مروری بر فرازونشیب‌های رابطه صداوسیما با هاشمی‌ رفسنجانی

انتقاد به رویکرد برنامه‌های رادیو و تلویزیون در قبال آیت‌الله هاشمی رفسنجانی که در مراسم تشییع پیکر وی به اوج خود رسید، از همان بدو اعلام رسمی خبر درگذشتش آغاز شد و اتفاقا شروع آن از خود تلویزیون بود. به گزارش نامه نیوز،در شبی که آیت‌الله هاشمی دعوت حق را لبیک گفت، حجت‌الاسلام سید مهدی طباطبایی، عضو جامعه روحانیت مبارز به شبکه اول آمد و در بخش‌هایی از صحبت‌هایش گفت: «صداوسیما مدام گله می‌کند که چرا مردم ماهواره می‌بینند و چرا بیننده صداوسیما کم شده است، من وظیفه دارم بگویم که صداوسیما اگر از آقای هاشمی تجلیل نکند، مردم را از دست خواهد داد، مردم فقط آن چهار نفری نیستند که شما فکر می‌کنید او تنها یک خبردار و اهل خبر نبود، او مجتهد بود.» این انتقادها که در روزهای بعد از سوی دیگر چهره‌های سیاسی، هنری و اجتماعی چون علی مطهری، ناطق نوری، صالحی و ... ادامه پیدا کرد، در مراسم تشییع پیکر آیت‌الله هاشمی در قالب شعارهایی در نقد صداوسیما عمومیت یافت و حتی فیلمی از مخالفت پسر هاشمی برای گرفتن زیر تابوت پدرش توسط رییس صداوسیما در فضای مجازی انتشار یافت که البته تفسیر آن، در ادامه از سوی خود مهدی هاشمی تکذیب شد. انتقاد از رویکرد صداوسیما در قبال هاشمی در حالی این روزها به‌کرات مطرح می‌شود که در تعدادی از ویدئوهایی که در فضای مجازی از مراسم تشییع پیکر آیت‌الله هاشمی رفسنجانی منتشر شده، رییس صداوسیما در حالی که با آرامش به انتقادهای مردم در این زمینه گوش می‌دهد، قابل مشاهده است و در ادامه هم مصاحبه‌ای از علی‌عسکری منتشر می‌شود که در آن، به نقل از وی آمده است، «انتقادها به صداوسیما را روی چشم می‌گذاریم/عملکردمان را اصلاح خواهیم کرد» (جماران‌نیوز). اما فارغ از نقدهایی که پس از ارتحال آیت‌الله هاشمی از سوی طیف‌های مختلف فکری متوجه صداوسیما می‌شود، نگاهی به تاریخچه حضور او در رسانه ملی از فاصله‌ای حکایت دارد که در این سال‌ها بین این رسانه و یکی از شخصیت‌های برجسته نظام شکل گرفته بود؛ به نحوی که با نادیده گرفتن برنامه‌های تبلیغاتی انتخابات، آخرین حضور جدی رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در یک گفت‌وگوی تلویزیونی به هشت سال قبل برمی‌گردد. پخش سخنرانی‌های آیت‌الله هاشمی رفسنجانی از تلویزیون هم که به تعدادی انگشت‌شمار در سال‌های اخیر اتفاق افتاده، با حاشیه‌های بسیار مواجه بوده که از آن جمله به پخش سخنان وی در مراسم روز زن در سال ۹۴ می‌توان اشاره کرد. محدودیت برای حضور آیت‌ الله هاشمی رفسنجانی در صداوسیما، در این سال‌ها به تایید برادر وی که زمانی خود رییس سازمان صداوسیما بوده، هم رسیده است. محمد هاشمی ۱۹ خرداد ۹۴ مصاحبه‌ای انجام داده و در بخشی از آن اینگونه گفته است: «وقتی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی با وجود آن همه سوابقی که پیش از انقلاب و پس از انقلاب در جنگ و سمت‌های مختلف مدیریتی کشور داشته است و امروز با حکم رهبری، مسئولیت فراقوه‌ای مجمع تشخیص مصلحت نظام را دارد، ممنوع‌البرنامه است و همه‌جا سانسور می‌شود، تکلیف من و سایر فعالان سیاسی و استادان دانشگاه که در این سطوح هستند روشن است. اساسا استراتژی صداوسیما جناحی است، آن هم یک گرایش خاص که حتی در این رویکرد، شخصیت‌های معتدل که وابستگی به جریان خاصی نداشتند یا چهره‌های میانه‌رو اصولگرا که به لحاظ اندیشه، اعتدالی هستند نیز جایی ندارند. این یک استراتژی است که چه از نظر رسانه‌ای و حتی از منظر سیاسی هم عجیب است!» آیت‌الله هاشمی رفسنجانی در سال‌های حیاتش، نگاهی جدی به رسانه‌ای داشت که امام (ره) زمانی تعبیر دانشگاه را برای آن به کار برده بودند. توصیه‌ها و هشدارهای یار دیرین امام (ره) به مدیران صداوسیما در مقاطع مختلف، گاه در قالب انتقادهای جدی مطرح شده است. او در سال ۶۳ در جمع صداوسیمایی‌ها حاضر شد و به مسؤولان صداوسیما هشدار داد و تاکید کرد: «اساس انقلاب اسلامی و تفکر امام بر پایه اطلاع‌رسانی صحیح و مبتنی بر انتقال واقعیات به مردم بود چرا که اگر اینگونه نبود و ما قرار بود با شانتاژ خبری مردم را با خود همراه کنیم قطعا چنین اتفاقی میسر نبود، پس انقلابی که پایه‌اش بر همراهی آگاهانه مردم بوده باید این مسیر را در اطلاع رسانی نظام اسلامی هم ادامه دهد.» بخشی از صحبت‌های او که در پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی قابل مشاهده است، به این شرح است: «به پشت جبهه‌های ما نگاه کنید به پشت جبهه های دشمن نگاه کنید پشت سر سربازان ما فقط ایمان است پشت سر آنها چون اعتماد مردم نیست مجبورند میدان مین بکارند تا سربازان فرار نکنند این تفاوت اطلاع‌رسانی صداوسیمای ما با عراقی‌هاست . - اگر صداوسیمای ما به راه گمراه کردن مردم با گزارش‌های خبری دروغ و بی‌اساس پای گذاشته بود، امروز ما این اطمینان خاطر را در داخل کشور نداشتیم و باید در دو جبهه می‌جنگیدیم. - از ابتدای انقلاب تاکنون هر سال یک جنگ تبلیغاتی را از سوی دشمن از سر گذرانده‌ایم، فقط به‌خاطر آنکه مردم بر صدا و سیمای خود معتمدند و می‌دانند که قصد فریب آنها را ندارد. اگر خدای ناکرده به روزی برسیم که فکر کنیم باید با مردم خود شانتاژ خبری کنیم این درست روزی خواهد بود که دشمن به جنگ تبلیغاتی خود بسیار امیدوار خواهد شد.» صحبت‌های رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام در جمع اعضای هیات دبیران جامعه اسلامی دانشگاهیان ایران نمونه‌های دیگری از اظهار نظر آیت الله هاشمی درباره صداوسیماست. این اظهارات دی ماه سه سال قبل بیان شد که در خلال آن آیت‌ الله هاشمی گفته بود: در حال حاضر برغم وجود حدود ۲۰ کانال تلویزیونی در کشور چون مباحث یک‌جانبه مطرح می‌شود مخاطبان زیادی را جذب نمی‌کند؛ چرا که فحاشی، توهین و اهانت و هیاهو، هیچگاه پاسخ تفکر و استدلال نبوده و نخواهد بود. او در این صحبت‌ها با بیان اینکه «نباید از طرح مباحث جدی در جامعه ترسید»، از تک‌صدایی در صداوسیما و حوزه‌های علمیه به شدت انتقاد و اظهار کرده بود: با این نوع تفکر نه تنها در جا خواهیم زد بلکه عقب‌گرد خواهیم داشت. از دیگر اصطکاک‌هایی که در سال‌های گذشته بین صداوسیما و رییس مجمع تشخیص مصلحت نظام شکل گرفت، درخواست وی برای پاسخگویی به اظهارات محمود احمدی‌نژاد علیه آیت‌الله هاشمی رفسنجانی بود که صداوسیما تحقق آن را به بعد از برگزاری انتخابات موکول کرد و عملا این امر هیچگاه محقق نشد.