درگیری تیروئید بیشتر در خانمها است یا آقایان؟

 دکتر امیر ضیایی ،فوق تخصص غدد و متابولیسم به شرح تیروئید و عوامل موثر در ایجاد آن و همچنین راه های درمان این بیماری پرداخت .

غده تیروئید چیست؟

در تمام افراد سالم غده تیروئید یک غده به شکل بال پروانه در قسمت جلوی گردن می باشد که مسئولیت ترشح موادی به نام هورمون های تیروئید به داخل خون را برعهده دارد که این هورمون ها در عملکرد طبیعی سلولهای بدن و سوخت وساز طبیعی بدن نقش مهمی دارند.

چه اختلالی ممکن است در تیروئید رخ دهد؟

این غده مانند سایر غدد بدن ممکن است دستخوش کم کاری یا پرکاری شده و منجر به علائم مربوط به این اختلالات شود. از طرفی در صورتی که قسمتی از تیروئید رشد بیش از حد معمول داشته باشد باعث برجستگی هایی به نام گره تیروئید می شود که معمولا با عملکرد طبیعی تیروئید همراهی دارد و در بعضی مواقع با کم کاری یا پرکاری تیروئید می تواند همراه باشد.

 این گره ها شیوع بالایی دارند و با افزایش سن شیوع آنها افزایش می یابد و البته در خانمها بیشتر شایع می باشد. این گره ها می تواند منفرد باشند یا به طور متعدد ایجاد شوند. گاهی نیز داخل این گره ها حفره ای از مایع می تواند باشد که به آن کیست می گویند. اکثر موارد این گره ها خوش خیم بوده و مشکلی ایجاد نمی کنند ولی گاهی اوقات در بررسی های انجام شده با سونوگرافی و در مراحل بعدی با نمونه برداری با سوزن به طور سرپایی شواهد وجود سلولهای بدخیم و سرطانی در داخل آن نشان داده می شود که مستلزم خارج کردن کل غده تیروئید می باشد. 

چه عواملی موجب اختلال تیروئید می شوند؟

عوامل مختلفی در ایجاد اختلالات تیروئیدی می توانند موثر باشند که شایعترین عوامل وجود خودایمنی علیه تیروئید می باشد که بر اثر ایجاد آنتی بادی علیه سلولهای خودی تیروئید می باشد. که در این حالت سلولهای تیروئید توسط بدن به اشتباه به عنوان بیگانه شناخته شده و از بین می روند و تخریب می شوند. در نتیجه این اتفاق غده تیروئید می تواند کم کار یا پرکار شود. 

سایر عوامل موثر شامل کمبود ید در تغذیه، بعضی داروها (مانند لیتیم، آمیودارون)، بعضی مواد غذایی (مانند دارچین، قهوه، فلفل، روغن ماهی، کشت سبزیجات آلوده به آفت کش ها، ظروف نگهداری کننده غذا)، سیگار می باشند.

علائم اختلالات تیروئید

کم کاری تیروئید: خستگی، احساس سرمای بیش از حد، یبوست، افزایش وزن، کاهش تمرکز، افسردگی، خشکی پوست و مو، تورم اطراف پلک ها

پرکاری تیروئید: کاهش وزن، عدم تحمل گرما، اضطراب، طپش قلب، اسهال، تعریق بیش از حد، بیرون زدگی چشمها، قرمزی و درد چشمها

گره تیروئید: گاهی در صورت متعدد و بزرگ بودن منجر به علائم تنگی نفس، خشونت صدا

اختلالات تیروئید چگونه تشخیص داده می شوند؟

زمانی که به اختلالات تیروئید شک داریم با مشورت با فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم می توان علت را جستجو کرد. تشخیص بیماری های تیروئید نیازمند اخذ شرح حال، معاینه غده تیروئید و گردن، آزمایشات هورمونهای تیروئید، سونوگرافی گردن و تیروئید در مواقع لازم می باشد. گاهی آزمایشات و تصویربرداری های بیشتر مانند اسکن هسته ای تیروئید برای بدست آمدن تشخیص قطعی لازم است.

آیا سن و جنسیت و سبک زندگی در اختلالات تیروئید موثرند؟

اغلب اختلالات تیروئید به دلیل همراهی با مسائل خودایمنی در خانمها دیده می شود و با افزایش سن بعضی اختلالات مانند گره های تیروئید افزایش می یابند و از طرفی بیماری های خودایمنی در افراد جوانتر مشاهده می شوند. سبک زندگی به سمت استفاده از غذاهای آماده و یا نیمه آماده می تواند روی اختلالات تیروئید اثر سوئی داشته باشد.

آیا اختلالات تیروئید قابل درمان می باشند؟

کم کاری تیروئید با تجویز هورمون تیروئید در قالب قرص تحت نظر پزشک قابل کنترل است. در مورد پرکاری تیروئید بسته به عامل ایجاد آن و سن بیمار و سایر مشخصات فرد و بیماری، درمان های دارویی، جراحی یا تجویز خوراکی ید، رادیواکتیو در یک یا چند جلسه انتخاب می شوند.

در رابطه با گره های تیروئید اغلب نیاز به درمان ندارند مگر شواهد بدخیمی دیده شود یا رشد بیش از حد آن باعث عوارضی مانند اثرات فشاری روی بقیه اعضای داخل گردن مانند راه هوایی و احساس خفگی یا روی مری و احساس گیر کردن غذا شود. از طرفی اگر فرد از نظر ظاهری و زیبایی تمایل داشته باشد می توان اقدام به جراحی کرد.

توصیه شما به افرادی که دارای اختلالات تیروئید هستند.

بیماری کم کاری تیروئید بیماری مزمنی هست که نیازمند مصرف دارو در طولانی مدت می باشد و لذا مصرف منظم و دقیق دارو با رعایت ناشتایی لازم قبل مصرف آن ضروری می باشد. در رابطه با چه پرکاری و چه کم کاری تیروئید لازم است به تواتر معین شده توسط پزشک آزمایشات انجام شود و پی گیری های لازم صورت گیرد. لذا از قطع ناگهانی دارو در هر دو بیماری باید جدا خودداری شود.