پیش‌بینی وضعیت خاورمیانه، آمریکا و روسیه در سال 2015

بزرگترین سوالی که جهان عرب در سال 2015 با آن مواجه خواهد بود نگرانی‌ها درباره آینده گروه داعش و چگونگی پیشرفت‌های کمپین جهانی در شکست و مقابله با این خلافت اسلامی خودخوانده است. اوایل سال 2014 مردم به اندازه امروز با "داعش" آشنا نبودند اما اواخر همین سال این گروه با اشاعه تروریسم در سراسر بخش‌های وسیعی از عراق و سوریه به یکی از ترسناکترین گروه‌های سازمان یافته تروریستی مجهز به ابزارهای مدرن تبدیل شد. درسال 2015، با طفره رفتن کشورها از اعزام نیروی زمینی و یا توافقی مشابه، به نظر می‌رسد سوال‌ها و ابهامات درباره موثر و کارآمد بودن کمپین نظامی ائتلافی هم‌چنان مطرح باشند. بدنامی‌ جنگ‌های عراق و افغانستان سیاستمداران را مجبور کرده تا با تکیه بر نیروی هوایی و نیروهای آموزش دیده محلی مجهز به امکانات غربی‌ها امیدوار به شکست داعش باشند. درست است که تشدید حملات هوایی ائتلاف در مسیر عملیات‌های داعش سنگ‌اندازی کرده اما هیچ نشانی از توقف بی‌رحمی و وحشی‌گری این گروه که در سرزمین‌های سنی و جهان عرب نفوذ کرده، دیده نمی‌شود. به علاوه، وضعیت داعش طی سال 2015 تاثیر طولانی‌ مدتی بر سایر نقاط جهان به ویژه شمال آفریقا خواهد داشت؛ جایی که گروه‌های افراطی مذهبی در کشورهای چون لیبی و الجزایر احتمالا به تلاش‌های خود جهت رسیدن به نتیجه‌ای مانند دست‌آوردهای داعش ادامه خواهند داد. در مصر، اخراج اخوان‌المسلمین که در سال 2011 پس از سقوط حسنی مبارک، دیکتاتور مصر قدرت را در دست گرفت، نشانه روشنی از ثبات در برترین قدرت آفریقایی است و کمک خواهد کرد تا امنیت بیشتری در مصر و حتی سایر نقاط این قاره از جمله منطقه مهم شبه‌جزیره سینا استقرار یابد. عامل مهم دیگر در رسیدن به صلح در شرق مدیترانه به چگونگی روند مذاکرات بین اسراییل و کشورهای عربی درباره ایجاد کشوری مستقل به نام فلسطین در کرانه باختری و غزه برمی‌گردد؛ مناطقی که پس از جنگ شش روزه سال 1967 به اشغال اسراییلی‌ها درآمده است. اما با شکست گفت‌وگوها در اواخر سال 2014 و در پی خشونت‌ها در بیت‌المقدس ممکن است شاهد خشونت‌های بیشتری در این منطقه باشیم. روزنامه دیلی تلگراف در ادامه سلسله گزارش‌های خود سپس به پیش‌بینی وضعیت سیاسی آمریکا در سال آتی میلادی پرداخته است. نویسنده مورخ این روزنامه در این تحلیل خود عنوان کرده است که دموکرات‌ها در پی از دست دادن اکثریت مجلس سنا به حالت دفاعی درخواهند آمد و هم‌زمان جمهوری‌خواهان در جهت ارائه تصویری خوشایند از خود تلاش خواهند داد. این تحلیلگر نوشته است: دو مسئله‌ای که ما درباره سیاست‌ آمیکا در سال 2015 از آن‌ ها اطمینان داریم، مسائل خوشایندی نیستند. رییس‌جمهور اوباما باید با کنگره‌ای که اکثریت آن را جهوری‌خواهان تشکیل می‌دهند دست‌و پنجه نرم کند. در حالی که پیش از این اوباما تنها باید با مجلس نمایندگان کنار می‌آمد. این اتفاق به این معنی خواهد بود که نظارت‌های بیشتری بر بحران‌های خارجی و رفتارهای احمقانه سرویس مخفی وجود خواهد داشت. این اتفاق حتی می‌تواند به معنی تلاش‌های جدی برای لغو کردن قوانینی باشد که پیش از این دموکرا‌ت‌ها آن‌ها را تصویب کرده‌اند. در مقابل جمهوری‌خواهان تفسیر خاص خود را از دستورالعمل‌ها در مسائلی مانند کاهش بودجه، حذف نظارت دولت، اصلاح حقوق و تغییرات در نظام آموزشی دارند که انتظار می‌رود اوباما با استفاده از حق وتوی خود از پیشبرد آن‌ها جلوگیری کند. جالب است که تصور می‌شود جمهوری‌خواهان نگران تعطیلی دولت برای بار دیگر باشند و تلاش کنند تا با تاکید بر دستاوردها از رویارویی‌های بی‌وقفه خودداری کنند. چرا؟ چون که انتخابات ریاست‌جمهوری سال 2016 نزدیک است و آن‌ها نمی‌خواهند حزب "نه" لقب بگیرند. بنابراین در سال پیش رو تنش‌هایی وجود خواهد داشت اما هر دو طرف نمایش خوبی از سازگاری خود ارائه خواهند داد. این وقایع ما را به دومین مسئله قطعی در پیش‌بینی خود درباره سیات‌های آمریکا در سال 2015 می‌رساند: انتخابات ریاست‌جمهوری 23 ماه زودتر شروع شده است و ما در آغاز سال 2015 شاهد تصمیم‌گیری‌های سیاستمداران زیادی برای شرکت در انتخابات خواهیم بود. در طرف دموکرات‌ها، این افراد از این منظر مورد توجه هستند: هیلاری کلینتون، جو بایدن و ماوریک الیزابت وارن. در طرف دیگر ما شاهد فعالیت‌ها بیشتری از سوی این گزینه‌ها هستیم: راند پل، سناتور محبوب کنتاکی مورد حمایت مردم؛ تد کروز، سناتور تکزاس؛ جب بوش، فرماندار سابق فلوریدا و برادر جورج بوش، رییس‌جمهور اسبق آمریکا؛ اسکات واکر، فرماندار ویسکانسین؛ بابی جیندال، فرماندار لویزیانا و دومین سرخ‌پوست کنگره؛ پاول ریان، نامزد معاونت رییس‌جمهور در سال 2012؛ اریک سنتروم، دومین نامزد جمهوری‌خواهان پس از میت رامنی در سال 2012؛ کریس کریستی، سخنگوی نطق کلیدی کنوانسیون ملی حزب جمهوری خواه در سال 2012 و مارکو روبیو، فرماندار کوبایی-آمریکایی فلوریدا. در بین مسائل جاری آمریکا، با اشاره به مسائل نژادی و ناآرامی‌های فرگوسن، مهاجرت مسئله مهمی است. مسئله جالب این است که برخی جمهوری‌خواهان تلاش می‌کنند تا حوز‌ه‌های انتخابتی خود را با رویکرد‌های جدیدی در مسائل پلیسی، مواد مخدر و امنیت ملی را‌ه‌اندازی کنند. جالبترین تحول در سیاست‌های آمریکا افزایش رویکرد لیبرالیسم در بین احزاب راست است. اگر در سال 2015 جمهوری‌خواهان بتوانند به اقلیت‌های قومی و جوانان نفوذ کنند آن موقع است که دموکرات‌ها واقعا دچار مشکل شده‌اند. در تحلیل دیگری خبرنگار روزنامه دیلی تلگراف، وضعیت سیاسی روسیه و اوکراین را در سال 2015 پیش‌بینی کرده است. این خبرنگار در پیش‌بینی خود آورده است: با سپری شدن سالی سرشار از تغییرات پر سر و صدا، سال 2015 می‌تواند سال شکست یا پیروزی اوکراین باشد. دولت تازه منتخب این کشور استقلال یافته از شوروی طی تاریخ 23 ساله خود برای اولین بار از پذیرش کرسی کمونیست‌ها در پارلمان خودداری کرد. پترو پوروشنکو، رییس‌جمهور اوکراین متعهد شده تا به رفع نیازهای شدید اقتصادی، قضایی و اصلاحات ضد فساد سرعت بخشد و این کشور 46 میلیونی را از کنترل روسیه خارج کند. این اقدام هرگز آسان نخواهد بود. البته که نخست وزیر این کشور اعلام کرده بود که دولت مجبور خواهد بود تا تمام اقداماتی را که در طول 23 سال گذشته انجام نشده است،‌ تنها طی 23 ماه آتی انجام دهد. اصلاحات شدید به طور قطع برای مردمی که شاهد کاهش شدید ارزش پولی خود تا 400 درصد در سال گذشته بودند بسیار دشوار و دردآور خواهد بود. هم‌چنین با توجه به جنبش‌های اعتراضی وخیم زمستان گذشته، الحاق کریمه و درگیری‌های خشونت‌آمیز در اوکراین صبرها تقریبا رو به پایان است. خبر خوب این است که امروز اوکراین از نظر مدنی بیش از هر زمانی از زمان استقلالش از شوروی فعال‌تر است. جامعه مدنی این کشور به فشار آوردن بر دولت برای اجرای وعده‌هایش یا مواجه شدن با اعتراضاتی دیگر ادامه می‌دهد. در حقیقت درگیری واقعی تلاش برای زنده نگه داشتن این حرکت، پیش از جوش آوردن و سرخوردگی و رسیدن آن به جنبشی خشن‌تر از پیش است. اروپا، آمریکا و روسیه متفق‌القولند که تمایل دارند درگیری‌ها در شرق اوکراین پایان یابد اما در همین حال این درگیری‌ها رو به افزایش است. این جنگ تاکنون جان بیش از 4300 تن را که اکثرا غیرنظامی بوده‌اند گرفته است و چیزی که امروز به چشم می‌آید این است که هیچ کدام از طرفین کوتاه نمی‌آیند. گفت‌وگو بین رهبران شورشیان و دولت مرکزی اوکراین با اتهام وارد کردن طرفین به یکدیگر درباره نقض برنامه صلح ماه سپتامبر هم‌چنان به تعویق می‌افتد. با این تفاسیر به نظر می‌رسد با پیوستن ترانسنیستریا به مولدووا و اوستیای جنوبی به گرجستان، یک جنگ سرد دیگر برای منطقه در راه است. برخلاف سایر جنگ‌های سرد، پتانسیل این جنگ در شرق اوکراین تهدیدی برای طولانی شدن مقابله بین غرب و روسیه و امنیت انرژی محسوب می‌شود. در حقیقت چگونگی واکنش اروپا به دخالت روسیه در اوکراین پیامد‌های گسترده‌تری برای آینده وضعیت اتحادیه اروپا در سیاست‌های خارجی کرملین خواهد داشت.