باکو تاکنون تمامیت ارضی ارمنستان را به رسمیت نشناخته است

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، حزب حاکم ارمنستان، عدم اعلام رسمی جمهوری آذربایجان مبنی بر به رسمیت شناختن تمامیت ارضی ارمنستان با ذکر مساحت مشخص را مانعی برای امضای احتمالی پیمان صلح نمی‌داند.

در دیدار سال گذشته در بروکسل با میانجیگری رئیس شورای اروپا، ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر به رسمیت شناختن تمامیت ارضی یکدیگر توافق کردند، با این درک که مساحت ارمنستان 29800 کیلومترمربع و مساحت آذربایجان 86600 کیلومترمربع است. اما بیش از یک سال پس از آن، هیچ مقام رسمی از باکو اعلامیه‌ای مبنی بر به رسمیت شناختن تمامیت ارضی ارمنستان با ذکر مساحت مشخص صادر نکرده است.

آروسیاک جولهاکیان، نماینده مجلس ارمنستان از حزب حاکم «پیمان مدنی»، تأکید می‌کند که این موضوع برای ایروان از اهمیت بالایی برخوردار است، اما همچنین خاطرنشان می‌کند: بسیار مهم است که ما وارد فرآیند تعیین و ترسیم مرز شده‌ایم که در آن به اعلامیه آلماتی ارجاع شده است، یعنی این چارچوب قانونی که این فرآیند باید بر اساس آن انجام شود، به اعلامیه آلماتی ارجاع می‌دهد و این به خودی خود مهم است.

پس از امضای اساسنامه کمیسیون‌های مشترک ارمنستان و جمهوری آذربایجان برای تعیین مرز، ایروان فرآیند تصویب آن را آغاز کرده، اما باکو تاکنون حتی این سند را منتشر نکرده است. طرفین توافق کرده‌اند که تعیین مرز بر اساس اعلامیه آلماتی انجام شود، اما اگر در توافقنامه صلح اصل دیگری تثبیت شود، مراجعه به اعلامیه آلماتی که اصل اساسی در اساسنامه است، نیز تغییر خواهد کرد.

نماینده حزب حاکم ارمنستان از اطلاع نداشتن خود درباره اینکه آیا اصل مذکور در آخرین ویرایش‌های پیش‌نویس توافقنامه صلح نیز مورد توافق قرار گرفته است یا خیر، ابراز بی‌اطلاعی کرد. او پیش از این نیز از عدم وجود توافق در این زمینه سخن گفته بود.

آروسیاک جولهاکیان با اشاره به اظهارات شفاهی رئیس‌جمهور آذربایجان که بدون ذکر مساحت 29800 کیلومترمربع ارمنستان بوده است، این پرسش را مطرح کرد که آیا نگرانی‌هایی مبنی بر اجتناب باکو از به رسمیت شناختن تمامیت ارضی ارمنستان وجود دارد یا خیر.

وی تأکید کرد: باکو در مذاکرات رویکردی سازنده از خود نشان نمی‌دهد و این امر نه‌تنها با عدم اعلام رسمی مساحت مشخص از سوی مقامات آذربایجانی، بلکه با عدم تکذیب توافق قبلی بر سر مساحت 29800 کیلومترمربع برای ارمنستان نیز ثابت می‌شود.

نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان، چهار ماه قبل از سقوط قره‌باغ در سخنانی درباره اهمیت به رسمیت شناختن تمامیت ارضی یکدیگر با ذکر مساحت مشخص، دلیل این امر را عدم پذیرش مساحت 29800 کیلومترمربعی ارمنستان از سوی باکو عنوان کرد و مدعی شد که ایروان نیز مساحت 86600 کیلومترمربعی آذربایجان را به رسمیت نمی‌شناسد. در آن زمان، نخست‌وزیر ارمنستان با استفاده از همین استدلال، تصمیم به رسمیت شناختن تمامیت ارضی آذربایجان، از جمله قره‌باغ کوهستانی را توجیه کرد.

نیکول پاشینیان گفته بود: جمهوری ارمنستان توافق ثبت شده در بروکسل مبنی بر به رسمیت شناختن 86.6 هزار کیلومترمربع مساحت آذربایجان توسط جمهوری ارمنستان را مجدداً تأیید می‌کند و انتظار دارد که آذربایجان نیز به رسمیت شناختن 29800 کیلومترمربع مساحت ارمنستان را مجدداً تأیید کند.

پاشینیان در ادامه اعلام کرد که یکی از اصول مهم برای برقراری صلح بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان، به رسمیت شناختن تمامیت ارضی یکدیگر با ذکر مساحت مشخص است. به گفته وی، این امر به جلوگیری از ابهامات کمک خواهد کرد.

نخست‌وزیر ارمنستان گفت: توافق بر سر به رسمیت شناختن تمامیت ارضی با ذکر اعداد دقیق به همین دلیل حاصل شده است تا نه ارمنستان و نه آذربایجان در هنگام به رسمیت شناختن تمامیت ارضی یکدیگر، ابهاماتی ایجاد نکنند، مثلاً با گفتن اینکه بخشی از خاک کشور دیگر درواقع به آن‌ها تعلق ندارد.

مدت‌زمان طولانی است که ایروان حداقل به طور علنی خواستار آن نیست که باکو در مورد ضرورت به رسمیت شناختن مساحت دقیق خاک ارمنستان صحبت کند، در حالی که برخی از مناطق ارمنی همچنان اشغال شده باقی مانده‌اند. مقامات دولتی ارمنستان امیدوارند که پس از امضای پیمان صلح، نیروهای آذربایجانی از خاک حاکمیتی ارمنستان خارج شوند، اما اطمینانی در این زمینه وجود ندارد.

گفتنی است، در اوایل دهه 1990، مناقشه قره‌باغ منجر به درگیری بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان شد. منطقه قره‌باغ و هفت منطقه مجاور آن در آذربایجان اشغال شد. جمهوری آذربایجان در جنگ 44 روزه در سال 2020 و عملیات یک روزه در سال 2023 کنترل مناطق اشغالی خود را به دست آورد.

در سال‌های اخیر، مذاکرات صلح بین دو کشور با میانجیگری جداگانه اتحادیه اروپا و روسیه در جریان است. هنوز توافق صلحی بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان امضا نشده است.