانی پارلمان این کشور را به مدت 4 سال منحل و همزمان اجرای برخی مفاد قانون اساسی را نیز موقف کرد. وی در سخنرانی  خود درخصوص اعلام این تصمیم اعلام کرد: همه باید بدانند که هیچ‌کس بالاتر از قانون نیست و هرگز اجازه نخواهم داد که از دموکراسی برای نابودی کشور سوء استفاده شود.

این تصمیم در شرایطی اتخاذ شد که مجلس جدید بعد از انتخاباتی که در دسامبر گذشته برگزار شده بود، طی چند روز آینده فعالیتش را آغاز نماید. براساس گزارش ها ادامه اختلافات میان مجلس و دولت این کشور و تهدیدات ضمنی برخی نماینده ها درخصوص اینکه دولت جدید را قبل از تشکیل تهدید به استیضاح کرده بودند، باعث شد تا امیر کویت به این جمع بندی برسد که بهتر است مجلس را برای 4 سال منحل نماید.

برخلاف برخی اظهارات درباره تشبیه این اقدام امیر مشعل به کودتا، براساس قانون اساسی امیر می تواند با توجه به شرایط خاص دستور انحلال مجلس را برای زمان محدود اجرا کند. همچنین این اقدام در تاریخ بی سابقه نیست و پیش از این هم در سال های 1973 و 1986 پارلمان کویت درپی اختلافات سیاسی میان دولت و مجلس تعطیل شده بود.

با این حال تعطیل شدن مجلس کویت بعد از 38 سال باعث تعجب برانگیز بود؛ چراکه کویت از جنبه سیاسی با دیگر کشورهای جنوب خلیج فارس تفاوت داشت. مجلس کویت برخلاف مجالس انتصابی و مشورتی در کشورهای عربستان، امارات قطر، بحرین، عمان دارای مجلسی انتخابی است که قدرت قانون گذاری دارد. همین ویژگی باعث شده بود مجلس کویت را به نماد تنها دموکراسی در میان اعضای شورای همکاری تبدیل کند که اعتباری برای  این کشور محسوب می شد.

امیر کویت پارلمان را منحل کرد

این تفاوت به نحوه شکل گیری و بسترهای اجتماعی و تاریخی کویت هم بازمی گردد چرا که فضای اجتماعی این کشور با توجه به سنت دریانوردی و تجارت پیشه باعث شده مردمان دولت-شهر کویت در مقایسه با دیگر شیخ نشین های جنوب خلیج فارس که اساسا هویتی برخواسته از قبایل بادیه نشین داشتند، منفتح تر باشند. از سوی دیگر در فضای اجتماعی کویت پدیده ای بنام «دیوانیه ها» وجود دارد که نوعی مراکز تجمع و همنشینی جهت گفتگو میان مردم در هر محله است که همین باعث شده تا در کویت نوعی فرهنگ گفتگو، ریشه تاریخی بیابد.

با این حال طی سال های اخیر اختلافات دولت و مجلس به حد زیادی افزایش یافته بود و ناتوانی در تصمیم سازی و اجرا باعث شده بود که نهاد حاکمیت این کشور ناکارآمد شود. این ناکارآمدی منجر به انتقادات جدی در جامعه این کشور شده بود و بسیاری از مردم کویت تاکید داشتند که کشورشان در مقایسه با قطر، امارات و عمان، دچار عقب ماندگی شده است.همین فضای منتقدانه نسبت به عملکرد مجلس هم باعث شده تصمیم امیر مشعل منجر به واکنش های اجتماعی جدی علیه انحلال 4 ساله مجلس نشود.

با این حال برخی منتقدان باور دارند که تصمیم امیر کویت در راستای فراهم کردن زمینه برای تعیین ولیعهد جدید می باشد و برخی دیگر این امر را به اصلاحات سیاسی مبتنی بر متمرکز کردن قدرت در این کشور مرتبط می دانند. این گروه تاکید می کنند که امیر جدید کویت که سابقه فعالیت به عنوان فردی سیاسی را در کارنامه نداشته و عمده تجربه اش در زمینه های امنیتی (وزارت کشور و گارد ملی) بود، توجهی به ملاحظات سیاسی داخلی و بین المللی نداشته است. با این حال بنظر می رسد کویت در آستانه تجربه فضای جدیدی است و در دوره امارت شیخ مشعل این کشور آبستن تغییراتی مهم و شگرف خواهد بود.