واکسن پاستور کواکس پلاس را کجا می توان زد؟

واکسن پاستوکووک پلاس برای مقابله با کرونای او میکرون تولید شده است. کودکان باید واکسن پاستوکووک بزنند. بر اساس نتایج یک مطالعه که سفارش دهنده آن معاونت تحقیقات وزارت بهداشت بود، دوز بوستر «پاستوکووک پلاس» به عنوان دوز بوستر سایر واکسن‌ها پذیرفته شده و تاییدیه کمیته ملی واکسن را دارد و در مورد همه واکسن‌ها از جمله سینوفارم می‌تواند استفاده شود. 10 میلیون دوز واکسن پاستوکووک پلاس تا پایان آذر در کشور تولید شده است. تزریق پاستوکووک ۹۲ درصد از ابتلای شدید به ویروس کرونا پیشگیری می‌کند. در ادامه درباره واکسن پاستوکووک پلاس بیشتر بخوانید.

رئیس انستیتو پاستور ایران گفت: قرارداد تحویل ٨ میلیون دوز واکسن پاستوکووک بسته شده است و ١٠ میلیون دوز واکسن تا پایان آذر تولید کرده‌ایم. با تغییر برنامه وزارت بهداشت برنامه تولید انستیتو پاستور ایران تغییر خواهد کرد. ما این اطمینان را به مردم می‌دهیم که می‌توانند از واکسن پاستوکووک برای کودکان استفاده کنند.

تولید واکسن پاستوکووک و پاستوکووک پلاس

علیرضا بیگلری درباره تولید واکسن پاستوکووک و پاستوکووک پلاس برای مقابله با کرونای امیکرون بیان کرد: محققان انستیتو پاستور ایران و انستیتو فینلای در کوبا در تلاش هستند که در قالب طرحی مطالعاتی بتوانند واکسن پاستوکووک پلاس برای مقابله با سویه‌های جدید کووید ١٩ از جمله امیکرون بازطراحی کنند و بزودی نتایج طرح تحقیقاتی صورت گرفته برای بازطراحی واکسن پاستوکووک پلاس برای مقابله با سویه امیکرون اعلام و منتشر خواهد شد.

رئیس مجتمع تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران هم درباره تولید واکسن پاستوکووک اظهار کرد: با توجه به وجود زیرساخت های مورد نیاز در انستیتو پاستور ایران اعم از خطوط و تجهیزات تولید، نیروهای مجرب، دانش و تجربه حاصل از تولید واکسن های مشابه مانند هپاتیت ب در مدت کوتاهی شرایط برای انتقال فناوری و تولید صنعتی واکسن های پاستوکووک فراهم شده است.

دلارام درود ادامه داد: معاون تولید مجتمع تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران تاکید کرد: این موسسه تحقیقاتی پس از اخذ مجوز اضطراری و پایان مطالعه بالینی فاز سوم در نیمه تابستان امسال اقدام به تولید صنعتی این واکسن کرد. محققان این مجتمع تحقیقاتی با تمام توان و ظرفیت در تلاش هستند تا از نگرانی مردم در زمینه دسترسی به واکسن بی خطر و موثر بکاهند و هم اقدامات لازم را برای حفظ سلامت هموطنان انجام دهند.

معاون رئیس مرکز تحقیقاتی انستیتو پاستور ایران بیان کرد: مطالعاتی در بین تولیدکنندگان واکسن کرونا در اقصی نقاط دنیا درحال انجام است تا به طور دقیق مشخص شود واکسن ها چه مقدار می توانند بر سویه جدید اومیکرون تاثیر بگذارند و از آن پیشگیری کنند.

درود درباره صادرات واکسن پاستوکووک گفت: ما به عنوان یک تولید کننده واکسن کرونا مهم ترین وظیفه خود را تامین نیاز داخلی می دانیم. در ابتدا اساس کار باید تامین نیاز داخلی باشد و در صورت تامین نیاز کشور می توان اقدام به صادرات این محصول فناورانه کرد.

واکسن پاستوکووک ۹۲ تا ۹۹ درصد ایمنی‌زایی دارد

روزنامه ایران در گزارشی نوشت: واکسن تولید مشترک انستیتو پاستور و انستیتو فینلای کوبا دومین واکسن تولید داخل است که در کنار واکسن‌های وارداتی به داد واکسیناسیون عمومی کشور می‌رسد. تزریق پاستوکووک ۹۲ درصد از ابتلای شدید ویروس کرونا پیشگیری می‌کند.

روزنامه ایران ۱۸ مهر به بازتاب سخنان علیرضا بیگلری رییس انستیتوپاستور ایران پرداخت و نوشت: انستیتو پاستور ایران شنبه هفته گذشته یک میلیون و ۲۰۰ هزار دوز واکسن را تحویل وزارت بهداشت داده و طبق برنامه‌ریزی‌ها قرار است هر هفته حداقل یک میلیون دوز واکسن به وزارت بهداشت تحویل دهد. واکسن پاستوکووک که پس از صدور مجوز اضطراری از سوبرانا ۲ در کوبا به پاستوکووک در ایران تغییر نام داد، در ایران روی خط تولید قرار دارد و گفته می‌شود پس از تجهیز خط تولید صنعتی تولید این واکسن به یک میلیون دوز در هفته خواهد رسید؛ واکسنی که برای کودکان هم مورد مطالعه قرار گرفته و تأییدیه دریافت کرده است و پیش‌بینی می‌شود که نیاز جامعه دانش آموزی ایران را هم پاسخگو باشد.

کارآزمایی این واکسن روی ۲۸ هزار نفر ایرانی (در این کارآزمایی حدود یک‌سوم افراد بیماری زمینه‌ای داشتند) در شرایطی انجام شد که «دلتا» سوش غالب کرونا در کشور بود و البته واکسن‌گریزترین سوش کروناست. توافق بر سر تولید مشترک تنها واکسن کنژوگه در دنیا در ژانویه سال گذشته با انستیتو پاستور ایران و انستیتو واکسن فینلای کوبا به امضا رسید. در فاز سوم کارآزمایی بالینی ۴۴ هزار نفر در کشور کوبا و ۲۴ هزار نفر در ایران در هشت شهر مختلف مورد مطالعه قرار گرفتند و ۱۱ تیرماه سال جاری سفارت کوبا در تهران این مجوز را به انستیتو پاستور ایران داد تا واکسن تولید مشترک با نام پاستوکووک در ایران عرضه شود. گرچه که این مجوز مشروط به این بود که انستیتو پاستور گزارش کارآزمایی بالینی را به سازمان غذا و دارو ارائه دهد و پس از اطمینان رگولاتور از ایمنی و کارا بودن این واکسن، مجوز مصرف اضطراری را با اطمینان صادر و سپس وارد چرخه تزریق عمومی کند.

پاستوکووک تنها واکسن کنژوگه (تکنولوژی ساخت واکسن بر مبنای پروتئین نوترکیب) در دنیا است که دوز یادآور هم تولید کرده و در کنار این ویژگی‌هایش قابلیت تزریق به سنین ۳ تا ۱۸ سال و بالای ۱۸ سال را دارد. نتایج حاصل از کارآزمایی بالینی فاز سه در کشور کوبا نشان داده شد که دو تزریق واکسن منجر به پیشگیری ۶۵ درصدی از فرم‌های علامت‌دار می‌شود و با تزریق دوز بوستر به داوطلبان ۹۱.۶ درصد افزایش محافظت و پیشگیری از ابتلا به فرم‌های علامت‌دار بیماری مشاهده کردند.

در مطالعه کوبا تأثیرگذاری علیه موارد شدید و بستری بعد از سه دوز تزریق ۱۰۰ درصد گزارش شده و شرایط ارزیابی واکسن در شرایطی در کشور کوبا مورد استفاده قرار گرفته که سوش غالب، سوش آفریقای جنوبی بوده است که واکسن‌گریز محسوب می‌شد. علاوه بر این تزریق پاستوکووک ۹۲ درصد از ابتلای شدید به ویروس کرونا پیشگیری می‌کند و مهم‌تر از همه این واکسن، واکسنی است که می‌تواند با بازمهندسی در حین زمان و بازمهندسی مجدد با چندین جهش هم به صورت همزمان در واکسن اصلی و هم یادآور مقابله کند.

روز گذشته رئیس انستیتو پاستور ایران به همراه مدیر کارآزمایی بالینی پس از دریافت مجوز مصرف اضطراری واکسن پاستوکووک از سازمان غذا و دارو در نشست خبری مجازی درباره جزئیات نتایج کارآزمایی بالینی به خبرنگاران توضیحاتی ارائه دادند. انستیتو پاستور ایران در حالی مدعی تولید یکی از ایمن‌ترین و مؤثرترین واکسن‌های کووید در کشور است که طبق نتایج کلینیکال ترایال فاز سه پاستوکووک تنها واکسن موجود در دنیا است که دوز یادآور دارد و با دوز یادآور می‌تواند بیش از ۹۱.۶ و حدود ۹۲ درصد کارایی در پیشگیری از بیماری شدید و بستری شدن داشته باشد.

علیرضا بیگلری رئیس انستیتو پاستور ایران می‌گوید: با تزریق سه دوز از این واکسن در بیش از ۹۹ درصد افراد ایمنی زایی دیده می‌شود و همچنین با توجه به اینکه در کودکان فقط به دو دوز واکسن نیاز است و دیگر به دوز یادآور در کودکان نیاز نداریم و در کودکان هم با دو دوز می‌توان به این حد از کارایی رسید. با وجود آنکه کارایی واکسن‌های تولید شده در دنیا در برابر سویه دلتا به نصف کاهش یافته اما مدیر کارآزمایی بالینی این واکسن تأکید می‌کند که مطالعه اثربخشی واکسن در کشور ما در بازه زمانی انجام شده که سوش دلتا در کشور غالب بود که هم از نظر تأثیری که بر واکسن‌ها می‌گذارد و باعث افت تأثیرگذاری واکسن‌ها می‌شود، مورد توجه است و هم از نظری که منجر به شدت بیماری‌زایی و بستری بیمار می‌شود. ما در شرایطی بررسی را انجام دادیم که شاید از جهت درگیری با یک سوش جدید، شرایط ایده‌آلی برای ارزیابی یک واکسن نبود و انتظار می‌رفت که شاید اثربخشی واکسن کمی کاهش یابد.

تیم مسئول تولید واکسن پاستوکووک درباره اقدام برای چاپ نتایج مطالعات در مجلات معتبر هم اعلام کردند مقاله پیش بالینی و استفاده از دوز یادآور این واکسن برای کسانی که قبلاً به کرونا مبتلا شده‌اند، در مجلات چاپ شده است. مقاله کارآزمایی ایران و کوبا نیز به صورت چندین مقاله مرتبط آماده است و در هفته‌های آینده برای نشر به نشریات مرتبط ارائه خواهد شد. به این ترتیب با ویژگی‌های این واکسن و دقتی که در انجام کارآزمایی صورت گرفته و با توجه به اینکه در مقابل دو سوش واکسن گریز دنیا یعنی بتا (سوش آفریقای جنوبی) در کوبا و دلتا (سوش هندی) در ایران کارآزمایی‌ها صورت گرفته، مدارک دارد آماده می‌شود تا تحویل سازمان جهانی بهداشت شود و امید زیادی است که بتواند از سازمان جهانی بهداشت مجوزهای مربوطه را بگیرد. البته گرفتن مجوز هم پروسه‌ای زمانبر است و مراحل مختلفی را باید پشت سر بگذاریم.

بیگلری درباره رژیم تزریق واکسن و چگونگی تحویل واکسن‌ها به وزارت بهداشت هم می‌گوید: رژیم تزریق برای بزرگسالان رژیم سه دوزه است و حتماً توصیه می‌کنیم که دوز یادآور تزریق شود؛ چراکه کارایی و اثربخشی بشدت بالا می‌رود. همچنین تحویل واکسن به وزارت بهداشت نیز به صورت سه دوزه خواهد بود. رژیم تزریق در کودکان به صورت دو دوز خواهد بود. به گفته بیگلری؛ تولید آنتی‌بادی در بدن به معنای کارایی و اثربخشی واکسن نیست بلکه اثربخشی واقعی را وقتی می‌توان اندازه گرفت که واکسن را تزریق کرد و افراد را میان جامعه فرستاد و آن زمان می‌توان درباره اثربخشی صحبت کرد. در رژیم سه دوزه این واکسن با اینکه ۹۹ درصد آنتی‌بادی می‌گرفتیم، اما قدرت پیشگیری از بیماری شدید و بستری شدن حدود ۹۲ درصد بود و تقریباً ۷۰ درصد افراد هم هیچ بیماری علامت‌داری نمی‌گرفتند. بیگلری همچنین درباره تزریق واکسن پاستوکووک به کودکان بالای ۱۲ سال هم تأکید می‌کند که با توجه به تأیید سازمان غذا و دارو و سیاست‌های وزارت بهداشت، این واکسن آماده توزیع و تزریق به کودکان از رنج سنی سه تا ۱۸ سال است. البته به سیاست وزارت بهداشت هم بستگی دارد که تصمیم بگیرد ابتدا بالای ۱۵ سال را بزند یا ابتدا بالای ۱۲ سال و ... اکنون واکسن در اختیار وزارت بهداشت است و در هر گروه سنی که سیاست و برنامه‌شان باشد، می‌توانند استفاده کنند.

کاهش حدود ۶۰ درصدی اثربخشی «فایزر» مقابل «دلتا»

احسان مصطفوی مدیر کارآزمایی بالینی واکسن پاستوکووک نیز درباره اثرگذاری سایر واکسن‌های دنیا در مقابل کرونای دلتا هم عنوان می‌کند: سه مورد از مواردی که در مطالعات اخیر به آن اشاره شده، یکی مطالعه‌ای است که در قطر روی واکسن فایزر انجام شده است که نشان داده اثربخشی واکسن به حدود ۶۰ درصد کاهش یافته است. مطالعه دیگری در رژیم صهیونیستی انجام شده که نشان داده اثربخشی فایزر در برابر ابتلا به فرم‌های علامت‌دار بیماری کرونای دلتا از ۹۴ درصد به ۳۹ درصد کاهش یافته است. در مطالعه‌ای هم که اخیراً در امریکا انجام شده نشان داده که تأثیرگذاری واکسن‌ها از ۹۳ درصد به ۵۳ درصد در یک بازه زمانی چهار ماهه کاهش یافته است.

به گفته مصطفوی، اثربخشی واکسن در پیشگیری از فرم‌های علامت‌دار بیماری در رژیم سه دوزه ۷۰.۵۸ درصد برآورد شد. یعنی این واکسن سه دوزه می‌تواند محافظت ۷۰ درصدی در پیشگیری از فرم‌های علامت‌دار بیمار انجام دهد که قابل توجه و در مقایسه با واکسن‌های موجود در دنیا بالاتر است. پیشگیری از بستری در رژیم سه دوزه ۹۱.۷۶ درصد به دست آمد که یعنی واکسن به طور خاص در پیشگیری از فرم‌های شدید بیماری کارایی مطلوبی را نشان داده است.

مصطفوی درباره نتایج مطالعه انجام شده روی ۳۵۰ داوطلب کودک سه تا ۱۸ ساله در کوبا، می‌گوید: در این مطالعه مشاهده شده که به دنبال تزریق دو دوز از واکسن پاستوکووک یا سوبرانای۲ هیچ عارضه جدی و شدید منتسب به واکسن مشاهده نشده و الگوی بی خطری واکسن در این گروه سنی با گروه سنی بین ۱۹ تا ۳۹ ساله تشابه دارد. بعد از تزریق دو دوز واکسن در این گروه، افزایش چهار برابری تیتر آنتی‌بادی در ۹۹.۳ درصد کودکان سه تا ۱۱ سال و ۹۲.۹ درصد کودکان ۱۲ تا ۱۸ سال در کوبا مشاهده شده است و نتایج سایر شاخص‌ها هم در این رده سنی مشابه رده سنی ۱۹ تا ۳۹ سال بود. بر اساس همین نتایج، کشور کوبا اجازه مصرف اضطراری این واکسن در کودکان را صادر کرد و تزریق واکسن در کودکان در این کشور با دو دوز سوبرانای ۲ آغاز شده است.

واکسن ایرانی پاستوکووک پس از تزریق چه عوارضی دارد؟

در همایش "نتایج مطالعات واکسن‌های ایرانی کووید-۱۹" توضیحاتی درباره اثربخشی واکسن های ایرانی از جمله پاستوکووک ارائه شد.

دکتر احسان مصطفوی؛ نماینده واکسن پاستوکووک در همایش "نتایج مطالعات واکسن‌های ایرانی کووید-۱۹" که صبح امروز (یکشنبه، ۳۰ آبان) توسط معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت برگزار شد، در خصوص این واکسن گفت: پلتفرم واکسن مشترک انستیتو پاستور و موسسه فینلای کوبا پروتئین نوترکیب است. ساختار نوترکیب دوز اصلی این واکسن که «سوبرانا ۲» اتلاق می‌شود، باعث افزایش ایمنی‌زایی این واکسن شده است. دوز یادآور یا دوز سوم این واکسن که تحت عنوان «سوبرانا پلاس» که در ایران با نام«پاستوکووک پلاس» شناخته می‌شود، به صورت دی‌دایمر (آزمایش دی دایمر ( D-dimer) یک آزمایش خون است که می‌تواند برای رد کردن وجود لخته خون مورد استفاده قرار می‌گیرد) است و کونژوگه(نوعی واکسن است که یک آنتی‌ژن ضعیف را با یک آنتی‌ژن قوی به عنوان حمل‌کننده یا جابه‌جاکننده ترکیب می‌کند) نیست. اگرچه هر دو پلتفرم نوترکیب دارند ولی از نظر ساختار با هم متفاوت هستند.

وی ادامه داد: در شش اردیبهشت‌ماه مطالعه آغاز شد و در شش شهر اصفهان، بابل، بندرعباس، همدان، ساری و کرمان تزریق واکسن در دو دوز به فاصله ۲۸ روز انجام شد. در دو شهر یزد و زنجان تزریق سوم به فاصله ۲۸ روز هم صورت گرفت. ۲۰ درصد داوطلبان در گروه واکسن‌نما یا پلاسبو و ۸۰ درصد بر اساس طراحی پیش‌بینی شده قرار داشتند. بعد از این‌که ۲۴ هزار نفر شرکت کننده به صورت تصادفی در گروه واکسن و پلاسبو قرار گرفتند در نهایت ۵ هزار و ۵۳۳ نفر دوز سوم را دریافت کردند.

مصطفوی با اشاره به این که مطالعات این واکسن همزمان با موج دلتا انجام شده بود، عنوان کرد: از ۴۲۰ نمونه مثبتی که در مطالعه داشتیم، توانستیم گردش ویروس را در زمان مطالعه مورد بررسی قرار دهیم. تقریبا از زمان شروع تزریق دوم، واریانت دلتا شروع شده بود و یک روند افزایشی شروع کرده و حدود دو هفته بعد از تزریق دوم،بیش از ۵۰ درصد و حدود یک ماه بعد حدود ۸۰ درصد از نمونه‌های مثبت موارد دلتا بود و در عمل کارایی واکسن را در شرایطی بررسی می‌کردیم که موج دلتا یک موج غالب در کشور شده بود.

وی با اشاره به تاثیر موج دلتا بر واکسن فایزر گفت: در دو مطالعه که در قطر و در اسرائیل انجام شده بود مطرح شد که موج دلتا باعث کاهش اثربخشی واکسن فایزر در حدود ۶۰ درصد و در حدود ۴۰ درصد شده است.

نماینده انستیتو پاستور با اشاره به این‌که در این مطالعه مواردی مانند سروکانورژن، میانگین هندسی آنتی‌بادی تولید شده در افراد شرکت کننده، میزان آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده، میانگین تیتر آنتی بادی و میزان گاما اینتفرفرون برای بررسی ایمنی سلولی، اندازه‌گیری شده است ، گفت: در نهایت اثربخشی واکسن در رژیم دو دوزه و رژیم سه دوزه ارزیابی شده است و موارد علامت دار و موارد شدید مورد بررسی قرار گرفتند. در رژیم سه دوزه حدود ۶۶ درصد اثربخشی واکسن در فرم‌های علامت‌دار است و بیش از ۹۵ درصد هم فرم‌های شدید و بسیاری را رژیم سه دوزه ‌ پیشگیری می‌کند که با توجه به شواهد کوبا و ایران به نظر می‌رسد که رژیم سه دوزه کارهای بهتری دارد و در بزرگسالان بهتر است واکسن در قالب سه دوز مورد استفاده قرار بگیرد.

وی ادامه داد: در مورد پیشگیری از مرگ مشخص شد که در رژیم دو دوز صرفا یک مورد مرگ در گروه واکسن نما در زمان پیگیری و فالوآپ اثربخشی مشاهده شد و در گروه واکسن در این بازه زمانی مرگی مشاهده نکردیم. در رژیم سه دوزه هم هیچ گونه مرگی در هر دو گروه مشاهده نشد.

مصطفوی در خصوص عوارض این واکسن گفت: حدود ۳۸ درصد افراد در تزریق اول،۳۶ درصد در تزریق دوم و ۲۵ درصد در تزریق سوم عوارض موضعی مثل درد و التهاب در محل تزریق گزارش کرده بودند. در مورد عوارض سیستمیک این اعداد کمی بالاتر بود. در تزریق اول ۲۹ درصد، تزریق دوز دوم ۲۴ درصد و تزریق دوز سوم حدود ۱۸ درصد، حداقل یک عارضه سیستمیک مثل سر درد، تب، کوفتگی بدن و بدن‌ درد را گزارش کردند.

وی عنوان کرد که در این مطالعه ۱۰۷۹ نفر از هشت دانشگاه علوم پزشکی کشور و در سطوح ملی همکاری داشتند.

نماینده واکسن پاستوکووک یکی از چالش‌های این مطالعه، را افزایش واکسیناسیون کشوری عنوان کرد و گفت: مطالعه پاستور، اولین مطالعه‌ای بود که مطالعه فاز سه را در کشور آغاز می‌کرد، در عین حال تزریق‌ها را سریع انجام دادیم، ولی با این حال چالش‌هایی به وجود آمد. به خصوص در رده سنی بالای ۶۵ سال این چالش جدی‌تر بود چون زودتر در اولویت واکسیناسیون قرار گرفتند. در رژیم سه دوزه این چالش جدی‌تر بود و پیگیری بیشتری نیاز داشت. ولی در نهایت با ریزش کم توانستیم مطالعه را به سرانجام برسانیم.

مصطفوی درباره مقالات منتشرشده این واکسن، تشریح کرد: مطالعه فاز سه به صورت فری‌پرینت در کوبا در دسترس است. در رژیم سه دوزه اثربخشی ۹۲ درصد را گزارش کردند و هیچ مورد مرگی در گروه واکسن گزارش نکردند و سه مورد مرگ در گروه واکسن‌نما گزارش شده است.

وی ادامه داد: مطالعه کارآزمایی بالینی فاز یک و دو در کودکان در کوبا در دسترس است. در این مطالعه ۳۵۰ کودک سه تا ۱۸ سال وارد مطالعه شدند. نشان داده شده هیچ عارضه جدی منتسب به واکسن مشاهده نشده.  بعد از تزریق دو دوز واکسن افزایش چهار برابری تیتر آنتی‌بادی در ۹۹ درصد کودکان سه تا یازده سال و ۹۳ درصد کودکان ۱۲ تا ۱۸ سال مشاهده شده است. عملا این واکسن در کوبا برای دو میلیون نفر در رده سنی سه تا ۱۸ تزریق شده است.

مصطفوی افزود: برای سوبرانای پلاس مقاله‌ای منتشر شده و در دسترس است و نشان داده که سوبرانای پلاس می‌تواند به صورت تک دوز  در افرادی که قبلاً مبتلا به کووید شده‌اند، اثربخشی مناسبی داشته باشد.

نماینده واکسن پاستوکووک در پاسخ به سوال دکتر احسان شمسی گوشکی در خصوص مقالات مطالعات انجام شده در ایران، عنوان کرد: نتایج مطالعه پیش بالینی این مرحله نیز چاپ شده و در دسترس است و ما هم انشالله مراحل آخر نهایی سازی مطالعه فاز سه را دنبال می‌کنیم. گزارش نوشته شده و درفت آن با نویسندگان به اشتراک گذاشته شده و خوش‌بین هستیم در یکی دو هفته آینده مقاله را سابمیت کنیم.

وی همچنین در پاسخ به سوال دکتر نجفی در خصوص اقدامات انجام‌شده برای قرارگرفتن در لیست تایید شده سازمان جهانی بهداشت، توضیح داد: نتایج مطالعه در اختیار سازمان جهانی بهداشت قرارگرفته و به صورت مشترک توسط ایران و کوبا در حال پیگیری است. این مطالعات در مرحله ارزیابی قرار دارد و یک سری اطلاعات تکمیلی خواستند که آن‌ها را ارائه کردیم و امیدواریم نتایج خوبی از این بخش داشته باشیم.

مصطفوی در پاسخ به سوال دکتر مسعود یونسیان در مورد این‌که «این‌که عنوان شد هیچ مرگی در گروه واکسن مشاهده نشده است، کمی عجیب است. این آمار مربوط به مرگ‌های منتسب به واکسن است یا مرگ‌های غیر منتسب به واکسن و کل مرگ‌ها؟» ، بیان کرد: صحبت من در مورد مرگ منتسب به کووید بود. در گزارش در کل ۸ مورد مرگ داشتیم که گزارش شده است؛ ولی مرگ هیچ‌کدام ناشی از کووید نبوده و هیچ‌کدام از مرگ‌ها منتسب به واکسن یا پلاسبو شناخته نشده است. در مورد یک مورد مرگی که در گروه پلاسبو گزارش شد، منظور مرگ ناشی از کووید بود.

وی در پاسخ به سوال دکتر قباد مرادی درباره میزان واکسن‌های تحویل شده به وزارت بهداشت عنوان کرد: تا امروز حدود ۲.۵ میلیون دوز پاستوکووک تحویل وزارت بهداشت شده که همان سوبرانای دو است. ۳.۵ میلیون دوز هم در همین هفته در اختیار وزارت بهداشت قرار خواهد گرفت.

مصطفوی در پایان در خصوص امکان استفاده از واکسن پاستوکووک به عنوان دوز بوستر سایر واکسن‌ها گفت: بر اساس نتایج یک مطالعه که سفارش دهنده آن معاونت تحقیقات وزارت بهداشت بود، دوز بوستر «پاستوکووک پلاس» به عنوان دوز بوستر سایر واکسن‌ها پذیرفته شده و تاییدیه کمیته ملی واکسن را دارد و در مورد همه واکسن‌ها از جمله سینوفارم می‌تواند استفاده شود.