پشت پرده جنجالی آزادسازی 3.5 میلیارد دلار بلوکه شده ایران

«دیگر قول نقد برای وعده‌های نسیه نمی‌دهیم». این جمله شاید خلاصه رویکرد دولت سید ابراهیم رئیسی در زمینه مذاکره با غرب در قالب برجام باشد. رئیس‌جمهور 13شهریورماه در این زمینه گفت که «بازگشت به مذاکرات هسته‌ای، در دستور کار دولت او قرار دارد اما این مذاکرات نباید تحت فشار برگزار شود و این را بیان کرد که ما به دنبال مذاکره برای مذاکره نیستیم، به دنبال مذاکرات نتیجه‌محور هستیم. و نتیجه‌ای هم که به دنبالش هستیم این است که تحریم‌ها برداشته شوند.» رئیسی این موضع خود را بارها با ادبیات مختلف تکرار کرد و این پیام را به غرب فرستاد  که« در دیگر بر همان پاشنه سابق نمی‌چرخد» و مذاکره با ایران پیش شرط دارد. بر همین مبنا بود که امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه  2 اکتبر(11 آبان)، در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی، گفت که در سفر اخیرش به نیویورک برای حضور در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد، آمریکایی‌ها مدام به دنبال ارتباط و پیغام رسانی با طرف ایرانی بودند .وی با اشاره به تمایل مقامات دولت جو بایدن برای ارتباط با دولت گفت که «اگر آمریکایی‌ها نیت واقعی دارند بخشی از اموال بلوکه شده ایران را آزاد کنند.» 21 آبان‌ماه بود که علی نادری، مدیرعامل خبرگزاری جمهوری اسلامی در حساب کاربری خود در صفحه توئیتر نوشت: «کمتر از ۱۰۰ روز پس از آغاز دولت سیزدهم، اخیرا بیش از 3.5 میلیارد دلار از منابع مسدود ایران در یکی از کشورها در دسترس قرار گرفته و بخش قابل توجهی از این منابع در حال ورود به چرخه تجاری کشور است». خبری که قمری وفا مدیر روابط عمومی بانک مرکزی آن را به طورتلویحی تایید کرد و نوشت: «امروز حدود یک میلیارد دلار ارز برای واردات کالاهای اساسی اختصاص یافت که بخشی از این یک میلیارد دلار، از محل منابعی است که به تازگی در دسترس بانک مرکزی قرار گرفته است». آخرین تاییدیه این خبر نیز از سوی سخنگوی وزارت امور خارجه بود. خطیب‌زاده دیروز در نشست مطبوعاتی خود درباره این‌که گفته شده 3.5 میلیارد دلار از منابع بلوکه‌شده ایران آزاد شده است، گفت: «منابع متعددی در خارج از کشور داشتیم و داریم که در حال آزادسازی تدریجی آن‌ها هستیم و به صورت تدریجی وارد چرخه اقتصاد شدند و تنها هم از یک منبع نبودند».فارس نوشت:خبر فوق که تقریبا به تایید اکثر منابع رسمی کشور رسیده، حاکی از این است که ایران با گامی مستحکم و با پیش‌شرط‌هایی عملی شده که بعید نیست بخش‌هایی دیگر از آن نیز طی روزهای آینده عملی شود، وارد دور جدید مذاکرات برجامی می‌شود و «بی اعتمادی»که حاصل بدحسابی آمریکایی‌ها بوده،‌ دولت را بر آن داشته است که برخلاف روال 8سال دولت گذشته، نقد مذاکره کند نه نسیه. پول‌هایی که آزاد شده،‌از هر کشوری که بوده قطعا با اجازه آمریکایی ها انجام شده و این بدان معناست که ایستادگی دیپلماتیک دولت، آمریکایی ها را پیش از ورود به عرصه مذاکرات یک گام به عقب رانده است.

امتیاز پنهانی واشنگتن به تهران؟

به هر حال بحث احیای برجام مدت‌هاست با این سؤال مواجه بوده است: چه کسی اول باید چه کند؟ این سؤال از جنبه‌ای به لجستیک احیای برجام و بازگشت طرف‌ها به مفاد توافق مربوط می‌شود و بخشی از آن نیز البته حیثیتی است. از این لحاظ که طرف ایرانی استدلال می‌کند آمریکا بازی را به هم زده و قطعنامه را زیر پا گذاشته و اقدامات ایران در واکنش به اقدامات آمریکا بوده است؛ در نتیجه باید اول آمریکا از قدم‌های پیشین اش عقب بنشیند تا ایران اقداماتی را که همواره در تیم قبلی سیاست خارجی بر بازگشت‌پذیری آن ها تأکید کرده بوده، برگرداند.همزمان شرق نوشت:در چنین شرایطی این احتمال مطرح می‌شود که آمریکا تصمیم گرفته است اجازه آزادسازی این 3.5 میلیارد دلار را از کانال غیررسمی به یکی از این کشورهای بدهکار ایران بدهد تا به این ترتیب ایران با دریافت این مبلغ، امتیاز و پیام مطلوب خود را لااقل تا حدی دریافت کند و در عین حال با رسمیت‌نیافتن و علنی‌نشدن جزئیات آن، هزینه‌های سیاسی هم چه در صحنه داخلی و چه در صحنه بین‌المللی بر دولت آمریکا تحمیل نشود. احتمالی که چندی پیش با توضیح عجیب و ناگهانی وزارت خزانه‌داری ایالات متحده درباره آزادی تقدیم نذورات به حرم امام رضا (ع)نیز مطرح شده بود. به این ترتیب می‌توان احتمال داد چنین خبری یک گام و یک پیام از سوی واشنگتن به نفع ایران و برای جلب رضایت تهران باشد.

ایران خواهان رفع چه تحریم هایی است ؟

 سخنگوی وزارت خارجه  همچنین در حاشیه نشست خبری خود در گفت وگوی اختصاصی با خراسان در پاسخ به این پرسش که ایران دقیقا دنبال رفع یکجا و موثر چه تحریم هایی است؟ توضیح داد: مشکل این جاست که آمریکا هم می خواهد میراث شکست خورده ترامپ در حوزه تحریم ها را حفظ کند و هم به برجام بازگردد که این دو با هم نشدنی هستند یعنی اگر آمریکا مایل است به اتاق برجام برگردد مهم است که تحریم های یک جانبه و فرا سرزمینی را بردارد. دامنه تحریم ها نیز همه تحریم های متناقض با برجام هستند. در بندهای مختلفی از برجام   روابط عادی تجاری ایران با کشورهای دیگر تضمین شده  بنابراین هر تحریمی که این فرایند را تحت تاثیر قرار دهد و چه با متن و چه با روح برجام ناهمخوان باشد باید برداشته شود .وی در پاسخ به این که آمریکایی ها موضوعاتی همچون تحریم های تروریسم و حقوق بشر و... را بهانه و آن ها را خارج از تحریم های هسته ای بیان می کنند که قابل رفع نیستند ، اظهار کرد : این حرف ها بی ارزش هستند . این که شما چه عنوانی روی تحریم بگذارید یک امر داخلی در آمریکاست و ما با تحولات و سیاست داخلی آمریکا کاری نداریم. این که روی یک تحریم اسم موشکی یا حقوق بشر یا هسته ای و... بگذارید یک تقسیم بندی اعتباری برای داخل آمریکاست. از نظر ایران، دولت آمریکا مسئولیت رفع موثر همه تحریم ها را دارد و این اسم ها و برچسب ها از دید ما و همه 1+4 قابل قبول نیست.