دو قطبی‌های جذاب ۱۴۰۰؛ صحنه انتخابات ریاست جمهوری چگونه ترسیم می‌شود؟

پایگاه خبری تحلیلی نامه نیوز (namehnews.com) :

گروه سیاسی نامه نیوز: چشم بر هم بزنی وقت انتخابات است و باید یک بار دیگر رئیس جمهور انتخاب کنیم. همین است که فعالان سیاسی به تکاپو افتاده و در حال آماده سازی خود برای ورود به این کارزار هستند. رسانه‌ها نیز وارد فاز گمانه‌زنی شده و مدام از کاندیدا‌های احتمالی اصلاح طلبان و اصولگرایان می‌گویند و می‌نویسند. جدی بودن هر یک از این گمانه‌ها، اما آنجایی معلوم می‌شود که توجه داشته باشیم در همه انتخابات‌های پیش از این رئیس جمهور منتخب در یک سوی دوقطبی تشکیل شده قرار داشته است. بر این اساس بهتر است به جای ردیف کردن یک فهرست بلندبالا درباره دوقطبی‌های احتمالی در ۱۴۰۰ گمانه زنی کنیم. ظریف - احمدی‌نژاد یکی از جذاب‌ترین دوقطبی‌های احتمالی در انتخابات ریاست جمهوری آتی دوقطبی ظریف - احمدی‌نژاد است. به هرحال تا اینجا کار به نظر نمی‌رسد که جریان اصلاح‌طلب کاندیدایی جدی‌تر و قوی‌تر از ظریف داشته باشند. خود ظریف البته در مصاحبه اینستاگرامی با فرید مدرسی تاکید کرد که فقط بر حوزه دیپلماسی مسلط است و بنای رئیس جمهور شدن هم ندارد. این موضوع هم او را از فهرست گمانه‌ها حذف نمی‌کند، زیرا در عالم سیاست در ایران هیچ چیز تا دقیقه نود معلوم نیست و ممکن است یکباره احساس تکلیف کند. اصرار اصلاح طلبان به او نیز می‌تواند او را به صرف نظر از تصمیم فعلی‌اش ترغیب کند. هیچ یک از گزینه‌های طرح شده به عنوان کاندیدای اصلاح طب به اندازه ظریف امکان تایید صلاحیت، جلب حمایت همه طیف‌های اصلاح طلب، رای آوری و دوقطبی سازی ندارد. نه اسحاق جهانگیری که به عنوان معاون اول روحانی پایش در عملکرد ضعیف دولت گیر است و به اعتقاد برخی نوعی مهره سوخته به حساب می‌آید و نه محمد رضا عارف با آن سکوت آزار دهنده خود در مجلس دهم؛ هیچ یک قابلیت جلب رای عمومی را ندارد و از محبوبیت لازم برخوردار نیستند. گزینه‌هایی مثل معین، صفایی فراهانی و ... هم برای تایید صلاحیت کار سختی دارند و تکلیفشان تقریبا روشن است. با این حساب ظریف جدی‌ترین گزینه اصلاح طلبان است. در آن سوی میدان اصولگرایان کاندیدا‌های قوی و قابل توجهی دارند. از سید ابراهیم رئیسی، محمدباقر قالیباف، سعید جلیلی، پرویز فتاح و ... گرفته تا محمود احمدی‌نژاد. برخی از اصولگرایان روی رد صلاحیت احتمال احمدی‌نژاد و دلخوری‌های بین او و مجموعه حاکمیت حساب کرده و وی را چندان جدی نمی‌گیرند. احمدی‌نژاد، اما قابل پیش بینی نیست و به اعتراف بسیاری از کارشناسان سیاسی در جریان اصولگرا بیش از همه دیگر احتمال رای آوری دارد. با این حساب جذاب‌ترین دو قطبی در انتخابات ۱۴۰۰ همین دو قطبی ظریف - احمدی‌نژاد است. ظریف - رئیسی حال اگر فرض بر این بگذاریم که به گفته برخی اصولگرایان هنوز هم راه احمدی نژاد به سیاست رسمی بسته است؛ باید دید که کدام یک ازگزینه‌های مطرح برای انتخابات ۱۴۰۰ قابلیت این را دارند که به جای او در مقابل ظریف قرار گرفته و با ساخت یک دو قطبی قابل اعتنا در برابر جریان اصلاح طلب قد علم کند. این فرد کسی نیست غیر از یک چهره سیاسی که درست مثل ظریف تا اینجای کار گمانه‌ها درباره کاندیداتوری خود را تکذیب کرده است. سید ابراهیم رئیسی قطعا می‌تواند جایگزین خوبی برای او باشد. او هم به اندازه ظریف ممکن است که تحت تاثیر اصرار سیاسیون و جریان متبوع خود از تصمیم فعلی منصرف شده و رضایت دهد که در عرصه دیگری وارد میدان شود. رئیسی در انتخابات قبلی اگرچه به روحانی باخت، اما حدود شانزده میلیون رای آورد در این سه سال گذشته نیز تا می‌توانسته بر این آرا افزوده است. او بعد از انتصاب به عنوان رئیس قوه قضاییه رویه ضد فساد قابل توجهی در پیش گرفت و روز به روز بر محبوبیت خود افزود. رئیسی این روز‌ها یکی از محبوب‌ترین اصولگرایان است و بر اساس نظر سنجی‌ها بیش از سال ۹۶ رای خواهد داشت. بر این اساس او اولین و بهترین جانشین احمدی‌نژاد در دو قطبی مورد بحث است و رقیب خوبی برای ظریف به حساب می‌آید. رئیسی - احمدی‎نژاد گمانه‌زنی درباره دو قطبی‌های احتمالی ممکن نیست اگر فراموش کنیم که وضعیت اصلاح طلبان بسیار ناروشن و بلاتکلیف است. این جریان سیاسی بعد از انتخابات ۹۸ تردید‌های اساسی درباره مشارکت در انتخابات (مشارکت به عنوان کاندیدا و نه رای دهنده) و یا تحریم انتخابات دارد. درست است که طیفی از اصلاح طلبان مثل کارگزاران و یا عارف و همراهانش همیشه مدافع حضور در قدرت هستند و حاضر هستند، اما برخی از سیاسیون در این جریان مثل اتحاد ملتی‌ها بازگشت به جامعه و بازیابی سرمایه اجتماعی را در اولویت می‌دانند. نکته قابل توجه در غیبت برخی اصلاح طلبان این است که دو قطبی اثرگذار بر نتیجه انتخابات دو سوی اصولگرا خواهد داشت. حال باید دید که کدام دو کاندید‌ای اصولگرا قابلیت شکل دادن یک دوقطبی جذاب را دارند. اولین دوقطبی که با این مختصات به ذهن می‌رسد، دو قطبی رئیسی - احمدی‌نژاد است. رقابت بین این دو چهره اصولگرا که هر دو محبوب هستند و رای بسیاری خواهند داشت حتما خیلی تنگاتنگ است و از انتخابات ۱۴۰۰ یک انتخابات به یاد ماندنی می‌سازد. البته به شرط آنکه اجازه ورود احمدی‌نژاد داده شود. قالیباف - احمدی‌نژاد با فرض اینکه امکان بازگشت احمدی‌نژاد داده شود، احمدی نژاد - رئیسی تنها دو قطبی قابل شکل گیری نیست. فراموش نکنیم که رئیسی تنها رئیس قوه اصولگرایی که شانس ریاست جمهوری داشته باشد، نیست و محمدباقر قالیباف را نباید نادیده گرفت. قالیباف نیز همچنان به ریاست جمهوری فکر می‌کند و گویا برنامه‌هایی برای ورود به این مصاف دارد. او اگرچه به تازگی جای لاریجانی را گرفته و رئیس مجلس شده، اما شاید همچنان به پاستور فکر کند. حال اگر رئیسی وارد انتخابات نشود، حتما قالیباف به رقیبی جدی برای احمدی‌نژاد تبدیل خواهد شد. دو کاندیدایی که هر دو از بهشت آمده و سابقه شهردای پایتخت را دارند. گفتن ندارد که همین وجه مشترک از رقابت آنان و مناظرات انتخاباتی یک چالش جدی و نفس‌گیر خواهد ساخت.