زمستان سخت در دولت رئیسی/ بحران مدیریت یا بحران کمبود گاز؟
زمستان سخت که قرار بود یقه اروپا را بگیرد، از خاورمیانه شروع شده و دامن ایران را گرفته است! سرمای هوا ۱۸ استان کشور را از روز شنبه تعطیل کرده و دولت سعی دارد کمترین میزان گاز مصرف شود تا بتواند بحران انرژی را مدیریت کند، اما نحوه اطلاع‌رسانی درباره تعطیلی تهران نشان داد مدیریت امور در نازل‌ترین سطوح هم دچار بحران است.
رویداد۲۴ نوشت: این روزها یکی از عجیب‌ترین تصمیمات دولتی برای اعلام یک خبر رخ داده است و خود نهادهای دولت برای اعلام «تعطیلی» یا «باز بودن» ادارات ده‌ها مدل بیانیه دادند و دست آخر هم مشخص نشد که برنامه چیست. به گفته ظریفی که «اینها نه تنها مدیریت تامین گاز را بلد نیستند، که مدیریت تامین نکردن گاز را هم نمی‌دانند!»
سناریوی تعطیلی ادارات به خاطر سرمای هوا
روز شنبه ادارات استان تهران تعطیل شد. معاون توسعه مدیریت و منابع انسانی استانداری تهران ساعت ۶ بعد از ظهر روز جمعه ابتدا اعلام کرد همه ادارات تهران به جز بانک‌ها روز شنبه تعطیل است، اما برنامه آزمون‌های نهایی مدارس و دانشگاه‌ها تغییری نکرده و تصمیم با خود آموزشگاه‌هاست. ساعتی بعد اصلاحیه اول از سوی استانداری تهران ابلاغ شد و قرار شد همه ادارات و دستگاه‌های اجرایی دولتی در سطح استان تهران در روز شنبه ۲۴ دی ماه سال ۱۴۰۱ به استثنای دستگاه‌های خدمات‌رسان، امدادی، درمانی و دارای شیفت کاری تعطیل باشند؛ این یعنی بانک‌ها، مدارس، مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها هم باید تعطیل می‌شدند. اما مجددا اصلاحیه بعدی ابلاغ شد و ساعت کاری بانک‌ها از ۹ صبح تا ۱۳ عصر تصویب شد!
تقریبا ساعت ۲۱ شب بار دیگر ابلاغیه جدیدی از سوی روابط عمومی وزارت علوم صادر شد و برنامه امتحانات دانشگاه‌های سراسری تهران در روز ۲۴ دی ماه اعلام شد. به این ترتیب روز شنبه ابتدا خبر آمد که مدارس و ادارات و بانک‌ها و دانشگاه‌های تهران تعطیل هستند، بعد اصلاحیه دادند که نه، بانک‌ها از ساعت ۹ تا ۱۳ بازند بعد دوباره خبرگزاری دولت خبر داد که روابط عمومی وزارت علوم اعلام کرده که امتحانات دانشگاه برقرار است، بعد ایرنا خبر خود را حذف کرد و این بار دانشگاه‌های علامه و تهران اعلام کردند که امتحانات دانشجویان تعطیل است و به روز دیگری موکول شده است.
سناریو تعطیلی برای مدیریت مصرف گاز
جالب اینجاست که بحران مدیریت گاز و تصمیم با سناریوی مشابه، روز شنبه هم تکرار شد. ابتدا در ساعات بعد از ظهر روز شنبه خبر جلسه استانداری تهران در ساعت ۱۸ عصر در ارتباط با تعطیلی مجدد تهران منتشر شد. ساعت ۶ بعد از ظهر جانشین رئیس ستاد مدیریت بحران اعلام کرد که تمامی ادارات، ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی این استان فردا (یکشنبه) به صورت دورکار فعالیت می‌کنند، اما امتحانات نهایی پایه دوازدهم به قوت خود باقی است. دقایقی بعد معاون استاندار تهران خبر را تکذیب کرد و گفت تصمیم استانداری این است که روز یکشنبه مدارس تهران غیرحضوری شوند و اداره‌ها با «یک‌سوم» ظرفیت فعالیت کنند و هر کس می‌آید، با خودش لباس گرم بیاورد. همچنین یک‌سوم بانک‌ها هم از ساعت ۹ تا ۱۳ باز باشند.
از آنجایی که منطقا میزان گاز مصرفی برای گرم کردن یک اتاق، برای یک نفر یا سه نفر یکسان است، تصمیم برای حضور یک‌سوم نیرو‌ها در ادارات بسیار عجیب بود. معاون استاندار تهران در توضیج این تصمیم عجیب به صداوسیما گفت فردا کلیه سیستم‌های گرمایشی ادارات دولتی تهران خاموش است و یک سوم کارمندان حاضر باید لباس گرم بپوشند! اما این ابلاغیه هم عمر طولانی نداشت و ساعات پایانی روز شنبه اصلاحیه جدیدی از سوی وزارت کشور اعلام شد و همه ادارات تهران اعم از خصوصی دولتی در روز یکشنبه تعطیل شدند.
این نحوه اطلاع‌رسانی روزنامه همسو با دولت و وابسته به دانشگاه آزاد را هم در آورد. روزنامه فرهیختگان توانایی دولت برای اعلام یک تعطیلی ساده را زیر سوال برد و نوشت: «مسئولان در جلسه استانداری برای تعطیلی مدارس و ادارات، دقیقا چه چیزی را تصویب کردند که از بعد از اعلام خبر، هر چند دقیقه یک اصلاحیه‌ای درباره آن منتشر می‌شود؟ انگار هر یک از اعضای جلسه در گفتگو با رسانه‌ها برداشت شخصی‌شان را اعلام کرده‌اند.»
جمیع وقایع حاکی است که دولت ابراهیم رئیسی دچار بحران جدی است. به گزارش رویداد۲۴ بولتن محرمانه خبرگزاری فارس که در ماه‌های گذشته منتشر شده بود به نارضایتی ها ازعملکرد دولت ابراهیم رئیسی در سطوح بالای حاکمیتی هم اشاره کرده بود. در بخشی از این اسناد به نقل از محمدباقر قالیباف گفته بود «من هر کاری می‌کنم که دولت را راضی نگه دارم، ولی دولت برنامه و هدفی در کارها ندارد و نمی‌تواند تصمیم بگیرد.» بر اساس این بولتن دیگر مقامات نظام ظاهرا بر بی‌برنامه بودن، کندی و بی‌تصمیمی دولت صحه گذاشته بود.
با این وجود دولت رئیسی همچنان سعی می‌کند برای همه بحران‌ها، آدرس غلط بدهد. اواخر شهریور ماه قاعدتا بر هیچ کس پوشیده نبود که ایران در سال جاری به دلیل افزایش مصرف و کاهش تولید ناشی از عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های نفت و گازی در سال‌های تحریم، دچار کمبود گاز خواهد شد؛ اتفاقی که در تابستان منجر به قطع برق بسیاری از صنایع بزرگ از جمله فولاد شده بود.
اوایل شهریور ماه جواد اوجی وزیر نفت در شبکه افق شبکه تلویزیونی وابسته به سپاه حاضر شد و نسبت به زمستان سخت و کمبود احتمالی گاز هشدار داد، اما آدرسی که می‌داد هیچ ارتباطی به ایران نداشت. او کشور‌های اروپایی را خطاب قرار داد و گفت «ان‌شاءلله خدا به همه ما عمر بدهد ببینیم امسال چه زمستان سختی در انتظار کشور‌های غربی به خصوص اروپاست؛ دولت‌های اروپایی با دست خودشان به مردمشان ظلم می‌کنند.» وزیر نفت ایران در این گفتگوی تلویزیونی پیشنهاد داد که «اروپایی‌ها از ایران به عنوان آلترناتیو تامین انرژی استفاده کنند چرا که ایران دومین دارنده ذخایر بزرگ گازی در جهان است.»
بازخوانی روایت وزیر نفت از زمستان سخت اروپا
منظور مقامات دولت ابراهیم رئیسی، بازگشت غربی‌ها به برجام و لغو تحریم‌های مرتبط با نفت و گاز و در نتیجه سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها بود. ایران با مشکلات فنی برای تولید گاز مواجه است و این چیزی نیست که مقامات دولت پنهان کرده باشند. اوایل هفته گذشته وزیر نفت ایران نسبت به کمبود گاز هشدار داد. او در مصاحبه‌ای با صداوسیما به شهروندان توصیه کرد که لباس گرم بپوشند و مصرف را کم کنند. اوجی هشدار داد که گاز شهروندان پر مصرف قطع خواهد شد، چون هیچ کس نباید فکر کند پولش را می‌دهد، پس می‌تواند هر چقدر بخواهد گاز مصرف کند.
بر اساس گزارش‌های منتشر شده، اما مشکل اصلی مصرف گاز خانگی نیست. صنایع بزرگ ایران بیشترین مصرف‌کننده گاز کشور هستند. موسسه فدرال آلمان در حوزه ژئوساینس و منابع طبیعی در سال ۲۰۲۰ گزارشی منتشر کرد و اعلام کرد ایران چهارمین کشور پر مصرف گاز در جهان بعد از آمریکا، روسیه و چین است.
در سال‌های تحریم برخی صنایع از جمله پتروشیمی و فولاد توسعه پیدا کرده اند و توسعه آن‌ها به منزله مصرف بالای برق و در نتیجه گاز بوده است. در همه این سال‌ها که میزان مصرف گاز کشور افزایش پیدا می‌کرد، تولید گاز به دلیل عدم سرمایه‌گذاری خارجی در حوزه‌های نفت و گاز به کندی رشد کرد و در بسیاری موارد به دلیل فقدان تکنولوژی‌هایی نظیر فشاردهی در میادین مشترک گازی، تولید کاهش یافت.
ایران برای جبران این خسارت توافقی به ارزش ۴۰ میلیارد دلار با شرکت «گازپروم روسیه» منعقد کرد، اما مشخص نیست این توافق قرار است در کدام حوزه‌ها به داد ایران برسد. از سوی دیگر بسیاری از ناظران تمایل روسیه برای توسعه بخش نفت وگاز ایران را هم زیر سوال می‌برند. آن‌ها معتقند روسیه رقیب ایران در اوپک پلاس است و دلیلی ندارد بازار‌های هدفش را دو دستی تقدیم ایران کند. از سوی دیگر با آغاز جنگ اوکراین روسیه تحت تحریم‌های غرب قرار گرفته و به سمت بازار‌های تحریمی سنتی ایران از جمله چین و هند هم رفته است. گزارش‌هایی منتشر شده که نشان می‌دهد روسیه بازار ایران در چین را از آن خود کرده است.
در حال حاضر حامیان دولت تمام ناکارآمدی قوه مجریه را برای ابتدایی‌ترین تصمیمات رها کرده‌اند و روی این مانور می‌دهد که «زمستان سخت اروپا» که از آن سخن می‌گفتند، واقعیت دارد و اروپا بدترین وضعیت خود را می‌گذراند. روزنامه کیهان در گزارشی نوشته «در انگلیس اعلام شده مردم باید بین غذا و گرما یکی را انتخاب کنند و از خاک مدفوع گربه به‌عنوان سوخت استفاده کنند در فرانسه هیزم هم سهمیه‌بندی شده است!»
مشخص نیست اطلاعات عجیب کیهان از کجا می‌آید، اما آنچه مشخص است اینکه اصلا تصور کنیم اروپا در بدترین شرایط خود است و سخت‌ترین زمستان را هم می‌گذراند. آیا این توجیه‌کننده سوءمدیریت داخلی است که کل استانداری و وزارت کشور و وزارت علوم و بانک‌ها و ... توان یک هماهنگی ساده برای اعلام یک تعطیلی را نداشته باشند؟
دیدگاه تان را بنویسید