حمله دوباره ترامپ به برجام ؛ جمهوریخواهان نقشه جدید کشیده اند

گروه سیاست خارجی نامه نیوز : اگرچه دونالد ترامپ رئیس جمهور سابق آمریکا دیگر در کاخ سفید حضور ندارد، اما کماکان مخالفت خود را با ماهیت توافق هسته ای اعلام می کند. در این میان، سناتورهای جمهوریخواه نیز اکثرا از این موضع( مخالفت با موجودیت برجام) حمایت کرده و نهایت تلاش خود را جهت جلوگیری از احیای این توافق به کار می گیرند. 

ترامپ که اکنون حدود هفت ماه پس از شکست در انتخابات ریاست جمهوری سال 2020 به رقابتهای انتخاباتی بازگشته است،  در نخستین گردهمایی انتخاباتی خود در ایالت اوهایو از سیاست‌های دولت بایدن انتقاد کرده است. بخشی از این انتقادات، مربوط به حوزه سیاست خارجی آمریکاست. ترامپ در این خصوص تاکید کرده است :

" ایران، روسیه و چین به دلیل عملکرد بایدن در حال تحقیر ما هستند. بایدن کشور را به انحطاط کشانده است. دولت بایدن در حال بازگشت به توافق برجام است که این موضوع می‌تواند تهدیدی برای امنیت اسراییل بوده و باعث بروز جنگی بزرگتر شود. من از توافق وحشتناک هسته‌ای ایران خارج شدم. این توافق ۱۵۰ میلیارد دلار در اختیار آن‌ها قرار داد. ما می‌خواهیم دوباره به این توافق احمقانه بازگردیم. حقیقت این است که اگر در انتخابات تقلب نشده بود، ایرانی‌ها ظرف یک هفته با من توافق می‌کردند."

واقعیت امر این است که ترامپ در دوران ریاست جمهوری خود نیز بارها مدعی شده بود در عرض یک هفته، یکماه یا زمانی کوتاه با ایران توافق خواهد کرد اما در نهایت، مغلوب "استراتژی مقاومت فعال" در کشورمان شد. ترامپ تصور می کرد پس از خروج یکجانبه از برجام و اعمال تحریم های یکجانبه علیه کشورمان، قادر خواهد بود ایران را از منظر ضعف، وادار به امضای توافقی بسیار بد و محدود کننده( علیه کشورمان) کند! توافقی که هدف ترامپ از انعقاد آن، "مهار همه جانبه ایران" بود. با این حال، در نهایت رئیس جمهور سابق آمریکا به اهداف خود دست پیدا نکرد. 

دونالد ترامپ  قبل از خروج رسمی از توافق هسته ای نیز در لابی ها و  مذاکرات مختلف خود با برخی سناتورهای کنگره، تروییکای اروپایی و لابی آیپک، به صورت مشخص در صدد تغییر برخی مفاد توافق هسته ای با ایران بر آمده بود. در یکی از این موارد، ترامپ خواستار آن شده بوده که آژانس بین المللی انرژی اتمی بتواند به بهانه بازتفسیر بند T ضمیه اول توافق هسته ای، به اماکن نظامی در ایران دسترسی کامل داشته باشد.فراتر از آن، ترامپ اصرار داشت تاریخ انقضای اعمال برخی محدودیت های هسته ای علیه برنامه هسته ای ایران از بین رفته و این موارد، به محدودیت هایی دائمی تبدیل شوند. تحدید توان منطقه ای و موشکی ایران ، خواسته دیگری بود که ترامپ به دنبال آن بود. تا قبل از خروج رسمی دولت سابق آمریکا از برجام،ترامپ به دبال آن بود تا  موضوع توان موشکی ایران در قالب یک الحاقیه، به توافق هسته ای پیوست شود و یا ترتیبی اتخاذ شود که توان  موشکی ایران محدود شود. 

در هر حال، آنچه ترامپ از آن تحت عنوان " توافق جامع" با ایران سخن می گوید، توهمی بیش نیست.جمهوری اسلامی ایران نشان داده است که هرگز زیر بار این محدودیتها نخواهد رفت. از زمان خروج ترامپ از کاخ سفید، وی بار‌ها به سیاست‌های دولت بایدن انتقاد کرده است. این در حالی است که گرچه بایدن از جنبه کلامی با تهران نرم‌تر سخن می‌گوید، اما همچنان سیاست ظالمانه فشار حداکثری علیه مردم ایران که از دولت ترامپ باقی مانده است را ادامه می‌دهد.اقامات دولت بایدن بار‌ها تاکید کرده اند حتی با بازگشت ایران به برجام حاضر به برداشتن کامل تحریم‌های تهران نیستند.همراهان جوبایدن در کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا در صددند در ابتدا با بازگرداندن ایران به تعهداتش ذیل برجام، بخش کوچکی از تحریم‌ها را به حالت تعلیق درآورند، سپس برداشته شدن تحریم‌های اصلی را منوط به مذاکره درباره موضوعات فرابرجامی( مسائل منطقه ای و موشکی) کنند.با این حال جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده است که تا زمان لغو همه تحریمهای مغایر با برجام ( از جمله تحریمهایی که در دوران ریاست جمهوری ترامپ علیه ایران وضع شده است ) امکان احیای توافق هسته ای وجود ندارد. 

نکته مهم تر اینکه مواضع اخیر ترامپ و جمهوریخواهان آمریکا علیه توافق هسته ای به وضوح نشان می دهد که حتی اگر برجام در دوران ریاست جمهوری بایدن احیا شود، کمترین تضمینی در خصوص "بقای این توافق" در یک دولت جمهوریخواه وجود نخواهد داشت. به عبارت بهتر، چه ترامپ یا چه یک جمهوریخواه دیگر در آمریکا بر سر کار بیاید، قطعا توافق هسته ای را دوباره هدف قرار داده و رسما از آن خارج خواهد شد. این موضوعی است که باید در مذاکرات وین از سوی دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان مدنظر قرار داده شود.به عبارت بهتر، ابطال پذیری توافق هسته ای ، گزاره و موضوعی نیست که کشورمان در محاسبات  خود بتواند به سادگی از کنار آن بگذرد. فراموش نکنیم که این مسئله( خروج از برجام )  یک بار در دوران ریاست جمهوری ترامپ رخ داده است.