سه فرضیه برای انتخاب نخست‌وزیر عراق وجود دارد/ با عراق قوی‌تری نسبت به گذشته روبرو هستیم/ حیدر العبادی عراق را از بحران نجات داد/ دولت ملت سازی در عراق زمان بر خواهد بود

به گزارش نامه نیوز محمد اکبری در خبرآنلاین نوشت: انتخابات پارلمانی در عراق روند جدیدی برای گروهها و احزاب سیاسی ایجاد کرده است. جریان سائرون به رهبری مقتدی صدر با پیروزی نسبی در این انتخابات توانست فراتر از پیش بینی ها به مرد اول عراق تبدیل شود و پس از آن مذاکرات برای رسیدن به ائتلافها شکل گرفت. این روند می تواند چندین ماه طول بکشد. آیا روند جدید می تواند به تشکیل دولتی قدرتمند منجر شود؟ باقر حکیم در گفتگو با خبرگزاری خبرآنلاین، چشم انداز دولت آتی را ناظر بر مذاکرات میان جریان‌ها و احزاب بررسی کرده است که در ادامه می خوانید:

انتخابات پارلمانی عراق در سال 2018 اولین انتخابات پس از خروج داعش از عراق بود. به نظرتان این انتخابات فضایی جدید را برای عراق می تواند شکل دهد؟

عراق پس از داعش چند تفاوت اصلی در عراق قبل از داعش داشت. یک؛ تقویت در حوزه امنیتی، ورود نیروهای نظامی به مناطق اهل سنت به‌طور واقعی و این‌که تقریبا از بین رفتن نسبی تروریسم در عراق و مضمحل شدن زمینه‌های شکل‌گیری تروریستی و همینطور امنیت مرزی. فکر می‌کنم این چند شاخص، شاخص‌های مهمی بود. همینطور موضع کردها دربارۀ کرکوک در قبل و پساداعش به نظرم تفاوت فراوانی داشت و این تفاوت‌های عراق پساداعش بود که باعث می‌شد انتخابات چندین برابر در این برهه زمانی اهمیت بالایی پیدا کند.

به نظر میرسید در این انتخابات مشارکت مردم از لحاظ قومیتی دچار تحولات جدیدی شده بود. دلیل این موضوع چیست؟

انتخابات خوبی بود. همین که انتخابات در زمان مقرر و قانونی خود برگزار شد، خودش دستاورد بزرگی است. تعداد قابل توجهی از احزاب سیاسی و برخی از کشورها به دنبال تعویق انتخابات و دلایل مختلفی ازجمله حضور آوارگان در مکان‌های مختلف، خارج از شهرها و مسائل مختلف بودند که به لطف پافشاری و نظر مرجعیت و برخی دیگر از احزاب سیاسی، برگزاری انتخابات در موعد مقرر قانونی خود بود و این خود یکی از دستاوردهای بزرگ بود که محقق شد.

همانطور که کارشناسان معتقد بودند و حتی برخی از مردم در رسانه‌‌ها ماقبل انتخابات سخن می‌گفتند، ما با کاهش مشارکت روبرو بودیم؛ یک چیزی حدود 18 الی 20 درصد با کاهش حضور مردم و مشارکت مردم در انتخابات مواجه بودیم که دلایل مختلفی دارد. بعضی از دلایلش و مهمترین و برجسته‌ترین آن دلایل خدماتی داشت که برخی از مردم معتقد بودند آن چیزی که باید حکومت‌های گذشته ارائه می‌دادند درخصوص نیازهای مردم در امور خدماتی و در حوزه‌های مختلف، محقق نشده و به همین دلیل انتخابات را تحریم کردند و همانطور که محتمل بود، این انتخابات با کاهش مشارکت روبرو خواهد شد که این نیز در انتخابات سال 2018 دیده شد.

نتایج این انتخابات هم دور از انتظار بود و فضای جدیدی را منجر شد. به نظرتان مقتدی صدر چه روندی را برای عراق رقم برند؟

گروه‌های شیعه مانند گذشته در رأس قرار گرفتند. اختلافی که با گذشته وجود داشت، در دوره‌های گذشته ائتلاف نصر به رهبری آقای العبادی در مرتبه نخست قرار گرفته بود. در این دوره آقای صدر با گروه سائرون و پس از آن‌ها گروه‌‌های فتح و گروه‌های آقای عبادی در رأس انتخابات و نتایج انتخابات قرار گرفتند، اما همانطور که اطلاع دارید در رأس قرارگرفتن این گروه‌ها به معنای برنده‌شدن در انتخابات نیست. پیروز انتخابات آن ائتلاف بزرگی است که بتواند نخست وزیری، رئیس جمهور و رئیس پارلمان را انتخاب کند که به نظر من این رویه در حال پیگیری است. تقریبا می‌شود گفت گروه‌ها و احزاب‌های شیعه با هم ائتلاف خوبی را انجام دادند و اتحاد خوبی را کسب کردند. در گام اول بین آقای حکیم و آقای صدر آن ائتلاف شکل گرفت، در گام دوم بین آقای صدر و آقای عامری و در گام سوم بین آقای عبادی و آقای صدر این اتفاق افتاد. تقریبا می‌توان گفت اکثر گروه‌های شیعه با هم هم‌نظر هستند در تشکیل‌دادن ائتلاف بزرگ و موحد. کردها نیز دنبال این رویه هستند که بتوانند ائتلاف کردستان را تشکیل دهند و اهل سنت همینطور.

با این شرایط به نظرتان تلکیف نخست وزیر چه خواهد شد؟ شخص جدیدی انتخاب خواهد شد؟

درخصوص نخست وزیر می‌شود گفت شانس بیشتر را آقای عبادی دارد، به دلیل این‌که در طول زمان ریاست آقای العبادی، حقیقتا مسائل خوبی اتفاق افتاد؛ از جمله خروج داعش، پاکسازی عراق از تروریست ها، مشخص‌شدن تقریبی بحران کرکوک و عقب‌نشینی نیروهای کردی و مدیریت عراق در بحران مالی که با کاهش قیمت نفت روبرو شد. در این مقطع زمانی بحران مالی اتفاق افتاد و مدیریت‌کردن عراق در این دوره مناسب بود و همینطور توازن قوا در داخل کشور توسط احزاب هم به نظر من از کارهای خوبی بود که آقای عبادی انجام داد، اما برخی از گروه‌ها معتقدند که نخست وزیر باید از چارچوب حزبی خارج شود و یک شخص فراحزبی و شخصی که به حزب‌های عراق متصل نباشد به‌عنوان نخست وزیر معین شود. گروه اول روی آقای عبادی همراهی دارند، گروه دوم اصرارشان فردی غیر از آقای عبادی با تفکرات غیرجناحی و فرا حزبی است. گروه سوم معتقدند یک شخصی غیر از حزب الدعوه روی کار بیاید. یعنی نخست وزیر توسط حزب دعوه مدیریت نشود، چرا که از سال 2005 تا به حال نخست وزیری در اختیار حزب دعوه است و بهتر است خارج از حزب دعوه باشد. سه نظر وجود دارد و گروه‌ها در حال رایزنی هستند. اما شانس بیشتر را آقای عبادی برای تصدی پست نخست وزیری دارد.

به نظرتان گروههای شیعی رقابت خاصی را شکل نخواهند داد و با ائتلاف های مشخص شده می توانند روی انتخاب نخست وزیر به راحتی به نتیجه برسند؟ نظر جریان صدر روی نخست وزیری العامری چگونه است؟ ائتلاف مالکی و صدر چطور؟

همانطور که گفتم سه فرضیه وجود دارد برای این‌که چه کسی نخست وزیری را بر عهده بگیرد، اما اینکه جریان صدر و عامری چه فضایی را پیش رو دارند، به نظر من گروه‌های شیعه همه به دنبال ائتلاف هستند، یعنی به دنبال متحدشدن هستند. الان پنج گروه اصلی شیعه یا 80 درصد گروه‌های اصلی شیعه اتحاد خودشان را به دست آورده‌اند، ائتلاف‌های خودشان را شکل دادند که آن ائتلاف بزرگ شیعه شکل بگیرد. تلاش‌ها هم برای این‌که آقای مالکی و آقای صدر هم بتوانند در یک گروه قرار بگیرند با تمام حواشی‌ای که از طرف رسانه‌ها و گروه‌های مختلف وجود دارد، ادامه دارد. این تلاش وجود دارد که گروههای شیعه به صورت متحد در پارلمان حضور پیدا کنند و بتوانند یک رأی داشته باشند و برای تصدی پست نخست وزیری توسط یکی از شیعیان عراقی هم‌نظر باشند.

در کردستان عراق بین احزاب کردی پس از شکست رفراندوم و به نتیجه نرسیدن آن، یک فضای یاس آلودی شکل گرفته بود. این فضا در انتخابات هم ادامه داشت؟ ائتلاف این گروهها چگونه پیش می رود؟

در کردستان عراق باز حزب دموکرات توانست بیشترین آرا را به خود کسب کند، اما صحبت‌هایی روی مسئله تقلب در سلیمانیه و کرکوک شکل گرفته بود. البته بحث تقلب در تمام عراق وجود دارد که تقلب و تخلف هایی ایجاد شده و شکل گرفته که البته گروهی که متصدی کار است، موضوع را دنبال می‌کند، از جمله دادگاه مورد نظر این مبحث را دنبال می‌کند، اما به صورت کلی کردها نیز به تشکیل ائتلاف کردستان امیدوار هستند که بتوانند به صورت واحد و همسو و یک‌نظر و با قدرت در پارلمان آتی حضور پیدا کنند و بتوانند در پارلمان آینده عراق صاحب‌نظر و صاحب تاثیر و نفوذ باشند.

فضای پساداعش در عراق با چند شاخص اصلی روبرو است که به طور کلی مثبت تلقی می شود اما ملت سازی در هر کشوری پس از ایجاد دموکراسی و ایجاد نظام جدید زمانبر است و سریع شکل نمی گیرد و نیاز به یک سری شاخص ها و برهه های زمانی دارد که باید طی شود تا آن روند ایجاد شود. ما با یک عراق یک عراق قوی تری از نظر سیاسی و اجتماعی و حتی اقتصادی در پساداعش روبرو خواهیم بود. اما اینکه بگوییم با یک انتخابات بتوان به یک ملت سازی واقعی رسید نه به این شکل نیست و باید به عراق و قومیتهای مختلف زمان داد تا این روند شکل گیرد.