اسلام آباد بر لبه پرتگاه هسته ای! | پاسخ آخر الزمانی ماری آنتوانت پاکستان!

سخنرانی اخیر خالد کیدوای، ژنرال پاکستانی، سراسر منطقه را شوکه کرده و به طور بالقوه نشان می دهد که اسلام آباد ممکن است دکترین هسته ای خود را تغییر دهد.ناظران می گویند، در صورت اجرای این دکترین، تغییرات اعمال شده نه تنها برای منطقه، بلکه برای سایر نقاط جهان نیز بی ثباتی را به دنبال خواهد داشت. در همین راستا واشنگتن باید این گزاره را لحاظ کند که این تحول استراتژی هند و اقیانوس آرام را تحت تاثیر می گذارد.

چرایی اهمیت موضع گیری ژنرال پاکستانی؟

سخنرانی کیدوای که در بیست و پنجمین سالگرد آزمایش‌های هسته‌ای پاکستان ایراد شد، به دو دلیل مهم است.دلیل اول این است که این سخنرانی توسط کیدوای در قامت رئیس سابق بخش برنامه‌های استراتژیک - که تمام سیاست‌ها و استراتژی‌های مربوط به برنامه‌های هسته‌ای و موشکی پاکستان را مدیریت می‌کند – ایراد شده است. از این ژنرال پاکستانی تحت عنوان مغز متفکر سیاست های هسته ای و دکترین های بازدارندگی پاکستان و معمار برنامه انرژی هسته ای این کشور یاد می شود. او در واقع مهمترین نویسنده و مرجع در استراتژی هسته ای پاکستان است.

دلیل دوم آن عباراتی است که کیدوای در سخنرانی خود بر زبان آورد. کیدوای با تکرار استراتژی بازدارندگی هسته‌ای پاکستان، بر تلاش‌های مداوم این کشور جهت تضمین بازدارندگی، با پشتیبانی قابلیت‌های زمینی، هوایی و دریایی تاکید کرد.این موضع گیری به طور خلاصه، سیاست پاکستان برای داشتن قابلیت‌های کافی جهت پاسخگویی به طیف وسیعی از تهدیدها بالاخص از جانب هند را نشان می دهد.

هراس از سپر استراتژیک جدید اسلام آباد

با این حال، کیدوای پا را فراتر گذاشت و دو بعد سیاست بازدارندگی تازه اسلام آباد را توصیف کرد: بعد افقی که شامل سه سیستم قوی از انواع سلاح های هسته ای است، و بعد عمودی که برد موشک ها از صفر تا دو هزار و 750 متر را در بر می گیرد. گزاره ای که بازده مخرب مناسب برای سطوح استراتژیک، عملیاتی و تاکتیکی است. او استدلال کرد که چنین زرادخانه پیچیده و مجهزی سپر استراتژیک برای پاکستان ایجاد کرده و عدم تقارن متعارف حاکم با هند را کمرنگ می کند.به عبارت دیگر، کیدوای به شکل ضمنی گفت که پاکستان می‌تواند یا باید با توسل به سلاح‌های هسته‌ای کوتاه‌برد در خط مقدم پیشروی کند. حال با توسل به توپخانه هسته ای یا مین های زمینی هسته ای.

به نوشته نشنال اینترست، تغییرهای  پیشنهادی در دکترین هسته‌ای، ظاهرا گستاخانه به نظر برسد، اما خارج از عرف نیست. دکترین هسته ای تازه پاکستان نتیجه ذهنیتی که در میانه جنگ اسلام اباد و دهلی نو رخ داد. بنابراین، ارتش پاکستان قصد دارد برتری نظامی هند را از طریق استقرار سریع سلاح‌های هسته‌ای تضعیف کند.با این حال، زمانی که پاکستان از نظر اعتقادی تلاش می‌کند از سلاح‌های هسته‌ای برای حمایت از سیاست تروریسم فرامرزی اش استفاده کند، چالش اصلی عریان می شود.

نتیجه معکوس استراتژی هسته ای آقای ژنرال

با این وجود، به دلیل عدم تقارن در قابلیت‌های نظامی متعارف دهلی نو و اسلام آباد، تمایل پاکستان برای واکنش‌های هسته‌ای تاکتیکی، به عنوان یک اقدام بازدارنده پیشگیرانه تداوم دارد. در همین راستا کیدوای اکنون اصطلاح جدیدی موسوم به «صفر متر» را مطرح کرده  در حالی که در باب معنایش سکوت کرده است. با این همه این عبارت به معنای گلوله های توپخانه هسته‌ای، مهمات تخریب اتمی یا مین های زمینی هسته ای تفسیر شده است. به نظر می‌رسد که فرماندهی نظامی پاکستان با تکیه بر استراتژی خود، معتقد است که می‌تواند جنگ‌ها را به طرز ماهرانه‌ای در سه سطح منظم تعریف کرد. در این فضا انواع کلاهک‌ها و برد سیستم‌های تحویل آن با هر حرکت هند مقابله می ‌کند.

هند، به نوبه خود، هرگز تشدید هسته ای گام به گام را نپذیرفته و در عوض از دکترین انتقام جویی گسترده علیه هرگونه استفاده هسته ای پیروی می کند.نقطه نامطلوب استراتژی جدید پاکستان توسط تحلیلگران پاکستانی تفسیر شده است. اعجاز حیدر، روزنامه‌نگار و مفسر برجسته پاکستانی فعال در حوزه مسائل دفاعی، در مقاله‌ای، ادبیات کلاسیک بازدارندگی هسته‌ای را بازگو می‌کند تا این سوال را مطرح کند که چگونه موضع غیر‌منطقی کیدوای برای ایجاد ثبات استراتژیک می تواند اجرایی شده و نتیجه معکوس داشته باشد. ستاره نور، تحلیلگر برجسته هسته ای پاکستا نیز با انتشار یادداشتی در فارین پالیسی پرسید که اگر هدف استراتژیک تسلیحات با برد صفر، جلوگیری از شکاف جدید پس از انجام حملات هند است، پس چگونه می توان از آنها استفاده کرد.

پاسخ آخر زمانی ماری آنتوانت پاکستان

طبیعتا توسل به سلاح هسته ای با هدف بازدارندگی زمینه ساز ویرانی گسترده در منطقه و فراتر از آن خواهد شد. چنین تاثیرات مخرب نامحدود سلاح‌های هسته‌ای این تجهیزات را از بزرگترین بمب‌های معمولی متمایز می‌کند، در همین راستا ناظران بر این باورند که بی مسئولیتی پاکستان در مورد استراتژی هسته ای اش می تواند فراتر از دشمن اصلی این کشور مشکل ساز باشد.در واقع، طعنه آمیز است که کیدوای برای تجلیل از تمایل مردم پاکستان جهت پذیرش محرومیت ها به خاطر برنامه تسلیحات هسته‌ای این کشور، به یوم تکبیر، روز عظمت، اشاره کرد. آن هم در شرایطی که این کشور درگیر آشفتگی‌های سیاسی و اقتصادی بی‌سابقه است. کیدوای، مانند پاسخ آخرالزمان ماری آنتوانت، از مردم پاکستان می خواهد به دلیل نبود نان ناامید نشوند،، بلکه از داشتن سلاح هسته ای خوشحال باشند.

استراتژی پاکستان که حول محور تحریک‌های غیرمتعارف و پرتوهای هسته ای تعریف شده، دغدغه مشترک هند و ایالات متحده است. در واقع، دست نظامی سنگین که سکان دار ماشین تصمیم‌گیری پاکستان  است،صرفا روند دموکراتیک را منحرف می‌کند. ناظران می گویند، حداقل چهار نگرانی عمده در مورد پاکستان وجود دارد که می تواند پیامدهای منطقه ای و حتی جهانی داشته باشد و باید به طور جدی آنها را لحاظ کرد.اول، فضای ناپایدار سیاسی-اقتصادی در داخل، دوم شکاف عمیق حاکم بر ارتش پاکستان، سوم، خشم عمومی حاکم، به ویژه در قلب پاکستان، و در نهایت، نفوذ چین در استراتژی و زرادخانه هسته ای پیشنهادی «0 تا 2750 کیلومتر» اسلام اباد.

پاکستان بر لبه پرتگاه هسته ای

گفته می شود به واسطه استراتژی هسته ای که پاکستان از آن پیروی می کند، این کشور گرفته روی لبه پرتگاه هسته ای بایستد. بیانیه محدوده صفر ممکن است در بخش برنامه های استراتژیک به عنوان یک تغییر اعتقادی بزرگ تلقی شود، اما برای هند تغییر چندانی نمی کند. از منظر دهلی نو رویکرد تازه اسلام آباد  مهم است چرا که به دهلی نو فرصت می دهد تا با احساس خطر ماشه را بکشد.