پوتین؛ پیروز یا بازنده جنگ اوکراین؟/ نمایی از نظم جهان در آینده

جنگ روسیه و اوکراین همچنان ادامه دارد و بسیاری از تحلیلگران از زوایای مختلف آن را بررسی می کنند. در حالیکه برخی تحلیلگران با طول کشیدن جنگ به این نتیجه رسیده اند که پوتین بدترین قمار زندگی اش را کرده و روسیه در این جنگ شکست خورده و به خصوص غرب احتمالا دیگر با روسیه پوتین کاری نداشته باشد اما برخی دیگر، همچنان معتقدند جنگ روسیه و اوکراین بیشتر به ضرر غرب و آمریکا بوده و هژمونی آن را از بین برده است.

لورنزو کامل (Lorenzo Kamel ) استاد تاریخ دانشگاه تورین و نویسنده ۹ کتاب درباره روابط دول مختلف در تاریخ در یادداشتی اختصاصی در پایگاه نشنال اینترست به تاثیرات احتمالی حمله روسیه به اوکراین در روابط بین الملل پرداخته است.

نظم جهانی در حال تغییر است

نویسنده معتقد است جنگ اوکراین باعث نابودی گلوبالیسم فعلی که تحت هدایت ایالات متحده است، خواهد شد و نظمی جدید در جهان به وجود خواهد آورد.

از نظر پروفسور کامل، جهان تک صدایی آمریکا و غرب پایان یافته و جهان چندصدایی جدیدی به وجود آمده است. این محقق معتقد است پس از چند دهه دوباره قدرت جهانی در حال بالانس و تعادل بین شرق و غرب است.

نویسنده معتقد است مسائلی چون گرمای زمین، کمبود منابع، نابودی محیط زیست و... در شرایط سیاسی آینده جهان موثر خواهد بود اما همچنان آنچه مهمتر از همه است حوزه های نفوذ (Spheres of Influence) است. بر اساس نظریه حوزه های نفوذ، جهان همانند یک جامعه یا هنگ نظامی واحد است که یک کشور یا دولت به عنوان فرمانده آن را هدایت کرده و یا مسائل اصلی آن را بیان کرده و حل و فصل خواهد کرد. این دولت بر سایر دول برتری دارد و توانسته قدرتش را بر آنها دیکته کند. بر اساس نظر نویسنده نشنال اینترست، این حوزه نفوذ در حال تکثر است و اکنون حداقل دو قدرت در حال فرماندهی جهان هستند.

بر اساس تحلیل لورنزو کامل، در طول هفتاد سال گذشته، نظریه حوزه نفوذ باعث شده  ایالات متحده تقریبا در تمام کشورها به خصوص کشورهای همسایه و نزدیک به این‌ کشور دخالت کند. برای مثال، ده‌ها دولت در آمریکای مرکزی و جنوبی توسط دولت‌های متوالی ایالات متحده سرنگون یا بمباران شده‌اند.

در دهه‌های اخیر، درصد قابل توجهی از رهبران سیاسی آفریقایی و آسیایی تلاش کرده‌اند با چنین برتری و نظریه مداخله جویانه ای مقابله کنند، اما یا مورد حمله نظامی قرار گرفته‌اند، یا توسط ایالات متحده منزوی و بایکوت شده‌اند.  نفوذ در کشورهای دیگر، مساله ای است که به طور مداوم توسط شعارهای ایدئولوژیک آمریکا تقویت شده است. از جمله تلقین این شعار به شهروندان آمریکایی قبل از جنگ با یک کشور خارجی که؛ این نبرد بین خیر و شر است، آنها به خاطر ما از ما متنفرند، ما با پایان تاریخ روبرو هستیم و ....

باز - جهانی سازی انتخابی در حال شکل گیری است

نویسنده تاکید دارد که آمریکا در حالی حمله روسیه به اوکراین را محکوم می کند که خود بارها برای حفظ حوزه نفوذ خود به کشورهای دیگر حمله کرده است و  روسیه در حال انجام همان کاری است که آمریکا بارها انجام داده است.

استاد دانشگاه تورین معتقد است حمله روسیه به اوکراین نشان می دهد که حوزه نفوذ جدیدی در حال شکل گیری است و «نظم جهانی آتلانتیک» به طور فزاینده‌ای مورد انزجار قرار گرفته و دیگر پایدار نیست.

از نظر کامل، به همین دلیل است که کشورهای آفریقایی (1.2 میلیارد نفر)، هند (1.4 میلیارد نفر) و چین (1.4 میلیارد) به غرب در اعمال تحریم ها علیه روسیه به دلیل تهاجم جنایتکارانه این کشور به اوکراین نپیوستند. روند آهسته و پر پیچ و خم نزدیکی بین دو کشور پرجمعیت جهان - که با سفر وانگ یی وزیر امور خارجه چین به دهلی نو در 24 مارس تایید شد - و همچنین همسویی ایران با چین، دو نمونه از آخرین نمونه های تعادل ژئوپلیتیکی جدید و تلاش برای تقویت نوعی «باز - جهانی سازی انتخابی» (selective re-globalization)‌ است. این واژه به شکل گیری جهانی جدید اشاره دارد که اقتصادش خارج از تسلط آمریکا بوده  و حتی  قدرت دلار آمریکا را کمرنگ کرده و تحریم های  اعمال شده توسط اقتصادهای پیشرو غربی و به خصوص ایالات متحده  را علیه خود و متحدانش  کاهش می دهد.

به گفته نشنال اینترست، نتیجه این نظم نوین جهانی این است که در حالیکه بسیاری از کشورهای دنیا اذعان دارند که جنگ در حال وقوع در اوکراین غیرقانونی و غیراخلاقی است، اکثر پایتخت‌های آسیایی این درگیری را جنگی «بر سر نظم امنیتی اروپا و نه یک آتش‌ افروزی بزرگ جهانی» می‌دانند.

در پایان، نویسنده تاکید دارد  که در رابطه با نظم‌ نوین جهانی، معنی‌دارترین تغییر احتمالاً این واقعیت است که تعداد فزاینده‌ای از ناظران غربی سرانجام از پایان «نظم» کنونی جهان آگاه می‌شوند و این بدان معنی است که رفتار آنها نیز تغییر خواهد کرد. باید دید غرب از خواب زمستانی خود بیرون خواهد آمد یا نه؟

منبع: خبر فوری