هدف اصلی دولت پزشکیان چیست؟/ نه همتی و نه طیب نیا؛ عراقچی قهرمان اصلی دولت جدید است

حالا که دولت چهاردهم شروع به کار کرده بیشتر مشخص شده که ایده مرکزی اش چیست و به دنبال چه هدفی است؟ دولت مسعود پزشکیان با کسری شدید بودجه مواجه است. رئیس جمهور بارها در سخنرانی ها و مصاحبه هایش گفته که "دولت پول ندارد" و اسب زین شده ای که برخی مدعی اند به دولت چهاردهم واگذار شده "خوب است اما پول ندارد."

این مساله باعث شده همّ و غم دولت جدید افزایش درآمد دولت و جبران کسری بودجه از طریق جذب سرمایه باشد. اگرچه نام دولت چهاردهم "وفاق ملی" است اما باید اعتراف کرد که ایده مرکزی این دولت "جذب سرمایه خارجی" است.

پزشکیان معتقد است دولت جدید تنها و تنها از طریق تغییر جدی سیاست خارجی، بهبود روابط با غرب، از سرگیری مذاکرات با آمریکا و به خصوص بهبود روابط با همسایگان، می تواند سرمایه خارجی جذب کند تا از این طریق، کسری بودجه را جبران کند. در این میان، بهبود روابط با همسایگان مهم تر است. این مطلبی است که پزشکیان روز ثبت نام در انتخابات ریاست جمهوری ۱۴۰۳ نیز بر آن تاکید کرد. او اعلام کرد که مهم ترین سیاستش در صورت پیروزی و تشکیل دولت، بهبود روابط با همسایگان است.

ایده بهبود روابط با همسایگان با هدف جذب سرمایه گذاری خارجی از طریق بهبود روابط با کشورهای غربی و به خصوص از سرگیری مذاکرات هسته ای با آمریکا یا آغاز مذاکراتی جدید حاصل می شود. علت اصلی عدم سرمایه گذاری شرکت های خارجی در ایران "بی اعتمادی" است. بعد از انعقاد برجام، شرکت های خارجی زیادی وارد ایران شدند تا سرمایه گذاری کنند اما با خروج آمریکای ترامپ از توافق هسته ای و آغاز کمپین "فشار حداکثری" همه این شرکت ها ایران را ترک کردند.

تحریم شدید بانکی ایران مهم ترین مشکلی بود که برای این شرکت ها به وجود آمده بود. انتقال پول ناممکن بود و همین مساله باعث شد حتی بعضی شرکت های دارویی نیز با وجود معافیت تحریمی از جانب واشنگتن، حاضر به فروش کالا به ایران نباشند.

بنابراین، بازگشت "امنیت اقتصادی" برای جذب سرمایه گذاری خارجی مهم ترین هدف دولت پزشکیان خواهد بود. رئیس جمهور معتقد است که راه حل بحران اقتصادی ایران "دیپلماتیک" است. این مساله ای است که پزشکیان در سخنرانی ها و مناظرات انتخاباتی نیز بر آن تاکید داشت. او در پاسخ به تمام پرسش های اقتصادی اعم از نحوه مدیریت بحران بورس، کاهش تورم، جلوگیری از کاهش ارزش پول ملی، کاهش سرمایه گذاری و ... از بهبود سیاست خارجی و جذب سرمایه خارجی سخن می گفت.

در نتیجه، می توان گفت که فرمانده اقتصادی تیم پزشکیان نه عبدالناصر همتی یا علی طیب نیا بلکه "عباس عراقچی" است. ماموریت اصلی وزیر امور خارجه اعتمادسازی خارجی است. تیم اقتصادی دولت با فرض جذب سرمایه خارجی شکل گرفته است. علی طیب نیا وزیری است که بعد از برداشته شدن تحریم ها و جذب سرمایه توانست تورم را تک رقمی کند و بعد از بازگشت تحریم ها دیگر در دولت حضور نداشت. بنابراین، ابتدا باید تیم دیپلماتیک پزشکیان شرایط را برای سرمایه گذاری فراهم کنند تا بعدا تیم طیب نیا و همتی شروع به سر و سامان دادن به وضعیت اقتصادی کشور کنند.

سیاست عراقچی؛ جمع ظریف و امیرعبداللهیان

البته باید در نظر داشت که سیاست عراقچی در پیش برد هدف دولت چهاردهم و مسعود پزشکیان شباهت زیادی به سیاست ظریف در زمان دولت روحانی ندارد. هدف اصلی روحانی - ظریف رفع تحریم ها از طریق حل بحران هسته ای و لغو قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل بود. روحانی - ظریف سپس تلاش داشتند از طریق شرکت های صنعتی و نفتی غالبا اروپایی سرمایه خارجی جذب کنند. به نظر می رسد هدف عراقچی جاه طلبی کمتری داشته و محافظه کارانه تر است. او به جای ابرشرکت های اروپا روی شرکت های کوچک منطقه ای تمرکز کرده و تلاش دارد سرمایه خارجی کمتر اما پایدارتری جذب کند.

از این‌ جهت، تیم دیپلماتیک دولت جدید اعتنایی هم به تیم دیپلماتیک دولت سیزدهم دارد. تیم شهید امیرعبداللهیان تلاش داشت به جای بهبود روابط با اروپا و آمریکا با همسایگان قدیمی مانند بحرین و عربستان و کویت و حتی مصر آشتی کند. او تا حدی در این مسیر توفیق هم داشت اما جنگ غزه و شدت گرفتن مجدد بحران هسته ای باعث شد تلاش های دولت سیزدهم به سرانجام نرسد.

دولت چهاردهم تلاش دارد با ارجاع به دولت سیزدهم و بهبود اقداماتش سیاست جدید خود را شکل دهد. اما تیم عراقچی می داند که بهبود رابطه با همسایگان منوط بر بهبود حداقلی رابطه با غرب و آغاز مذاکرات با آمریکا و اروپا است.

عراقچی حالا دستکم ۴ سال وقت دارد تا فرمان دیپلماسی ایران را به سمت خروج از تونل تاریک انزوا بچرخاند. اگر او در تعامل با نهادهای مختلف حاکمیتی موفق به این کار شود، بهترین گزینه برای ریاست جمهوری در دولت بعد از پزشکیان خواهد بود.

منبع: خبر فوری